صنعت حمل و نقل آنلاین: شرکت‌های بازرسی درمقام بازوهای اجرائی سازمان ملی استاندارد در زمینه کنترل کیفیت محصولات تولیدی و وارداتی عمل می‌کنند. در کشور ما به دلیل وجود منابع سرشار انرژی و قیمت پایین، آن‌چنان که باید در زمینه مصرف انرژی در واحدهای تجاری، اداری و مسکونی الگوی مناسب مصرف رعایت نمی‌شود. شرکت «بازرسی فنی رهاورد تجهیز خاورمیانه» از جمله شرکت‌های خدمات مهندسی است که با توجه به دارابودن پرسنل متخصص و با تجربه در زمینه انرژی و با شناخت کامل نیاز بازرسی موثر و نظارت‌های دقیق و به‌عنوان بازوی کارفرما در حصول اطمینان از تعمیر و استفاده از قطعات استاندارد و با کیفیت و هم‌چنین ساخت بر اساس مواد اولیه مناسب و انجام تست‌های لازم ارائه خدمات می‌کند. در همین زمینه با مهندس حسین ایزدی مدیرعامل این شرکت گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
زمینه‌های فعالیت شرکت چه قلمروهائی را در برمی گیرد و این سابقه فعالیت آن به چه زمانی برمی گردد؟
شرکت‌های بازرسی بازوی فنی سازمان ملی استاندارد هستند و باید پروانه فعالیت سازمان استاندارد را داشته باشند. چون خودم کارمند شرکت نفت بودم و بازرسی و کیفیت برایم اهمیت داشت، پس از بازنشستگی با تعدادی از دوستان شرکت بازرسی فنی ره‌آورد تجهیز خاورمیانه را در مردادماه 1390 تاسیس کردیم و امیدواریم بتوانیم خدماتی را در حوزه نفت انجام بدهیم. سازمان ملی استاندارد در ابتدا مجوز در سطح استان می‌هد و ما برای شروع کار در زمینه تجهیزات مکانیکی، برقی و الکترونیکی و نمونه‌برداری از کالاهای وارداتی مجوز برای استان تهران و بعد از مدتی هم مجوز فعالیت در سطح کشور را دریافت کردیم. با توجه به این که سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت در رابطه با انرژی، استانداردهایی را طراحی کرده بود و چون این استانداردها اجباری بود و ما هم سابقه کار در نفت را داشتیم، مجوز بازرسی در زمینه صنایع انرژی‌بر را هم گرفتیم و بیشتر در این بخش فعال هستیم. منظور از صنایع انرژی‌بر صنایعی است که انرژی زیاد مصرف می‌کنند و بر اساس استانداردی که تدوین شده کار بازرسی را انجام می‌دهیم. مثلا یک کارخانه سیمان به ازای هر تن سیمان باید مقدار مشخصی انرژی مصرف کند یا یک پالایشگاه برای تصفیه یک بشکه نفت‌خام باید انرژی مشخصی مصرف کند، ما این ها را طبق استانداردی که وجود دارد و طبق آموزش‌هایی که پرسنل ما دیده‌اند، بازرسی می‌کنیم که آیا طبق جدول‌هایی که تدوین شده استاندارد را رعایت می‌کنند یا خیر و اگر استاندارد را رعایت نمی‌کنند چه مقدار انحراف دارند.
