ساماندهی چالش­های تعمیر و نگهداری لکوموتیو!

صنعت حمل و نقل آنلاین: با ورود به عصر مدرنیته، به اقتصاد و مثابه آن نیز براساس میزان سود و زیان توجه شد. از همین منظر، رشد و توسعه حمل‌ونقل ریلی به لحاظ کمی و کیفی هم قابل تفسیر است. به این معنی که اگر این نوع از حمل‌ونقل در جهان رشد بیشتری کرده است، دلیل اصلی آن همین تغییر نگاه با توجه به مزایای حمل‌ونقل ریلی نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای و غیره بوده است. از مهم‌ترین ارکان توسعه شبکه حمل‌ونقل ریلی کشور، نوسازی لکوموتیو است. در زمینه خرید لکوموتیو، هنوز هم مشکلاتی از قبیل تحریم ها، عدم امکان خرید نقدی لوکوموتیو برای شرکت‌های مالک لکوموتیو و سخت شدن خرید لکوموتیو از طریق فاینانس خارجی و روزآمد نبودن سیستم بانکی ایران طبق استانداردهای جهانی وجود دارد. در طول سال‌های اخیر، راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و شرکت‌های مالک لکوموتیو با توجه به رشد حمل‌ونقل ریلی در کشورهای مختلف و مشاهده مزایای کارکردی استفاده از حمل‌ونقل ریلی در مقایسه با حمل‌ونقل جاده‌ای، تلاش فراوانی در جهت رشد این صنعت کرده‌اند. اما همچنان مشکلاتی دست و پاگیر ازجمله قوانین تصویب شده معافیت از مالیات بر ارزش افزوده و مسائل لاینحل بیمه، سدی بر سر راه توسعه این بخش است. در این خصوص به گفتگو با ابراهیم پاشنا، مدیرعامل شرکت الوند نیرو نشستیم:

نخست ممنون خواهم شد مختصری از فعالیت های شرکت الوند نیرو را توضیح بفرمائید ؟

شرکت الوند نیرو دومین شرکت خصوصی است که در بخش لکوموتیو فعال میباشد. ما دارای 25 دستگاه لکوموتیو جی ام هستیم و بخشی از نیروی کشش راه آهن را تامین میکنیم. اگر بخواهم پیچیده نکنم، می­توان گفت که این شرکت لکوموتیوهای خود را به راه آهن اجاره میدهد.

سن لکوموتیوهای جی ام که مالک آن هستید، چند سال است؟ آیا این لکوموتیوها فرسوده شده اند؟ با چه مشکلاتی در رابطه با این لکوموتیوها مواجه هستید؟

این لوکوموتیوها مربوط به اواخر دهه 1980 میلادی می باشد و در نتیجه لکوموتیوهای فرسوده ای هستند. به همین دلیل برنامه تعمیرات اساسی این لکوموتیوها را از سال گذشته دربرنامه کاری خود قرار دادیم تا تعمیر اساسی روی آن ها انجام دهیم. در کنار این تعمیرات کارهای دیگری نیز روی لکوموتیوها انجام می دهیم، از جمله نصب سیستم و تبدیل سیستم خنک کننده از دو فن به سه فن. تا امروز 4 لکوموتیو را تعمیرات اساسی کردیم. در سال گذشته 4 لکوموتیو را تعمیرات اساسی انجام دادیم و امسال تعمیرات 6 لکوموتیو را در برنامه خود داریم که تا پایان سال از 25 لکوموتیو، 10 لکوموتیو تعمیرات اساسی خواهد شد. این تعمیرات شامل تمام بخش ها، از جمله موتور، ژنراتور اصلی و ژنراتور فرعی، کل سیم کشی ها، تراکشن موتورها، کمپرسورها و بازسازی مجموعه ماشین های الکتریکی می شود. سپس آهنگری، جوشکاری و رنگ­آمیزی بر روی بدنه لکوموتیو انجام می شود و در نهایت با نصب آرم جدید شرکت، وارد سیستم می شود.

