صنعت حمل و نقل آنلاین: پهنه های آب بزرگ روی کره زمین یا به شکل ساده‌تر، دریا ها و اقیانوس، بدنه آبی متصل آبهای شور هستند که نزدیک به هفتاد درصد سطح زمین را پوشش می‌دهند. دریا آب و هوای زمین را معتدل می‌کند و نقش مهمی در چرخه آب، چرخه کربن و چرخه نیتروژن دارد. اگرچه از زمان پیشا تاریخ دریانوردی و اکتشاف در دریا رواج داشته است. مطالعه مدرن علمی دریا (اقیانوس‌نگاری) به طور گسترده به سفر چلنجر بریتانیا در دهه ۱۸۷۰ مربوط می‌شود. دریا به طور مرسوم به چهار یا پنج بخش بزرگ تقسیم شده است، پهنه های آبی بزرگ مانند پاسیفیک یا آرام را اقیانوس می گویند و مواردی مانند مدیترانه را دریا می خوانند. در زبان پهلوی واژه دریا به شکل drayâb بوده است. «واژه زرنگ کهن‌ترین نام سیستان و زاولستان است و در سنگ‌نوشته بیستون به گونه زرنگا آمده است. به باور پژوهشگران، زرنگ و زریه که به زبان اوستایی به معنای دریا است و دریه به فارسی هخامنشی و زریا در زبان پهلوی و دریا به زبان امروزی همه یکی است. با توجه به شرایط فعلی رانش قاره‌ای، نیم‌کره شمالی اکنون به طور نسبی بین خشکی و دریا تقسیم شده است، اما نیم‌کره جنوبی به شدت اقیانوسی است. در اقیانوس پهناور، مقدار نمک حدوداً ۳٫۵۵ درصد جرم آن را تشکیل می‌دهد، البته این مقدار می‌تواند در آبهای محدود به خشکی، در نزدیکی دهانه رودخانه‌های بزرگ، یا اعماق زیاد متفاوت باشد. جریان‌های اعماق دریا از اختلاف دما و میزان نمک موجود در آب دریا حاصل و جریان‌های سطحی نیز از اصطکاک موج‌های تولید شده در اثر وزش باد و جزر و مد پدیدار میشوند. تغییرات سطح آب دریا نیز نتیجه جاذبه ماه و خورشید است. مسیر تمام این‌ها به وسیله مناطق وسیع سطح آبی و زیر آبی تعیین میشوند، که حاصل حرکت وضعی زمین یا اثر نیروی کوریولیس است.
تغییرات پیشین در سطح دریا فلات قاره، مناطق کم عمق در دریا نزدیک خشکی را ایجاد کرده‌اند. این آبهای غنی از مواد معدنی و غذایی سرشار از زندگی هستند، که برای انسان منابع غذایی قابل توجهی به شمار می آیند، در اصل انواع ماهی، میگو و همچنین صدف، بخش زیادی از پستانداران دریایی، جلبک دریایی در این قسمت تحت عنوان بخش پلارژیک زندگی می کنند، که هم در حیات وحش دریایی صید میشوند و هم در این محیط پرورش می‌یابند. متنوع‌ترین مناطق در اطراف آب‌سنگ‌های مرجانی گرمسیری قرار دارند. زمانی شکار نهنگ در دریا، آزاد و رایج بود، اما کاهش تعداد نهنگ‌ها موجب ایجاد کنوانسیون بین‌المللی تنظیم صید نهنگ و در نهایت توقف صید نهنگ شد. اقیانوس‌نگاری نشان داده است که حیات تنها محدود به آبهای سطحی نورگیر نیست: حتی در اعماق دریا و با وجود فشار زیاد، مواد معدنی جریان یافته از دریچه‌های گرمایی از اکوسیسیتم منحصر به فرد خود پشتیبانی می‌کنند. حیات ممکن است از آن‌جا آغاز شده باشد، و سفره‌های میکروبی دریایی به طور عمومی حاصل رویداد بزرگ اکسیژنی جو زمین هستند، هم گیاهان و هم جانوران در ابتدا در دریا فرگشت یافته‌اند.
دریا مسیر ضروری تجارت، مسافرت، استخراج مواد معدنی، نفت و گاز و تولید برق است. همچنین آن را برای جنگ ضروری کرده است و شهرهای بزرگی را در معرض زمین‌لرزه، آتشفشان حاصل از گسل‌های نزدیک به دریا، امواج قدرتمند سونامی و توفندها، طوفان‌های چرخه و واچرخه فصلی و موسمی قرار داده است. این اهمیت و دوگانگی، فرهنگ بشری را از خدایان دریا تا شعر حماسی هومر و تا تغییرات ناشی از مبادله کلمبی، از مراسم تدفین وایکینگ‌ها تا هایکوهای ماتسوئو باشو و تا هنر دریایی و موسیقی الهام بخش در طیف گسترده از نیمه‌خوانی ” The Complaint of Scotland ” تا شهرزاد اثر نیکولای ریمسکی،کورساکف تحت تأثیر قرار داده است.
