صنعت حمل و نقل آنلاین: ایران با توجه به قرار گرفتن در چهارراه شرق و غرب و پل ارتباطی بین آسیا و اروپا و نیز با برخورداری از جاذبههای طبیعی و موقعیت اقلیمی خاص که یک کشور چهارفصل به شمار میرود، دارای توانمندی‌های بسیاری در حوزه گردشگری و یکی از اصلی‌ترین گزینه‌ها در این زمینه است. صنعت گردشگری پس از صنعت نفت و خودروسازی سومین صنعت پردرآمد جهان است و ایران از این نظر جزو 10 کشور اول دنیا محسوب می‌شود؛ اما متاسفانه به علت عدم توجه کافی مسئولان و نبود نگاه اقتصادی و درآمدزایی و کمبود امکانات از این توانایی‌ها به‌خوبی بهره‌برداری نشده است. درحالی‌که کشورهای همسایه با حساسیت و برنامه‌ریزی‌های مستمر، توانستند میلیون‌ها گردشگر را جذب و درآمدهای کلانی را به چرخه اقتصادشان وارد کنند. در این شرایط سهم کشورمان از صنعت توریسم علیرغم تمام مزایای تاریخی، جغرافیایی، فرهنگی که دارد، چندان چشم‌گیر نیست. این امر ناشی از عوامل متعددی است که اخیرا نوسانات نرخ ارز و بازگشت تحریم‌ها هم مزید بر علت شده تا از تعداد گردشگران کاسته شود. در شماره 368 ماهنامه صنعت حمل و نقل گفت و گویی با زنده یاد مهندس لئون آهارونیان مدیرعامل شرکت ستی که نزدیک به هفت دهه در زمینه گردشگری و حمل‌ونقل فعال بود داشته ایم که شما را به مطالعه آن دعوت می کنیم.
با توجه به نوسانات نرخ ارز در کشور و نیز تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا وضعیت گردشگری ایران را از نظر تورهای ورودی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
افزایش نرخ ارز برای تورهای ورودی بد نیست. چون دلار گران‌تر شده و به نفع آن‌هاست، ولی برای ایرانی‌هایی که می‌خواهند به کشورهای دیگر سفر کنند، هزینه‌ها سرسام‌آور شده است. علیرغم خبرهایی که در خصوص افزایش گردشگر گفته می‌شود، در این زمینه با کاهش مسافر نیز روبرو شده‌ایم. در یک نگاه کلی 3 نوع گردشگر داریم: زائران که برای زیارت مکان‌های مذهبی می‌آیند و به شهرهایی مثل مشهد و قم و اماکن زیارتی می‌روند. باستان شناسان و محققان که به دنبال آثار تاریخی و باستانی هستند و به ابنیه تاریخی مثل تخت جمشید و پاسارگاد می‌روند و گردشگرانی که صرفا علاقه دارند به کشورهای دیگر سفر کنند و لذت ببرند.
گردشگرهایی که برای تفریح و تعطیلات به کشورهای دیگر سفر می‌کنند، مایل‌اند از امکانات تفریحی و رفاهی و … استفاده کنند، اما گردشگری که به ایران می‌آید در انتخاب تفریحات، پوشش و … با محدودیت‌هایی مواجه می‌شود که شاید خیلی خوشایندش نباشد؛ مثلا دو سال پیش در سفری که با مدیرعامل وقت منطقه آزاد کیش به ارمنستان داشتیم، قرار شد گروهی از ارامنه برای تعطیلات کریسمس به کیش بیایند و آنجا جشن بگیرند، اما دو روز مانده به شروع سفر از ارمنستان تماس گرفتند و برنامه را لغو کردند، وقتی علت را جویا شدیم گفتند با توجه به محدودیت‌هایی که در ایران وجود دارد نمی‌توانیم بیاییم. مورد دیگری که خاطرم هست، چند سال پیش از ما خواستند گردشگر به کیش ببریم و من از مسئولان سوال کردم وقتی خانواده‌ای به کیش می‌آید آیا می‌توانند با هم در دریا شنا کنند؟ گفتند نه باید آقایان جدا و خانم‌ها دو کیلومتر دورتر شنا کنند. مسلما با چنین شرایطی جذب گردشگر به‌سختی امکان‌پذیر است. چراکه لازمه آمدن گردشگر به کشور حق انتخاب است. سال‌هاست که ترکیه از صنعت گردشگری درآمد قابل‌توجهای دارد بااینکه در ایران مکان‌های دیدنی و تاریخی زیادی داریم که ترک‌ها در خواب هم نمی‌بینند؛ مثلا در جنوب جایی مثل کنگان یا در شمال رامسر را داریم که از زیباترین و دیدنی‌ترین مکان‌ها هستند، اما آن آزادی که یک گردشگر می‌خواهد داشته باشد را در ایران نداریم. در ترکیه چون گردشگر حق انتخاب بیشتری دارد به آنجا میرود. متاسفانه در کشور برخی اتفاقات باعث فرار گردشگر می‌شود. مثل ممنوع کردن کنسرت در یک شهر یا تصمیماتی از این قبیل که باعث شده در کشورهای خارجی فضا و جو رسانه‌ای علیه کشورمان باشد و گردشگر‌ها از سفر به ایران می‌ترسند. دنیای امروز، دنیای 40-30 سال پیش نیست، کوچک شده و همه اطلاعات در چشم به هم زدنی در همه‌جا پخش می‌شود. متاسفانه چهره ایران در دنیا خوب نشان داده نمی‌شود. مساله دیگر نبود ثبات نرخ ارز و نوسانات قیمت ارز است که در کار ما تاثیر بسیاری دارد. من صاحب آژانس نمی‌دانم با چه قیمتی باید کار کنم و اگر هم بخواهم توری برگزار کنم، نمی‌دانم باید با چه قیمتی تور را برگزار کنم و این چیزها باعث می‌شود تورهای ورودی هم با مشکل مواجه شوند.
