صنعت حمل و نقل آنلاین: هرکشوری برای تامین نیازهای خود، یا کالا تولید میکند و یا ازتولیدات دیگر کشورها برای رفع نیازهای خود بهره میگیرد. بر این اساس هر کشوری با توجه به موقعیت جغرافیایی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی که دارد، میتواند یک سری از محصولات و کالاها را بیشتر از میزان مصرف داخلی تولید کند و یک فرصت درآمدزایی مناسب برای صدور کالاهای مازاد تولیدی به کشورهای دیگر داشته باشد که ردوبدل کردن این کالاها از کشوری به کشور دیگر را “ترانزیت” میگویند. این تعریف کلی ترانزیت هست که انواع مختلفی دارد و قوانین متفاوتی در ارتباط با آن در کشورهای مختلف اجرا میشود. در ایران سازمانها و نهادهای بسیاری در ارتباط با ترانزیت کالا درگیر هستند و این مساله یکی از عوامل کندی حمل کالاهای ترانزیتی از خاک ایران است که مورد انتقاد کارشناسان است و بسیاری معتقدند حمل کالاهای ترانزیتی از خاک ایران به دلیل زمانبر بودن صرفه اقتصادی ندارد. تاخیر زمانبر جابجایی کالا، جابجایی کالاهای قاچاق در مسیرهای ترانزیتی و نحوه تعامل پلیس راه و گمرک در کنترل و نظارت کالاهای ترانزیت را در گفتوگویی با حسین سالاری، مدیرکل نظارت بر ترانزیت گمرک مطرح کردیم.
یکی از مشکلات دامنگیر کشور، جابجایی کالاهای قاچاق در مسیرهای ترانزیتی است. آیا گمرک در این ارتباط نظام کنترل خود را کامل میداند و یا اینکه باید در این نظام تجدیدنظر شود؟
همانگونه که اشاره کردید یکی از معضلات ترانزیت نه تنها در کشور ما بلکه در همه دنیا پدیده قاچاق است که محدود به کالا هم نیست و هر کشور به تناسب موقعیت جغرافیایی و منطقهای خود درگیر قاچاق کالاهای مختلف و یا حتی انسان است و کشورهای مختلف برای به حداقل رساندن آن تدابیر مختلفی را در نظر میگیرند. کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست به دلیل اینکه از یک سو در موقعیت پل ارتباطی بین شرق و غرب و شمال و جنوب و آسیای میانه قرار دارد، از سوی دیگر در همسایگی با کشور افغانستان میباشد این موقعیت شرایطی را به وجود آورده است که مورد طمع قاچاقچیان چه در زمینه کالا و چه انسان و یا پیشسازهای مواد مخدر باشد. لذا گمرک ایران تدابیر خوبی را برای مبارزه با این پدیده شوم و جلوگیری از قاچاق کالا انجام داده است. راهاندازی سامانه الکترونیکی ترانزیت که از ابتدای حرکت کامیون از مرز مبدا تا مرز مقصد، وصول کالاها در بازه زمانی معینی کنترل میشود و چنانچه کامیون ترانزیتی از یک مرز حرکت کند بلافاصله در مرز خروج اطلاعات آن قرار میگیرد و توسط گمرک مقصد رصد میشود. استفاده از دستگاههای xray پرسرعت کامیونی، سگهای موادیاب در مرزهای مهم و اصلی که احتمال ارتکاب قاچاق مواد مخدر در آنجا بالاست و راهاندازی اتاق مانیتورینگ در ستاد مرکزی گمرک ایران برای رصد دائم محصولات ترانزیتی از اقدامات گمرک است که تاکنون کمک بسیار شایانی برای کشف قاچاق انسان و کالا کرده و دستاوردهای بسیار خوبی به همراه داشته است. برخورد قاطع با برخی شرکتهای حمل و نقلی که امر ترانزیت را به صورت قانونمند انجام نمیدهند و همچنین استفاده از GPS برای کامیونهای ترانزیت و رصد مسیر از گمرک مبدا تا گمرک مقصد از دیگر اقدامات ما برای پیشگری از پدیده قاچاق است.
نحوه تعامل پلیس راه و گمرک در کنترل و نظارت کالاهای ترانزیت چگونه است؟
گمرک در مسیر انجام تشریفات گمرکی با سازمانهای همجوار از جمله پلیس همکاری و تعامل بسیار خوبی دارد و به منظور همکاری بهتر برخی دسترسیهای کالاهای ترانزیتی در اختیار پلیس قرار گرفته و چنانچه بین دو گمرک مقصد و مبدا کامیون ترانزیت دچار وقفهای اعم از تخلف و یا حادثهای مانند واژگونی و یا تصادف کامیون شود و عدم وصول کالا به مقصد را در پی داشته باشد با همکاری پلیس آگاهی و پلیس راه رسیدگی و اقدامات قانونی لازم صورت میپذیرد.