دریا صحنه فعالیت‌های اوقات فراغت شامل شنا، غواصی اسکوبا، موج‌سواری و قایق‌رانی است. اما رشد جمعیت، صنعتی‌سازی و کشاورزی متمرکز موجب آلودگی دریایی امروز شده‌اند. مقدار دی‌اکسید کربن جو در حال افزایش است و در فرآیندی به اسم «اسیدی‌شدن» PH آب اقیانوس ها را کاهش داده است. طبیعت مشترک دریا صید بی‌رویه را به مشکلی درحال افزایش تبدیل کرده است.
در متون حقوقی گفته شده کشتی تجاری به وسیله ای اتلاق می شود که برای حمل بار از طریق دریا بین دو بندر یا بارانداز استفاده شود که نیروی محرکه آن پارو نباشد.کشتی تجاری به کشتی‌هایی که به حمل و نقل بار و مسافر می‌پردازند گفته می‌شود.
کشتی های تجاری انواع مختلف دارند که در زیر ذکر می شود:
کشتی کانتینر بر، کشتی فله بر برای بار گیری و حمل مواد معدنی و کشاورزی و غلات و کلیه کالای خشک که بصورت فله و بدون بسته بندی هستند مانند فله برهای افرا مکس، سوئز گذر، پاناما گذر،کشتی حمل کالای عمومی برای بارگیری و حمل وسایل مختلف از ورق فولاد تا ماشین آلات یک کارخانه و لوله های سیمانی یا فولادی و کالای بسته شماری، کشتی رو-رو برای حمل و نقل خودرو، کشتی تانکر حمل گاز طبیعی مایع، کشتی تانکر حمل گاز مایع نفت، کشتی تانکر حمل مواد شیمیایی، کشتی تانکر حمل نفت خام، تانکرهای غول پیکر، کوه پیکر، افرا مکس، سوئز گذر، پاناما گذر، کشتی های مسافربری از نوع فری بوت یا کشتی های مسافربری کروز. سایر کشتی ها برای ارائه خدماتی بجز حمل کالا مانند یدک کش ها، انواع کشتی و قایق های ماهیگیری و شناورهای خدماتی در داخل بنادر و آبراه ها و …. هستند.
طول سراسری برخی کشتی های تجاری مانند تانکرهای حمل نفت خام کوه پیکر تا چهار صد متر معادل 6 هواپیمای بوئینگ یا 30 متر کمتر از ارتفاع برج میلاد می رسد و مقدار بار قابل بارگیری و حمل با آنها تا چهار صد هزار تن یا بارگیری و حمل هیجده هزار کانتینر بیست فوت توسط آخرین نسل کشتی های کانتینر بر که به هیجده هزار تریلی برای تخلیه آن نیاز است نیز میرسد . هزینه ساخت کشتی های تجاری به نوع کشتی، تجهیزات مورد استفاده و پیروی از سطح استاندارد موسسات رده بندی کشتی های تجاری بستگی دارد. برای مثال برای ساخت بزرگترین کشتی کانتینر بر جهان صد و نود میلیون دلار طی سال های 2010 الی 2012 هزینه صرف شده است . ارزش خالص کالای بارگیری شده در کانتینرهای این کشتی در حالت بارگیری کامل به طور میانگین تا شش میلیارد دلار میرسد.
در هر کشتی تجاری به طور میانگین 20 الی 30 نفر مشغول کار هستند که حداقل تعداد کارکنان برای رعایت ایمنی از طریق مقررات حداقل تعداد ایمن نیروی انسانی کشتی های تجاری تدوین، تصویب و ابلاغ شده توسط مقام بندری پرچم کشتی تعیین می شود . در کشتی های تجاری وظایف کاری معمولا در بخشهای عرشه و موتور خانه و برق، الکترونیک، مخابرات و خدمات تقسیم می شوند. در سالهای اخیر تعدادی نیروی عملیات ویژه در کشتی های برخی کشورها نیز در کشتیهای تجاری برای مقابله با دزدان دریائی به کار گرفته شده اند. کارکنان کشتی شامل افراد زیر هستند:
کاپیتان فرمانده کشتی و نماینده تام الاختیار صاحب کشتی و مسئول تمام فعالیت های اجرایی کشتی،
بخش عرشه: افسر اول عرشه افسر امنیتی و جانشین فرمانده کشتی و مسئول بارگیری و تخلیه و تعمیر و نگهداری ادوات و تجهیزات عرشه کشتی و انجام هشت ساعت نگهبانی در پل فرماندهی در دریا و لنگرگاه، افسر دوم عرشه افسر مسئول دریانوردی و خدمات درمانی کشتی و انجام هشت ساعت نگهبانی در پل فرماندهی در دریا و لنگرگاه و حین بارگیری و تخلیه در بندر، افسر سوم عرشه افسر مسئول موارد ایمنی کشتی و انجام هشت ساعت نگهبانی در پل فرماندهی در دریا و لنگرگاه و حین بارگیری و تخلیه در بندر.