آژانس‌های مسافرتی این روزها ازنظر ترتیب دادن تورهای خارجی با توجه به نرخ بلیت هواپیما با مشکلات بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند، برای برون‌رفت از این وضعیت چه پیشنهادهایی دارید؟
همان‌طور که گفتم نوسانات نرخ ارز باعث شده وضعیت تورهای خارجی خیلی بدتر شود. بسیاری از همکاران ما بخش تورهای خارجی را تعطیل کرده‌اند. با دلار ده – پانزده هزار تومانی دیگر کسی برای تفریح نمی‌تواند سفر خارجی داشته باشد و تعداد محدودی هم که مسافرت می‌کنند، بیشتر برای تجارت و دادوستد است. شرکت ما پیش از انقلاب در نیویورک نمایندگی داشت و همیشه گردشگر می‌آوردیم اما بعد از انقلاب با اتفاقاتی که افتاد مجبور شدیم دفترمان را تعطیل کنیم.
سازمان میراث فرهنگی در ارتباط با شرایط موجود چگونه باید عمل کند؟
واقعیت این است که خیلی با سازمان در ارتباط نیستیم و علت آن هم این است که با توجه به شرایط موجود بخش گردشگری شرکت ستی چندان فعال نیست و بیشتر تورهای شرکت‌های همکار را می‌فروشیم اما چند بار رییس سازمان دعوت کرده که جلسه‌ای داشته باشیم و باید برویم ببینیم چه کاری می‌شود کرد.
شرکت ستی با توجه به سابقه فعالیت خود و تجربه‌ای که در زمینه گردشگری اندوخته، چه پیشنهاد عملی برای رونق گردشگری دارد؟
همان‌گونه که گفتم گردشگر باید احساس آزادی و راحتی داشته باشد تا بتواند از مسافرت خود لذت ببرد، درصورتی‌که با قیدوبندها و شرایطی که در کشور و جامعه حاکم است برای تعیین نوع پوشش، تفریح و… تا زمانی که برای گردشگر انواع بایدونبایدها را تعیین می‌کنند، نمی‌توان شاهد رونق گردشگری در کشور بود. در مورد تورهای خروجی هم با این قیمت دلار برای کسی صرف نمی‌کند بخواهد مسافرت کند. ارز مسافری هم درنهایت 4-3 روز هزینه‌های گردشگر را پوشش می‌دهد.
مشکلات گردشگری کشور را ازنظر برنامه‌ریزی، هتلداری، ایران‌گردی و… چگونه دسته‌بندی می‌کنید؟
یکی از درآمدهای اصلی ترکیه صنعت گردشگری است، چرا؟ چون آنجا گردشگر احساس آزادی می‌کند و کسی کاری به کارش ندارد، یا حتی در عربستان وقتی گردشگر میرود کاری به نوع پوشش و… ندارند و گردشگران احساس راحتی می‌کنند اما در ایران گردشگر وقتی می‌آید آن احساس راحتی را ندارد یا با گردشگران برخوردهایی صورت می‌گیرد که باعث لطمه خوردن به حیثیت و چهره ایران می‌شود. در کشور هتل‌های خوبی داریم ولی با توجه به وضعیت تورها و تعداد گردشگرانی که به کشور وارد می‌شوند، هتل‌ها هم ازنظر درآمدی وضعیت خوبی ندارند. از لحاظ امکانات اگر بخواهیم وضعیت هتل‌هایمان را با دنیا مقایسه کنیم ازنظر صنعت هتلداری عقب‌تر هستیم و شرایط خوبی نداریم. تا وقتی وضعیت گردشگری و جذب گردشگر بهتر نشود هتل‌ها هم شرایط بهتری را تجربه نخواهند کرد. یک مساله دیگری هم که وجود دارد این است که در گذشته رستوران هتل‌ها فعال بودند و همیشه مشتری داشتند اما امروز آن طبقه‌ای که دوست داشت در رستوران هتل حضور داشته باشد میرود جای دیگری هزینه می‌کند.