هنوز بازرسی جایگاه خودش را در کشور ما پیدا نکرده است و وقتی اسم بازرس می‌آید شرکت‌ها حساسیت نشان می‌دهند. ما شرکت‌مان را با چهار هدف تاسیس کردیم. اول اینکه در خدمت صنعت نفت باشیم چون ما نفتی‌ها تعصب خاصی به این صنعت داریم و فکر می‌کنیم تا آخر عمر باید در خدمت این صنعت باشیم؛ دوم اینکه می‌خواستیم از بازنشسته‌های صنعت نفت که در این حوزه تجربه و تخصص دارند، استفاده کنیم و هم انتقال تجربیات به نیروهای جوان داشته باشیم، هدف سوم حمایت و تشویق برای ساخت قطعات در داخل است. ما متخصصان خوبی در زمینه ساخت قطعات داریم. در زمینه تجهیزات هم اگر تجهیزات ما عالی نباشند خوب هستند و نسبت به خیلی از تولیدکننده‌های خارجی وضعیت بهتری دارند ولی متخصصی که تولیدکننده را راهنمایی کند تا کیفیت تولیدات داخلی را بالا ببریم در این زمینه با کمبود مواجه هستیم و بازرسان در این بخش می‌توانند کمک خوبی برای تولیدکننده باشند.
دلیل اینکه بازرسی جدی گرفته نمی‌شود چیست و در این زمینه با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستید؟
وقتی که با مدیران شرکت‌ها صحبت می‌کنیم و می‌گوییم بازرسی کالای تان را بدهید ما انجام بدهیم می‌گویند ما خودمان بازرس داریم، در حالی‌که این‌ها با هم فرق دارند. بازرس شرکت برای بازرسی از تجهیزات‌شان است، اما کار شرکت‌هایی مثل ما بازرسی از کالاها و خریدهایی است که انجام می‌دهند یا تجهیزاتی که برای شان ساخته می‌شود. برای نمونه شرکتی قطعه‌ای را که سه تولیدکننده داخلی می‌سازند با کلی هزینه خرید می‌کند ولی باز برای یک نمونه خارجی هم سفارش می‌دهد، وقتی علت این کاررا سئوال می‌کنیم می‌گویند به نمونه داخلی اعتماد نداریم و ایراد دارد، در حالی‌که ایراد در این است که وقتی کالایی را سفارش می‌دهند به بازرسی اهمیت نمی‌دهند و بازرسی موقع تولید کالا آن را کنترل نمی‌کند. اگر بازرسی در زمان‌های مختلف بازرسی‌های لازم را انجام دهد، مطمئنا قطعات تولید داخلی هم کیفیت لازم را خواهند داشت و با اطمینان 100درصد می‌گویم که بیش از 50درصد تجهیزاتی که از چین وارد می‌کنیم را می‌توانیم بهتر از چینی‌ها در داخل بسازیم ولی چون حین ساخت بازرسی نمی‌شوند از تولیدات داخلی ایراد می‌گیریم.
چراتولید کنندگان ما درمراحل مختلف تولید تن به بازرسی نمی دهند؟
ساخت یک قطعه مراحل مختلفی دارد. اول تهیه مواد اولیه با کیفیت است که موقع خرید باید تست شود تا مطابق استاندارد باشد. سپس در هر مرحله از ساخت باید تست شوند و در این‌باره استانداردها و دستورالعمل‌های مختلفی داریم. اگر بازرس در مرحله ساخت حضور داشته باشد و این تست‌ها را طبق استاندارد انجام دهد، تولیدکنندگان علاقه دارند عیب کالای تولیدی شان در همان مراحل ساخت برطرف شود نه وقتی‌که کالایی را بفروشند و بعد معیوب از کار درآید. در مرحله آخر ساخت هم وقتی کالای نهایی تولید شد باید مطابق با استانداردها تست شود و چون این کار هزینه‌بر است تولیدکننده‌های داخلی مایل به انجام این تست‌ها در مراحل مختلف نیستند. مساله دیگراین است که بین تولیدکننده‌های داخلی رقابت سالم نیست و برای اینکه قراردادی ببندند قیمت‌های پایین می‌دهند و در نتیجه برای جبران قیمت مجبور هستند کیفیت تجهیزات تولیدی را پایین بیاورند و در نتیجه کالای تولید شده آن کارایی و بهره مطلوب را ندارد.