سرملوان عرشه مسئول نظارت بر ملوانان عرشه و واگذاری کارهای روزانه زیر نظر افسر اول عرشه به ملوانان، تعمیرکار عرشه قدیم به عنوان نجار کشتی شناخته می شد، ملوان درجه 1 و ملوان درجه 2.
بخش موتور: سر مهندس افسر مهندس ارشد مسئول تمام فعالیت های موتورخانه، سیستم های تهویه و تبرید و برودت، مهندس دوم افسر مهندس هماهنگ کننده فعالیت های تعمیر و نگهداری موتور اصلی و موتورهای فرعی کشتی، مهندس سوم افسر مهندس مسئول موتور اصلی کشتی، مهندس چهارم افسر مهندس مسئول مولدهای برق و متورهای فرعی و انتقال سوخت مصرفی کشتی، مهندس پنجم افسر مهندس به عنوان مسئول دوم نگهبانی در موتورخانه کشتی، مهندس الکترونیک اول افسر مسئول تعمیر و نگهداری تجهیزات برقی و الکترونیک و هیدرولیک کشتی.
تعمیرکار موتورخانه، ملوان روغن کار ، ملوان تمیز کار
بخش تدارکات: سر آشپز، دستیار سر آشپز، کارگر آشپزخانه، پیشخدمت.
سه الی هشت نفر نیروی عملیات ویژه به همراه ادوات نظامی کامل برای حفاظت از کشتی در آبهای پر خطر به کشتی ملحق میشوند.
با توجه به ظرفیت کشتی و قدرت موتور و محدوده دریانوردی که شامل آبهای محدود، دریانوردی نزدیک به ساحل و دریانوردی نامحدود است کارکنان کشتی های تجاری باید دارای گواهینامه های معتبر متناسب با پست شغلی خود بر روی انواع شناورها به شرح زیر باشند:
فرمانده، ظرفیت ناخالص ۳۰۰۰ یا بیشتر سفرهای نامحدود، افسر اول ظرفیت ناخالص ۳۰۰۰ یا بیشتر سفرهای نامحدود، افسر دوم، ظرفیت ناخالص ۵۰۰ یا بیشتر سفرهای نامحدود، فرمانده، ظرفیت ناخالص بالای۵۰۰ و زیر۳۰۰۰ سفرهای محدود، افسر دوم، ظرفیت ناخالص بالای ۵۰۰ و زیر ۳۰۰۰ سفرهای محدود، افسر سرمهندس، قدرت رانش ۳۰۰۰ کیلووات یا بیشتر سفرهای نامحدود، افسر مهندس دوم، قدرت رانش ۳۰۰۰ کیلووات یا بیشتر سفرهای نامحدود، افسر مهندس سوم، قدرت رانش ۷۵۰کیلووات یا بیشتر سفرهای نامحدود، افسر مهندس الکترونیک
گواهینامه مهارت ملوان صیاد درجه دو، گواهینامه مهارت ملوان صیاد درجه یک، گواهینامه مهارت کاربر موتورهای دریایی درجه دو در شناورهای صیادی، گواهینامه مهارت کاربر موتورهای دریایی درجه یک در شناورهای صیادی، گواهینامه مهارت ناخدای شناورهای صیادی کمتر از ۱۲ متر-آبهای ساحلی، گواهینامه مهارت کمک ناخدا در شناورهای صیادی با طول کمتر از ۲۴ متر-آبهای محدود، گواهینامه مهارت ناخدا در شناورهای صیادی با طول بیشتر از ۱۲ و کمتر از ۲۴ متر- آبهای محدود، گواهینامه مهارت ملوان عمومی بر روی کشتیهای با ظرفیت ناخالص ۵۰۰ و یا بیشتر – سفرهای نامحدود، گواهینامه مهارت ملوان عمومی بر روی کشتیهای با ظرفیت ناخالص کمتر از ۵۰۰ – سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه شایستگی فرمانده بر روی کشتیهای چوبی با ظرفیت ناخالص کمتر از ۵۰۰ – سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه شایستگی افسردوم بر روی کشتیهای با ظرفیت ناخالص کمتر از ۵۰۰ – سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه شایستگی فرمانده بر روی کشتیهای با ظرفیت ناخالص کمتر از ۵۰۰ – سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه مهارت کاربر موتورهای دریایی بر روی کشتیهای با قدرت رانش کمتر از ۷۵۰ کیلو وات – سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه شایستگی افسر