دکتر فریبرز رئیس‌دانا

سال 1397 بی‌تردید یک سال بسیار بد اقتصادی بود. زمینه­‌های آسیب­‌پذیر اقتصاد داخلی، به دلیل وجود ریخت و پاش­‌ها، تبعیض‌­ها، رانت‌­ها، ناکارآمدی‌­ها و بی‌­برنامه‌گی‌­ها موجب شدند تا تحریم اقتصادی که من آن را «تحریم ویژه‌­ی ترامپ» نام‌­گذاری می‌­کنم بر تحریم­‌های واقعی پیشین، که به رغم قرارداد برجام عملاً در 80درصد موارد پابرجا بودند، افزوده شده و در مجموع اقتصاد ایران را با تنگناهای بیشتر روبه‌رو کنند. فروبستگی تورمی، که از ساختارهای طبقاتی و سمت و سوی سیاست­‌های دولتی مبتنی بر این ساختار، و نیز حافظ این ساختار ناشی شده‌­اند، شدیدتر شدند.

به برآوردهای من نگاهی بیندازیم:

• نرخ رسمی تورم (کالاها و خدمات مصرفی شهری) در حدود 35درصد است (برآورد من در حدود 45درصد است).

• نرخ رسمی بیکاری در حدود 13/5 درصد برآورد می­‌شود (برآورد من 18/8 درصد است).

• به موجب فشار ناشی از تحریم ترامپ حدود 75درصد از کارگران و 40درصد از کل جمعیت در زیر خط فقر مطلق قرار گرفته‌­اند. خط فقر مطلق بنا به برآورد من در سال 1397 معادل 3/34 میلیون تومان در ماه برای خانوار 3/5 نفری بود که پس از تحریم ترامپ به 4میلیون رسید.

• در سال 1398، اگر در بر همین پاشنه بچرخد، خط فقر مطلق به 5/4 میلیون تومان برای خانوار 3/5 نفری در ماه می­رسد، نرخ بیکاری افزایش می‌یابد، شمار فقیران زیاد می‌­شود و کارگران در فشار بیشتری قرار می‌­گیرند. همه‌­ی این‌ها از آنجا که تولید ناخالص داخلی افت می­‌کند پدید می‌آید.

• اما می­‌توان خیلی بدبین یا اصلاً بدبین نبود، اگر دولت دست از سیاست­‌های بازارگرایی افراطی بردارد و در مقابل رانت و حیف و میل و ناکارآمدی بایستد. هم‌چنین به شرط آن‌که در صحنه دیپلماسی، به هر روی، با قبول این نیاز ملی که نباید کشور در برابر حکومت و قدرت­‌های دست راستی­‌های افراطی داخل و خارج به مذلت بیفتد، ابتکارها و دوری از تعصب برای برخی گشایش­‌های لازم در فروش نفت و مبادلات بانکی به کار برود.

پس از ارائه‌­ی این تصویر واقعی از اقتصاد ملی، بگذارید کمی کاوش کنیم و رمز ناهنجاری­‌های سیاست اقتصادی و گرایش­‌های بخش خصوصی را دریابیم …..

ادامه این نوشتار را می توانید در شماره ۳۷۰ ماهنامه صنعت حمل و نقل مطالعه کنید.