چرااستاندارد واستانداردسازی درجامعه تولیدی ما نهادینه نشده است؟همین طورچرابایدجامعه مصرف کننده این همه باحقوق خوددرخریدکالابیگانه باشد؟آیااین به نبودفرهنگ دربین مصرف کنندگان برمی گرددویانبوداخلاق بین تولیدکنندگان که ملزم باشندکالای باکیفیت تولیدکنند؟
سازمان ملی استاندارد، استانداردهای لازم را تدوین کرده و مشخص است کالاهای مصرفی یا صنعتی که تولید می‌شوند چه استانداردهایی باید داشته باشند و در این زمینه کمبودی نیست. بنابراین مساله خریدار و سازنده هستند که هر دو باید ملاک‌هایی را رعایت کنند. سازنده باید وارد رقابت سالم شود و تجهیزات خوب و با کیفیت تولید کند، بهره‌بردار یا خریدار هم باید به کیفیت کالایی که می‌خرد توجه کند. اما متاسفانه خریداران به مسائل فنی کمتر توجه می‌کنند و مهم قیمت پایین‌تر است و سازنده هم برای سود بیشتر کیفیت کار را پایین می‌آورد.
در بحث واردات هم تجار سعی می‌کنند کالاهای ارزان وارد کنند تا بتوانند سود بیشتری کسب کنند. در این مورد با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستید؟
در حال حاضر در بخش بازرسی واردات فعالیتی نداریم ولی کارهای لازم برای گرفتن مجوز را انجام داده‌ایم. البته نمونه‌برداری انجام می‌دهیم. یکی از شرایط هم این است که باید 200هزار یورو در بانک مرکزی سپرده بگذاریم و علاوه بر سازمان ملی استاندارد، بانک مرکزی هم باید تایید کند تا بتوانیم مجوز دریافت کنیم. زمانی‌که در نفت مشغول بودم و به‌عنوان نماینده کارفرما در بازرسی شرکت داشتم برای یک‌بار هم که شده ندیدم کسی که برای بازرسی آمده بازرس متخصصی باشد و براساس استاندارد و دستورالعمل‌هایی که داشته کارش را انجام دهد. کارفرماها بازرس را بر اساس مناقصه و کمترین قیمت انخاب می‌کنند در نتیجه دستگاهی که می‌خرند به‌جای این که مثلا 20 سال کار کند خیلی کمتر از آن کار می‌کند. به نظر من مشاور و بازرس را نباید از طریق مناقصه انتخاب کرد بلکه باید بهترین را انتخاب و هزینه‌اش را هم پرداخت کرد.
تمام تلاش ما این بوده که کارفرماها و خریداران به بازرسی اهمیت بدهند و کار بازرس این است که به تولیدکننده کمک کند که اگر ایرادی است برطرف کند و کارفرما یا خریدار کالای خوب و با کیفیت دریافت کنند. البته در جلساتی که با کارفرماها داشتیم توانستیم اهمیت بازرسی را برایشان توجیه کنیم. به خاطر اهمیتی که به بازرسی می‌دهیم تا به حال نتوانسته‌ایم در هیچ مناقصه‌ای برنده شویم چون هیچ‌وقت نخواستیم به خاطر سود، کیفیت کارمان را پایین بیاوریم و با شرکت‌هایی کار می‌کنیم که کیفیت برایشان مهم است و به بازرسی اهمیت می‌دهند.
البته خیلی از مناقصه‌ها حالت فرمالیته دارند و چون مجبور هستند برگزار می‌کنند در حالی‌که از قبل همه چیز مشخص است.