مهندس سوم در کشتیهای با قدرت موتور کمتر از ۳۰۰۰ کیلووات- سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه شایستگی افسر مهندس دوم بر روی کشتیهای با قدرت رانش کمتر از ۳۰۰۰ کیلووات- سفرهای نزدیک به ساحل، واهینامه افسر سرمهندس بر روی کشتیهای با قدرت رانش کمتر از ۳۰۰۰ کیلووات- سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه مهارت ملوان عمومی بر روی کشتیهای با ظرفیت ناخالص کمتر از ۵۰۰ – سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه مهارت ملوان عمومی بر روی کشتیهای با ظرفیت ناخالص ۵۰۰ یا بیشتر– سفرهای نامحدود، واهینامه شایستگی افسر دوم بر روی کشتیهای چوبی با ظرفیت ناخالص کمتر از ۵۰۰ – سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه شایستگی افسر دوم بر روی کشتیهای با ظرفیت ناخالص کمتر از ۵۰۰ – سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه شایستگی فرمانده بر روی کشتیهای چوبی با ظرفیت ناخالص کمتر از ۵۰۰ – سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه شایستگی فرمانده بر روی کشتیهای با ظرفیت ناخالص کمتر از ۵۰۰ – سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه مهارت کاربر موتورهای دریایی بر روی کشتیهای با قدرت رانش کمتر از ۷۵۰ کیلو وات – سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه شایستگی افسر مهندس سوم در کشتیهای با قدرت موتور کمتر از ۳۰۰۰ کیلووات- سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه شایستگی افسر مهندس دوم در کشتیهای با قدرت موتور کمتر از ۳۰۰۰ کیلووات- سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه شایستگی افسر سر مهندس در کشتیهای با قدرت موتور کمتر از ۳۰۰۰ کیلووات- سفرهای نزدیک به ساحل.
دریانوردان شاغل بر روی انواع شناورها متناسب با پست سازمانی باید گواهینامه های طی دورهای جانبی چهارگانه شامل نجات در دریا، کمکهای اولیه پزشکی، مبارزه با آتش و ایمنی فردی را به شرح زیر باید اخذ نموده باشند.
گواهینامه مهارت ایمنی چهارگانه بر روی کشتیهای با ظرفیت ناخالص کمتر از ۵۰۰ – سفرهای نزدیک به ساحل، گواهینامه مهارت ایمنی چهارگانه بر روی کشتیهای با ظرفیت ناخالص ۵۰۰ یا بیشتر– سفرهای نامحدود، گواهینامه مهارت شناور بقاء و قایقهای نجات به غیر از قایقهای نجات تندرو، گواهینامه مهارت کمک های اولیه پزشکی، گواهینامه مهارت پیشرفته اطفای حریق، گواهی معتبر طی دوره کاربر مخابرات محدود برای افسران عرشه، گواهینامه مهارت دریانوردان با وظایف امنیتی تعیین شده، گواهینامه مهارت دریانوردی سمت قایقران بر روی قایقهای موتوری.
به منظور اخد گواهینامه های شایستگی دریانوردی داشتن مدارک و طی دوره های مشخص وفق مندرجات کنوانسیون STCW سازمان جهانی دریانوردی و رعایت مقررات سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان مقام بندری و مجری برگزاری امتحانات مدارک شایستگی دریانوردی از الزامات برای دریانوردان ایرانی است. با توجه به تعدد گواهینامه های شایستگی دریانوردی فقط به شرایط اخذ چند مورد اشاره می شود.
افسران عرشه:
داشتن مدرک کارشناسی علوم و فنون دریانوردی و یا دیپلم علوم و فنون دریانوردی و گذراندن دوره تکمیلی در موسسه های اموزشی مورد تائید سازمان بنادر و دریانوردی.