لکوموتیوهای کارکرده جی ام از کدام کشور خریداری شده اند؟

اساساً لکوموتیوهای جی ام مربوط به شرکت جنرال موتورز امریکا می­باشد، اما ما آن­ها را از کره جنوبی خریداری کرده ایم. در راه آهن کُره کار می­کرده و از آنجا خریداری شده است. البته 10 لکوموتیو اول در شبکه راه­آهن بوده و ما از البرز نیرو خریداری کرده ایم. هنگامی که الوند نیرو تاسیس شد، طی قرار دادی با البرز نیرو، 10 لکوموتیو روی خط خریداری شد و 16 لکوموتیو بعدی نیز به صورت مستقیم خریداری شد. یک لکوموتیو در سانحه از بین رفت و اکنون مالک 25 لکوموتیو هستیم.

با توجه به تعمیرات اساسی که بر روی لکوموتیوها انجام می­دهید و لکوموتیوها فرسوده می­باشند و با توجه به باری که درشبکه وجود دارد، آیا نیاز به خرید لکوموتیو نو می­باشد؟

بله در برنامه ما خرید لکوموتیو در اولویت است و عقد قرارداد هم انجام شده است. حدود 10 روز گذشته با شرکت دالیان مذاکراتی داشتیم و قراردادی راامضاء کردیم که طی آن 4 دستگاه پروتوتایپ خریداری کنیم تا وارد شبکه شود و اگر از این قرارداد رضایت داشتیم، با مدل دالیان توسعه دهیم.

مدت زمان دریافت لکوموتیوها در قرارداد چقدر است ؟

مطابق قرارداد، 13 ماه زمان نیاز است تا فرایند ساخت صورت گیرد. البته ساخت این لکوموتیو ها  سریع­تر انجام می­شود. اما به دلیل اینکه ما می­خواهیم برخی از سیستم­های نصب شده، غربی باشد زمان طولانی­تری نیاز است. از جمله سیستم ترمز لکوموتیوها که نیاز به زمان بیشتری دارد.

با توجه به شعار اقتصاد مقاومتی و ایجاد اشتغال در کشور، چرا ساخت لوکوموتیو در داخل انجام نمی­شود و چرا به جای وارد کردن لکوموتیو، این تکنولوژی را به داخل نمی­آوریم؟ در این خصوص با چه چالش­هایی مواجه هستیم و عامل­های بازدارنده چه مواردی هستند؟

ما لکوموتیوهای ساخت داخل را داریم و شرکت مپنا در این زمینه مشغول فعالیت است و لکوموتیوهای شرکت زیمنس را مونتاژ کرده و تعدادی نیز تحویل راه­آهن داده است. لکوموتیوهایی با عنوان map24 ساخته­اند و بصورت آزمایشی کار می­کنند اما هنوز به مرحله تولید انبوه نرسیده و وارد عقد قرارداد به طور جدی نشده­اند و مجوز ورود به شبکه را ندارند. اگر محدودیت قیمتی نداشته باشند، امکان ساخت وجود دارد. تکنولوژی ساخت در داخل وجود دارد. این تکنولوژی صرفاً در اختیار مپنا نیست و مجموعه این فن در داخل ایران بومی شده است.

صنعت ریلی کشور را با توجه به فعالیت­های شرکت خود در حوزه حمل و نقل ریلی چگونه ارزیابی می­کنید؟

راه­آهن سهم قابل قبولی در بار و مسافر ندارد. در سال گذشته، راه­آهن 28 میلیارد تٌن کیلومتر بار حمل کرده است که نزدیک به 30 درصد از آن متعلق به بخش خصوصی می­باشد و از این 30 % سهم شرکت ما 8 % در سال 95 بود و در سال 96 به 5/6 درصد تقلیل یافته که دلیل کاهش آن، خروج 4 دستگاه لکوموتیو برای انجام تعمیر اساسی بوده است. یکی از مشکلات، ناتوانی راه­آهن در جذب بارهای خرد است و از سوی دیگر راه­آهن با کمبود نیروی کشش رو به روست. از زمانیکه بحث خصوصی سازی بوده، تأمین لکوموتیو خیلی با موفقیت توأم نبوده و سرمایه گذاران وارد این بخش نشده­اند. با توجه به رشد و توسعه کل کشور، سال به سال میزان حمل و نقل بالا می­رود. اگر بخواهیم سهم راه­آهن عقب نماند، باید بتواند میزان حمل و نقل را افزایش دهد تا سهم خود را حفظ و یا رشد دهد. بهترین راه برای این مقصود این است که شرایط سرمایه گذاری را برای بخش خصوصی مهیا کند.