در مورد کالاهای ترانزیت، زمان، مساله مهمی است و بسیاری معتقدند حمل کالاهای ترانزیتی از خاک ایران بسیار زمانبر است و صرفه اقتصادی ندارد. چه عاملی این تاخیر زمان را موجب میشود؟
همان طور که اشاره کردید یکی از آیتمهایی که میتواند موجب رونق و موفقیت ترانزیت کالا از خاک یک کشور شود بحث زمان و سرعت انجام تشریفات و انتقال کالا از قلمرو کشور است، لذا اغلب سامانههایی که گمرک برای ترانزیت کالا و یا انتقال کالا تحت رویه کارنه تیر الکترونیکی راهاندازی کرده علاوه بر اینکه در جهت صحت کار است بلکه سرعت انجام تشریفات را نیز در بر میگیرد و همان طور که اشاره شد یکی از مزایای انجام مانیتورینگ کالاهای ترانزیتی تسلط دفتر ترانزیت گمرک ایران، جلوگیری از وقفههای بیمورد و تسریع در انجام خروج کالا از کشور است.
در ارتباط با ترانزیت سازمانها و نهادهای مختلفی درگیر هستند و این مساله یکی از عوامل کندی حمل کالاهای ترانزیتی از خاک ایران میشود. برای هماهنگی بیشتر در این مورد آیا اقدامی صورت گرفته است؟
در ارتباط با ترانزیت خوشبختانه سازمانهای مرتبط عزم واحدی را دارند و به منظور هماهنگی بیشتر موضوعات و مسائل مهم در جلسات مختلف از جمله شورای عالی هماهنگی ترابری کشور به ریاست وزیر راه و شهرسازی و همچنین کارگروه زیرمجموعه آن جلسات منظم تشکیل میدهند و مسائل مرتبط مورد بررسی قرار میگیرد و مشکلات احتمالی مرتفع میشود.
امروزه فناوری و استفاده از تجهیزات روز در سرعت بخشیدن به حمل و نقل کالا از جمله کالاهای ترانزیت حرف اول را میزند. آیا گمرک ایران در این مورد خود را به این گونه فناوریها مجهز کرده است؟
همانطور که در سوالات مربوط به قاچاق اشاره شد گمرک در حال حاضر علاوه بر طراحی و استفاده از فناوری سامانههای الکترونیک از دستگاههای پرسرعت xray استفاده میکند و استفاده ازGPS و همچنین در اینده نزدیک از پلمپهای هوشمند مجهز به RFID و دستگاههایRFID خوان بهره خواهند برد.
کریدورهای شمال جنوب و شرق و غرب تا چه حد توانسته است به ترانزیت کالا از کشورهای مختلف از جمله ایران کمک کند؟
کریدور شمال- جنوب و شرق- غرب مسیر بسیار مناسبی است که ترانزیت کالا از کشورها را رونق خواهد داد و امیدواریم این بستردر آینده، ترانزیت کشور را به نقطهای که جایگاه واقعی نقش ایران را نشان دهد برسد. هر چند آمار ترانزیت سال های گذشته نشاندهنده رونق بیش از پیش این کریدورها است و قطعا نوسازی ناوگان حمل و نقل و توسعه راهها و راهآهن و بهرهبرداری بیشتر از حمل و نقل ریلی رونق بیشتر این کریدورها را به دنبال خواهد داشت.
آیا آماری از وضعیت ترانزیت کالاهای خارجی از مسیر ایران و افزایش ویا کاهش آن در دست است؟
ترانزیت خارجی کالا در سال ۹۶ با ۱۰ میلیون و ۶۹۵ هزار و ۵۰۹ تن کالا، ۲۴ درصدافزایش داشت. تشریفات گمرکی برای عبور ۷۳۶ هزارو ۲۰۸ دستگاه کامیون درگمرکات ایران انجام شده است. درسال ۹۶ ترانزیت کالای بیش از ۱۰۰ کشور جهان در گمرکات کشور به کمک سامانه جامع گمرکی به صورت الکترونیکی و هوشمند انجام شده و از طرفی ۷۳۶ هزار و ۲۰۸ دستگاه کامیون ترانزیتی و ۱۴ میلیون و ۷۶۶ هزار تن کالای ترانزیتی در قالب رویه ترانزیت داخلی، خارجی و کارنهتیر از گمرکات عبورکردهاند که نسبت به مشابه سال قبل ۱۵ درصد افزایش حجم کالای ترانزیتی داشته است. که این افزایش حجم ترانزیت کالا بسیار مثبت است. ترانزیت خارجی نیز با ۱۰ میلیون و ۶۹۵ هزارو ۵۰۹ تن کالا ۲۴ درصد افزایش داشته که این رشد ترانزیت خارجی منجربه رونق بخش حملونقل زمینی و دریایی شده است .همچنین در سال ۹۶ از طریق رویه کارنه تیر ۱۴۱ هزارو ۱۶ دستگاه کامیون با وزن ۲ میلیون و ۷۹۷ هزار تن از گمرکات عبور کردهاند. این در حالی است که درسال ۹۵، تشریفات گمرکی برای ۶۴۳ هزار و ۲۳۶ دستگاه کامیون با ۱۲ میلیون و ۶۶۳ هزار و ۳۱۴ تن کالا انجام شده بود.