در آیین‌نامه استثناهایی وجود دارد که شرکت‌ها می‌توانند بدون مناقصه کار را واگذار کنند.اما نکته‌ای که هست اینکه وقتی مناقصه هم برگزار می‌کنند شرایط سخت و سنگینی می‌گذارند ولی بعد خودشان رعایت نمی‌کنند. مثلا در مناقصه‌ای برنده می‌شوید و می‌گویند بازرس باید روز قبل از آمدن با ما هماهنگی کند و به ما خبر بدهد، چون ممکن است بازرس شرکت هم بیاید و 8 ساعت باید کار کند و هزینه‌های رفت و آمد با خود بازرس است و هر شش ماه یک‌بار هزینه بازرس را پرداخت می‌کنند، 10درصد حسن انجام تعهدات و 10درصد هم حسن انجام کار کم می‌کنند، همه این شروط را می‌گذارند بعد باید برای هشت ساعت قیمت بدهیم. فکر می‌کنید قیمت‌هایی که شرکت‌ها می‌دهند چقدر است؟ خیلی وقت‌ها پول آژانس بازرس هم نمی‌شود و مطمئن باشید بازرس در دفترش می‌نشیند و با پیک گزارش را می‌فرستند و امضا می‌کند. همه این‌ها برای این است که فکر می‌کنند بازرسی کار زایدی است و هنوز بازرسی جا نیفتاده است. در حالی‌که بازرسی خیلی مهم است و در مقابل میلیاردها پولی که خرج می‌شود هزینه بازرسی اصلا به چشم نمی‌آید.
فرایند بازرسی در کشور ما تا چه حد درگیر مقررات و ضوابط است و آیا این مقررات و ضوابط نیاز به اصلاح دارد؟
شرکت‌های بازرسی از سازمان ملی استاندارد باید پروانه بگیرند و این شرط لازم است. برای گرفتن پروانه سازمان استاندارد شرایط و ضوابط سختی دارد و جداولی دارد که باید رعایت کنید و از 100 امتیاز باید حداقل 65 امتیاز را بگیرید تا به شما پروانه بازرسی بدهند و وقتی شرکتی پروانه می‌گیرد یعنی شرایط لازم برای بازرسی را دارد. آن چیزهایی که تدوین و نوشته شده مشکل ندارد اجرای آن مهم است. خود ما پس از دو سال توانستیم پروانه استانی بگیریم و دوباره دو سال بعد از آن یعنی چهار سال طول کشید تا پروانه بازرسی کشوری بگیریم. اینکه چقدر آن ضوابط را رعایت می‌کنیم به بازرس بستگی دارد و شرکت‌ها باید رعایت کنند و کارفرماها هم باید نتیجه بازرسی را بررسی کنند و اگر کالای بازرسی شده در کار ایراد پیدا کرد باید ببینند بازرس کی بوده و چگونه بازرسی کرده است نه اینکه تا دستگاهی خراب شد بگذارند کنار و یکی دیگر را بخرند یا از انبار بگیرند و جایگزین کنند. البته نظارت‌هایی هم سازمان ملی استاندارد روی شرکت‌های بازرسی دارد و اگر حتی یک روز از تاریخ پروانه گذشته باشد اجازه نمی‌دهند آن شرکت کار بازرسی انجام دهد.
درخصوص آموزش و توسعه دانش بازرسی شرکت شما چه اقداماتی انجام داده است ؟
مساله آموزش یکی از شرایط لازم برای صدور پروانه توسط سازمان ملی استاندارد است. در هر بخشی که بخواهیم مجوز فعالیت بگیریم باید طبق ضوابط سازمان کلاس‌های آموزشی برگزار کنیم و گواهی‌نامه آن دوره را بگیریم. در خود شرکت هم برنامه سالانه آموزشی تدوین کرده‌ایم و متناسب با کاری که به محول می‌شود دوره‌های مربوطه را برگزار می‌کنیم و بازرس‌های ما هیچ‌کاری را بدون اینکه آموزش‌های لازم آن را دیده باشند، انجام نمی‌دهند.