در رابطه با لوکوموتیوران، اکنون در دنیا طرح لکوموتیو بدون لوکوموتیوران مطرح می­باشد اما ما همچنان مشکل لکوموتیوران داریم و از لوکوموتیوران­های بازنشسته دعوت به کار می شود. آیا در این خصوص با مشکلی مواجه نمی شوید؟ آیا لکوموتیوران در کشور به میزان کافی تربیت نمی­شود؟

در این زمینه طبق قرار دادی که با راه آهن بسته ایم، تأمین لکوموتوران بر عهده ما می باشد. این در حالی است که فرآیند تربیت لکوموتیوران، حدود 5 سال زمان نیاز دارد تا به لکوموتیوران درجه 3 تبدیل شود و در این 5 سال هزینه می­شود. با توجه به اینکه هر لوکوموتیو شبانه روز کار میکند، یعنی طبق قانون کار، در3 شیفت 8 ساعته، یعنی در24 ساعت، 3  لکوموتیوران نیاز است و برای 25 لکوموتیو حداقل 75 لکوموتیوران نیاز داریم. اگر مرخصی­ها و خروج از سیستم را به هر دلیلی در نظر بگیریم، حداقل 100 نفر نیرو نیاز است. تأمین هزینه­های این 100 نفر نیرو، طی 5 سال آموزش و حقوق و دستمزد نسبتا سنگین است و به لحاظ مالی ایجاد محدودیت  خواهد کرد. البته اکنون شرکت­های خصوصی در بخش تأمین لکوموتیوران وارد شده­اند اما گسترده نیست. برخی شرکت­ها لوکوموتیوران تربیت می­کنند و برخی دیگر لکوموتیوران­های بازنشسته را دعوت به کار کرده اند. ما با شرکتی که دارای لکوموتیوران، اعم از جوان و بازنشسته است، بخشی از لکوموتیوران­هایمان را  که زیر 50% است، به بخش خصوصی داده ایم و بالای 50% لکوموتیوران­های راه آهن هستند.

آیا در رابطه با لکوموتیورانان بازنشسته، به علت خستگی آنان از کار و سن بالایشان با مشکلات روبه رو نمی­شوید؟

ما مصوبه­ای داشته­ایم که طبق آن خود راه­آهن تمامی آن­ها را از نظر دید، شنوایی، سیستم اعصاب، قلب و عروق و غیره بررسی می کند و اگر صلاحیت داشته باشند ادامه کار می­دهند و گواهی­نامه و گواهی سلامت پزشکی دریافت می­کنند. البته  ناگفته نماند که در مقابل مسن بودن این لکوموتیورانان که جنبه منفی این گروه است، جنبه مثبت هم دارند. مانند تخصص های فنی، تکنیکی، شناخت از نحوه کار موتور و مسائل الکتریکی لکوموتیو و تشخیص صداهای غیر عادی که ممکن است بی­توجهی به آنها خسارات بسیار جدی وارد کند.

دست­آورد پنج نمایشگاه ریلی سال­های گذشته از نظر شما چگونه ارزیابی می­شود و از ششمین نمایشگاه سال جاری چه انتظاری دارید؟

شرکت در نمایشگاه به لحاط بازاریابی در کار ما خیلی معنا ندارد و فقط راه­آهن مشتری ما می­باشد. اما با این وجود شرکت در نمایشگاه دستاوردهایی برای ما داشته است. آشنایی با شرکت های تأمین کننده قطعات و خدمات که جزو شرکای تجاری ما در حوزه­های مختلف هستند از آن جمله است.

ما در سال­های گذشته با شرکت­های خوبی آشنا شدیم. شرکت­های نوپایی وارد میدان شدند و متوجه شدیم که کننده هستند و در رقابت توانستند وارد شوند که در کیفیت و قیمت تاثیرگذار بودند. در بخش الکتریکی، شرکت­هایی وارد شدند که مشتری پایدار ما شدند. از نمایشگاه سال 97 نیز همین انتظار را داریم که با برخی از توانایی­های شرکت­های خارجی آشنا شویم. در رابطه با واردات و بازرگانی نیز ممکن است برخی از این­ها منجر به عقد قرار داد شود. به عنوان مثال، سیستم میکروپروسسوری می­باشد که در نمایشگاه با شرکت مربوطه آشنا شدیم.