صنعت گردشگری از بخش‌های مهم و پرسود اقتصاد هر کشوری است، چرا ما نمی‌توانیم از استعدادهای گردشگری خود به‌درستی بهره ببریم؟
تا زمانی که حق انتخاب وجود نداشته باشد، گردشگری رونق نمی‌گیرد. چند وقت پیش که ارمنستان بودم و تلویزیون‌های خارجی را نگاه می‌کردم برنامه‌هایی که درباره ایران پخش می‌کردند همه اخبار منفی بود و چهره‌ای زشت نشان می‌داند. یکی از شبکه‌های تلویزیونی چابهار را نشان می‌داد که کودکان آنجا چهار سال بود کفش نداشتند و از پاکستان کفش‌های دست‌چندم آورده بودند و به آن‌ها می‌فروختند. چرا با این همه ثروتی که در کشور وجود دارد وضعیت ما باید این‌گونه باشد. مسئولان حداقل باید غرور ملی داشته باشند.
مساله دیگر برای جذب گردشگر حفظ و نگهداری از آثار و اماکن تاریخی و دیدنی‌ای است، در گذشته دولت کمک‌های خوبی برای حفظ و نگهداری از آثار باستانی می‌کرد. حتی ما در مرز ایران و ارمنستان به خاطر احداث سد که یکی از کلیساهای قدیمی زیر آب می‌رفت توانستیم با کمک دولت و ارامنه آن را منتقل کنیم. در حال حاضر هم رسیدگی می‌کنند ولی با توجه به آثار زیادی که داریم وضعیت مطلوب نیست.
شرکت ستی علاوه بر فعالیت در حوزه گردشگری جزو شرکت‌های باسابقه و پیشرو در زمینه حمل و نقل است. با توجه به بازگشت تحریم‌ها وضعیت حمل و نقل چگونه است؟
شرکت ستی در امور حمل و نقل در ایران حرف اول را می‌زند و 67 سال است که در این زمینه فعال است. اوایل بارهای سنگین و حجیم را با توجه به اینکه در ایران وسایل حمل بارهای سنگین را نداشتیم شرکت‌های آلمانی یا ایتالیایی با کشتی می‌آوردند و با بوژی حمل می‌کردند و هزینه حمل را می‌گرفتند. الان ما در شرکت ستی همه کارها را از مبدا تا مقصد انجام می‌دهیم. همین الان دو بار 570 تنی که مربوط به پالایشگاه اصفهان است، توسط شرکت ما در حال حمل است یا بارهایی که متعلق به پالایشگاه بهبهان است و هیچ شرکتی در ایران چنین امکانات و توانایی‌ای که ما داریم را ندارد. این موضوع باعث افتخار ماست که می‌توانیم به کشورمان خدمت کنیم. اگر ما این کار را نمی‌کردیم شرکت‌های خارجی می‌آمدند هزینه حمل، خدمات و جابجایی را به دلار می‌گرفتند، ولی ما همه کارها را با قیمت پایین و به ریال انجام می‌دهیم. در حال حاضر برای ساخت نیروگاه سه‌هزار مگاواتی در عراق بارهایی داریم که در بندر خرمشهر است و منتظر مجوز دولت عراق هستیم تا این بارها را حمل کنیم، متاسفانه عراقی‌ها به دلیل اینکه کار بلد نیستند حمل آن‌ها با تاخیر مواجه شده است. شرکت ستی همچنین این توانایی را دارد که در مواردی به‌جای شرکت نفت هزینه بار را پرداخت کرده بعدا پول آن را از شرکت نفت دریافت کرده است. البته با توجه به بازگشت تحریم‌ها شرایط مقداری سخت شده ولی ما کماکان کارمان را انجام می‌دهیم و از طریق کشور ثالث بارمان را جابجا می‌کنیم. در این شرایط و با توجه به گران شدن قطعات و بالا رفتن هزینه‌ها انتظار میرود دولت کمک‌هایی به شرکت‌های حمل و نقل کند و تسهیلاتی را برای آن‌ها در نظر بگیرد، مثلا لاستیک کامیونی که قیمتش یک میلیون تومان بود الان بالغ بر 7-6 میلیون تومان شده، این مشکل با دادن دو عدد لاستیک به قیمت دولتی حل نمی‌شود و هزینه‌های زیادی به کامیون‌داران و شرکت‌های حمل و نقل تحمیل می‌شود.