متقاضیان شرکت در امتحانات گواهینامه شایستگی دریانوردی پس از اخذ مدراک تحصیلی فوق و طی حد اقل یکسال کار آموزی روی کشتی باید در امتحان گواهینامه شایستگی دریانوردی که توسط سازمان بنادر و دریانوردی و به زبان انگلیسی برگزار می گردد شرکت و پس از قبول شدن در امتحانات کتبی و شفاهی که توسط ممتحن های واجد شرایط انجام می پذیرد مدرک شایستگی را دریافت می نمایند. افسران عرشه پس از حداقل ده سال کار روی کشتی در دریا و گذراندن دوره ها و آموزشهای مختلف کوتاه و بلند مدت و پس از قبول شدن در امتحانات سازمان بنادر و دریانوردی به ترتیب افسر سوم عرشه، افسردوم عرشه، افسر اول عرشه و سپس کاپیتان کشتی می شوند. لازم به ذکر است که کاپیتان یا فرمانده کشتی پس از اخذ مدرک کارشناسی علوم و فنون دریانوردی از مراکز آموزش عالی حداقل طی سه دوره نظری به مدت دوسال تحصیلی و کسب تجربه عملی روی کشتی های تجاری به مدت حداقل سی و شش ماه شرایط لازم جهت شرکت در امتحانات گواهینامه شایستگی دریانوردی فرمانده کشتی در مسافات نا محدود را به دست می آورد که در صورت موفقیت و اخذ گواهینامه مدت دو تا سه سال در پست افسر اول عرشه به کار ادامه و درصورت تائید برخورداری از توانائی های لازم به فرماندهی کشتی های تجاری توسط شرکت های کشتیرانی ارتقاء می یابد.. یک فرمانده لایق می تواند با هماهنگی در بین بخش های مختلف کشتی و با ایجاد جوی مناسب بر روی کشتی باعث رساندن سالم محموله از بندر مبدا به مقصد با حفظ ایمنی کارکنان، کشتی، محموله و جلوگیری از آلودگی محیط زیست شود.
افسران موتورخانه:
مهندسین موتور خانه فارغ التحصیلان رشته دانشگاهی مهندسی کشتی از مراکز آموزش عالی هستند که به مدت ۶ ماه به صورت کار آموز بر روی کشتی به کسب تجربه می پردازند و پس از شرکت در دوره های تکمیلی و قبولی در امتحانات کتبی و شفاهی گواهینامه شایستگی سازمان بنادر و دریانوردی بر روی کشتی شروع به کار و با اندوختن تجربه و گذراندن دوره های تکمیلی مورد نیاز به سمت های مهندس چهارم، مهندس سوم، مهندس دوم و بالاخره سر مهندس ارتقاء می یابند. یک سر مهندس کشتی تجاری باید حداقل ده سال تجربه کاری و دوره های کوتاه و بلند مدت تکمیلی را گذرانده داشته باشد. بی شک یک سر مهندس با تجربه و حاذق نقطه اتکایی برای زمان مشکلات و خرابی دستگاههای مختلف و موتور کشتی است که می تواند با امکانات موجود بر روی کشتی، مشکل را تا رسیدن به یک بندر امن حل نماید.
صنعت کشتیرانی، محور اقتصاد جهانی محسوب می شود. کشتی هاي ناوگان تجاري جهان که در بیش از صد و پنجاه کشور به ثبت رسیده اند مجموعا داراي حدود یک و نیم میلیون نفر دریانورد از ملیت هاي مختلف می باشد. به اذعان سازمان هاي بین المللی، دریانوردان نقش انکارناپذیري در به حرکت درآوردن چرخ اقتصاد جهان از طریق به خطر انداختن جان خود ایفاء می کنند. دریانورد فردي است که براي ایفاء وظیفه اي خاص بر روي کشتی استخدام و بکار گرفته شده است. او داراي حق و حقوقی است که باید از سوي مالکان رعایت شده و دولت صاحب پرچم می بایست انطباق شرایط کشتی را با الزامات تأیید کند. همان گونه که کارکنان ماهر و با تجربه یکی از ضروریات عملیات موفق در کشتی هاي مدرن امروزياست، روند کمبود یا نارضایتی کارکنان کیفی کشتی های تجاری می تواند تاثیرات شدیدي بر این صنعت به خصوص از زاویه عملیات ایمن کشتی ها داشته باشد. کنوانسیون کار دریایی (MLC2006)به منظور کمک به تحقق شرایط کار مناسب براي خدمه تدوین شده است. این کنوانسیون حقوق اساسی و اصولی که دریانوردان در ارتباط با شرایط کار و زندگی روي کشتی با آن روبروست را بر می شمارد. با این وصف امید است که اجرائی شدن این کنوانسیون باعث رعایت حق و حقوق دریانوردان ایرانی از سوی صاحبان کشتی در همه رده ها و پستهای سازمانی کشتی های تجاری شود.