سازمانی به‌نام سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده و تولیدکننده داریم. آیا این منطقی است که چنین سازمانی که از هر دو طرف حمایت می‌کند داشته باشیم ؟درچنین ساختاری جایگاه حقوق مصرف‌کننده را چگونه می‌بینید؟
از سازمانی که نام بردید فقط اسمش را شنیده‌ام و اطلاعی ندارم که چه کار می‌کنند. در مورد مصرف‌کننده همه ما به نوعی مصرف‌کننده هستیم و اعتقاد دارم که نظارت روی هر کالایی باید باشد. اگر کالای مصرفی را در نظر بگیریم چون خانواده‌ها مصرف‌کننده نهایی هستند، سلامت خانواده مطرح است پس باید نظارت‌های دقیقی باشد. البته اگر منظور این سازمان حمایت از قیمت باشد کالای خوب قیمت بالایی دارد و باید از تولیدکننده محصول خوب و باکیفیت حمایت کند نه اینکه بگویند محصول خوب ولی با قیمت پایین تولید کنید، چون در نهایت تولیدکننده مجبور می‌شود تعطیل کند. تولیدکننده باید بتواند با قیمت‌گذاری که برایش می‌شود کالای با کیفیت خوب را با هزینه مناسب و حاشیه سود تولید کند. مصرف‌کننده هم باید بتواند در مقابل هزینه‌ای که می‌کند و متناسب با آن از کالای خوب و با کیفیت و قیمت مناسب بهره‌مند شود.
با توجه به شرایط تحریم و نوسانات ارزی چشم انداز شرکت های بازرسی را چگونه می بینید
طبیعتا باید خریداری کالایی را بخرد تا شرکت‌های بازرسی آن کالا را با استانداردهایی که وجود دارند انطباق دهد. اگر تحریم باشیم و کالایی خریداری نشود در آن‌صورت شرکت‌های بازرسی کار چندانی برای انجام دادن نخواهند داشت. چون اساس کار در شرکت ما بر پایه ساخت داخل است امیدواریم قطعات ساخت داخل رونق پیدا کنند و ما هم بتوانیم در خدمت صنعت باشیم.
چه خدمات مهندسی و آزمایشگاهی مرتبط با تولیدات را انجام می‌دهید و در خصوص توسعه این بخش چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
بازرسی به این‌صورت است که خریداری دستگاهی را با مشخصات فنی مشخصی می‌خرد و آن را به ما می‌دهد و ما در کارخانه آن را تست می‌کنیم. البته بازرسی مراحل مختلفی دارد و با کارفرما مراحل مختلف بازرسی را مشخص می‌کنیم. بعضی‌ها می‌گویند فقط می‌خواهیم تعداد را چک کنید و تست کمیت انجام می‌دهیم. یک وقتی هم کیفیت دستگاه باید بازرسی شود که آن مراحل مختلفی دارد. از تست مواد اولیه برای ساخت آن دستگاه بگیرید تا تست نهایی کالای ساخته شده که باید در مراحل مختلف تست شوند و در حال حاضر معمولا شرکت‌ها تست نهایی برایشان مهم است و آن را از ما می‌خواهند.
سوتیتر
مساله دیگری هم که وجود دارد اینکه بین تولیدکننده‌های داخلی رقابت سالم نیست و برای اینکه قراردادی ببندند قیمت‌های پایین می‌دهند و در نتیجه برای جبران قیمت مجبور هستند کیفیت تجهیزات تولیدی را پایین بیاورند و در نتیجه کالای تولید شده آن کارایی و بهره مطلوب را ندارد
تمام تلاش ما این بوده که کارفرماها و خریداران به بازرسی اهمیت بدهند و کار بازرس این است که به تولیدکننده کمک کند که اگر ایرادی است برطرف کند و کارفرما یا خریدار کالای خوب و با کیفیت دریافت کنند
اگر بازرسی در زمان‌های مختلف بازرسی‌های لازم را انجام دهد، مطمئنا قطعات تولید داخلی هم کیفیت لازم را خواهند داشت و با اطمینان 100درصد می‌گویم که بیش از 50درصد تجهیزاتی که از چین وارد می‌کنیم را می‌توانیم بهتر از چینی‌ها در داخل بسازیم ولی چون حین ساخت بازرسی نمی‌شوند از تولیدات داخلی ایراد می‌گیریم