با توجه به پرهزینه بودن خرید لکوموتیو و همچنان تعمیر و نگهداری آن، آیا تسهیلاتی در رابطه با این امر از سوی بانک­ها دریافت می­کنید؟ آیا دولت در این زمینه پشتیبانی می­کند؟

خیر، دولت عملا کمکی در این زمینه انجام نداده است. حتی قراردادهایی را که بستیم از صندوق توسعه ارزی به ما مبلغی داده نشده است و قراردادهایمان زمین گیر شد، زیرا تأمین ارز ناممکن بود. راه­آهن تنها کمکی که کرده است، بحث تأیید شرکت نزد بانک­ها اعم از داخل و خارج بوده است. البته راه­آهن سعی خود را کرده است. از جمله در مورد بحث تامین ارز که شرکت را به بانک عامل که بانک صنعت و معدن بود معرفی کرد، اما در نهایت مبلغی پشتیبانی نشد.

قوانین و مقررات در شرکت­های ریلی چه میزان تسهیل کننده و چه میزان دست و پاگیر در توسعه این صنعت بوده است؟

ما همچنان در رابطه با بیمه با مشکل روبرو هستیم. بنده به اساس قانونی که ذکرکرده 8/7 درصد از کل قرار داد، نه سود حاصله، باید به بیمه پرداخت شود، کاملا معترضم، زیرا این ماده قانونی مشکل دارد. ما در این شرایط آیا چه مقدار سودی خواهیم داشت که این مبلغ را از کل قرارداد به بیمه پرداخت کنیم؟ از جمله مشکلات دیگر، تأخیر در عقد قرارداد با راه­آهن است. قرارداد ما با راه­آهن همیشه با تأخیر چند ماهه بسته می­شود و به دلیل فقدان قرارداد نمی­توانیم بیمه را در زمان تعیین شده رد کنیم. در نتیجه، بیمه به علت این تأخیر، جریمه­هایی را تحمیل می­کند.

از سوی دیگر، قانونی تصویب شده مبنی بر معافیت حمل و نقل ریلی از پرداخت مالیات ارزش افزوده که مشکل بزرگی را برای ما ایجاد کرده است. راه­آهن با این قانون می گوید که از مالیات معاف است و به شرکت­ها اجازه نمی­دهد که 9 درصد خود را بنویسند. اما تأمین کننده­های شرکت­های ریلی، این 9 درصد را در فاکتورهای خود منظور می­کنند. این قانون دست و پاگیر، زیان بسیاری برای شرکت­ها به همراه دارد. صنعت ریلی از 3 بخش عمده تشکیل می­شود: زیرساخت، نیروی کشش و واگن که وقتی این 3 مورد حذف شود حمل و نقل ریلی  معنا ندارد. مجلس محترم قطعاً بدنبال ایجاد تسهیلاتی برای بخش ریلی بوده لکن این مصوبه موجب تشدید مشکلات و بار مالی برای شرکت­های خصوصی حمل و نقل ریلی شده است .

بدین ترتیب، علاوه بر اینکه مشکلات بیمه شرکت­های بخش خصوصی حل نشد، مشکل مالیات بر ارزش افزوده نیز از امسال اضافه شد. توسعه بدون در نظر گرفتن بخش خصوصی بی معنی است .

صنعت حمل و نقل ریلی را در توسعه پایدار چه میزان موثر می­دانید؟

حمل و نقل، نقش رگ­ها را در بدن دارد. یکی از ارکان توسعه، ارتباطات است و یکی از شکل­های ارتباطات، حمل و نقل است و یکی از شکل­های حمل و نقل، حمل و نقل ریلی می باشد که این حمل و نقل می تواند کلان باشد همانند حمل و نقل ریلی ایران که پایه اش بار می­باشد نه مسافر.

کشور ما کشوری پهناور است و در کشورهای پهناور، حمل و نقل ریلی نقش موثری در توسعه دارند.