از اواسط مرداد سال گذشته بود که اقتصاد کشور به یک‌باره با سونامی نوسانات ارزی مواجه شد. هرچند که برخی از کارشناسان حوزه اقتصاد، پیش از آن، نسبت به امکان وقوع چنین شوکی به بازار هشدار داده بودند ولی میزان تغییرات صورت گرفته و سرعت بالا رفتن قیمت‌ها به‌قدری بود که بسیاری از تولیدکنندگان را یا به مرز ورشکستگی کشاند یا حجم فعالیت‌شان را به پایین‌ترین حد خود رساند.
این مهم، به‌خصوص روی تولیدکنندگانی که مواد اولیه خود را از بیرون مرزها تهیه می‌کردند، مؤثرتر بود. کمبود مواد اولیه مورد نیاز برای تولید داخلی از یک‌سو و محدودیت‌ها برای ورود کالا و مواد از سوی دیگر، دولت را به فکر چاره‌ای انداخت که ارائه ارز 4200 تومانی و پس از آن، ارز نیمایی از نتایج آن بود. هرچند بسیاری با این دو طرح پیشنهادی یا مخالف بودند یا از نابرابری در توزیع آن گلایه داشتند.
این حجم از عدم تعادل‌های اقتصادی در کشور و توقف در خریدوفروش و معاملات در بخش‌های مختلف اقتصادی و صنعتی به‌صورت نقدی و به وجود آمدن شرایطی که در آن، اعتماد بخش‌های مختلف اقتصادی به یکدیگر کم‌رنگ شده یا تا حد زیادی از بین رفته است، باعث شد بانک صادرات در روزهای اول فروردین سال‌جاری خبر از ارائه طرحی به‌نام «طراوت» با انگیزه بازگرداندن فروش اعتباری در کشور دهد. این طرح با تمرکز بر تقویت دادوستد اعتباری، بالا بردن سهم نسیه‌فروشی در معاملات و کمک به استمرار تولید، ارائه شد.
استفاده از اوراق ضمانت‌نامه ریالی به‌عنوان ابزار اصلی این طرح شناخته می‌شود که در آن، نظام بانکی بدون نیاز به بر هم زدن شرایط فروشندگان در فروش نقدی، تا حدودی می‌تواند به تولید کمک نقدی کند.
استفاده از این طرح بدین شکل است که متقاضیان برای خرید و تهیه کالای مورد نیاز خود، با افتتاح یک LC ریالی نزد بانک صادرات و پرداخت 10درصد از هزینه کل معامله و ارائه مدارک مورد نیاز جهت اعتبارسنجی بانک، ضمانت‌نامه ریالی دریافت کرده و خرید خود را انجام می‌دهند.
در واقع متقاضیان، کالا را به شیوه نسیه خریداری کرده و تسهیلات دریافتی را به‌صورت یک‌ساله، 9 یا 6 ماهه بازپرداخت می‌کنند. فروشنده کالا هم این LC را نزد بانک برده و در مدت‌زمان 24 ساعت مبلغ کالای فروخته‌شده را به‌صورت نقدی دریافت می‌کند.
اعتبار دیگر این LC برای فروشندگان و تولیدکنندگان کالا و مواد، این است که می‌توانند به‌جای نقد کردن، از آن به‌عنوان یک وثیقه استفاده کرده و یک ضمانت‌نامه ریالی دریافت کنند و وارد چرخه خریدوفروش اعتباری تازه‌ای شوند. در واقع این سیستم می‌تواند یک اعتبار نقدی را به‌صورت خرید اعتباری زنجیروار بین چند شرکت شکل دهد.
الگوی طرح طراوت
از LC در همه‌جا به‌عنوان یک ضمانت‌نامه بانکی استفاده می‌شود. الگوی این ضمانت‌نامه همان مدل جهانی است که به‌نامLC Back To Back شناخته می‌شوند ولی تفاوت ضمانت‌نامه ریالی مورد استفاده در ایران این است که فروشنده پس از ارائه ال‌سی به بانک می‌تواند به‌جای نقد کردن، از آن به‌عنوان اعتبار خرید تازه‌ای استفاده کند و به این‌صورت، چرخه خرید اعتباری همچنان ادامه پیدا کرده و منافع خریداران و زنجیره صنعتگران را محکم‌تر می‌کند.
این طرح به‌جز شرکت‌ها و تولیدکنندگان، می‌تواند افراد عادی را هم تحت پوشش خود قرار دهد، به این‌صورت که از سوی بانک برای متقاضی در قالب عقد مراوده یک کارت اعتباری صادر می‌شود تا بتواند یک کالای خاص از یک شرکت خاص را تهیه کند.
همچنین بسته بانکی دیگری به‌نام «همیاران سپهر» قابل‌دسترس است که در آن بانک با شرکتی قرارداد می‌بندد و مشتریان با مراجعه به بانک و هماهنگی با کارشناسان آن، پس از تهیه کارت اعتباری می‌توانند کالای مورد نظر خود را تهیه و اقساط آن را به بانک بازگرداند.
شرکت‌ها برای قرار گرفتن در این طرح نه‌تنها باید ازنظر کیفی محصولات مرغوبی را ارائه دهند بلکه باید دارای تعداد قابل ملاحظه‌ای نمایندگی و زنجیره تولید و توزیع و البته شناسنامه‌دار باشند که در آن امنیت مالی بانک و مردم حفظ شده باشد.
باوجود آنکه به نظر می‌رسد در این شرایط وجود چنین طرحی بتواند به قسمت‌های راکد شده بازار جان دوباره‌ای بدهد اما نباید فراموش کرد که بانک‌ها محدودیت‌های مالی دارند و نمی‌توانند در مقیاس بالایی این خدمات را ارائه دهند.
