پروژه‌ عمرانی موتور محرکه کشور است

صنعت حمل و نقل آنلاین: شرکت خط و ابینه فلق یکی از مجموعه شرکت‌های وابسته به صندوق پس‌انداز کارکنان راه‌آهن است که در سال 1372 تاسیس شد. این شرکت در ابتدا فعالیت خود را در زمینه‌های مختلفی از قبیل احداث ساختمان‌های اقامتی، ایستگاهی و مسکونی شروع کرد و امروز یکی از پیمانکاران فعال در زمینه احداث و بازسازی و بهسازی و تعمیر و نگهداری خطوط ریلی در کشور می باشد.خطوطی که این شرکت در حال نگهداری می باشد خطوط ریلی ناحیه قم و خط دیگری که کارهای مربوط به تعمیر و نگهداری آن توسط شرکت فلق انجام می‌شود خط همدان  می باشد که مجموعا طول 1200 کیلومتر خط معادل راشامل می شود. و سابقه نگهداری خطوط محور شیراز نیز در کارنامه شرکت طی سالیان گذشته قابل ذکر است.این شرکت دارای حدود 300 نفر پرسنل  فعال در پروژهای خود است . این شرکت با پشتوانه فنی و کارشناسی از سه سال پیش احداث خطوط ریلی را هم در دستور کار خود قرار داده است و پروژه احداث خطوط ایستگاهی  در ناحیه یزد و همچنین نوسازی بخشی از بلاک گار-ساقه را انجام داده است و طی چند روز آینده نیز پروژه‌ای در زمینه بازسازی و نوسازی  در ناحیه قم شروع خواهد کرد. همچنین شرکت خط و ابینه فلق جزو معدود شرکت‌هایی است که  جرثقیل ریلی 80تنی را در اختیار دارد و به خوبی توانسته ‌است از این امکانات و تجهیزات در جهت خدمت رسانی به صنعت ریلی بهره‌برداری کند. با توجه به پیش رو بودن هفته حمل و نقل و آشنایی با مسائل و مشکلات شرکت‌های ریلی گفت‌وگویی با مهندس مرتضی علیزاده مدیرعامل شرکت خط و ابنیه فلق و داشته‌ایم که در آن به بیان دیدگاه های خود در زمینه صنعت حمل و نقل ریلی پرداخته و انتظاراتی که فعالان صنعت ریلی از مسئولان  دارد را مطرح می‌کند.

با توجه به در پیش بودن هفته حمل و نقل دستاورد 40 سال گذشته را در حوزه حمل و نقل ریلی چکونه می‌بینید؟

در این 40 سال اتفاقات خوبی در حوزه حمل و نقل به‌طور عام و بحث ریلی به‌طور خاص افتاده است. در زمینه حمل و نقل بار و مسافر توسط ریل از ابتدای انقلاب تا به امروز کارهای خوب و زیادی انجام شده و جذب بار و مسافر در بخش ریلی کشور افزایش چشمگیری داشته است اما هنوز با توجه به پتانسیل‌های فراوانی که در بخش ریلی که در کشور وجود دارد جا برای جذب بیشتر بار و مسافر در این بخش را داریم. لازمه این کار این است که دولت به کمک سرمایه گذاران داخلی و خارجی و صاحبان بار در زمینه زیرساخت‌های ریلی سرمایه‌گذاری بیشتری کنند و به این بخش اهمیت بیشتری بدهند که خوشبختانه درقانون برنامه‌ ‌ پنج‌ساله ششم توسعه شاهد این موضوع هستیم. در راه آهن ج.ا.ا هم هدف‌گذاری‌های خوب و هم سرمایه‌گذاری‌های زیادی در حال انجام و پیگیری است که نشان از این دارد که مسئولان به اهمیت حمل و نقل ریلی بیش از گذشته پی برده‌اند. برای مثال  احداث و بهره برداری پروژه‌های خط‌آهن همدان (غرب کشور)، قزوین -رشت و میانه – بستان‌آباد و راه آهن اردبیل قابل ذکر است که به خطوط ریلی موجود کشور افزوده شدند.

به نظر می‌رسد اولویت اصلی وزارت راه در این سال‌ها بیشتر سرمایه‌گذاری در حوزه جاده‌ای بوده است. آیا علت آن هزینه‌های بالای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ریلی بوده است؟

وزارت راه سند راهبردی و توسعه‌ای دارد و در این سند بحث ریلی خیلی خوب دیده شده است. مساله این است که در اجرا دلایلی باعث می‌شود که در زمان مقرر پروژه‌ها به مرحله بهره برداری نرسند. در پروژه‌‌های جاده‌ای با توجه به این‌که از صفر تا 100 این پروژه‌ها توسط شرکت‌های داخلی و با مصالح داخلی انجام می‌شوند و امکانات و پیمانکاران داخلی هم توانایی انجام کارها را دارند بنابراین نیازی به تدارکات وتجهیزات خارجی برای اتمام این پروژه‌ها نیست. و به این دلیل تحریم‌ها اثرات کمتری در اتمام پروژه ها دارد و همچنین سرمایه گذاران بیشتری هم تمایل به احداث آزادراهها و بزرگرا هها دارند که خود کمک شایانی به شروع پروژهای متعدد جاده ای می کند اما در بخش ریلی برای ادامه پروژه‌ها بعضی از امکانات  و تجهیزات مانند ریل و سوزن تا این اواخر  توسط شرکت‌های خارجی تامین می شد که بالطبع تحریم‌ها باعث کندی ورود  و تامین مصالح مورد نیاز احداث پروژه ها و در نتیجه تاخیر در اتمام پروژه های ریلی می شد البته در سالیان اخیر در بخش تولید ریل ملی و همچنین تولید سوزن در کشور اتفاقات خوبی در حال وقوع است که آینده خوبی را جهت خود کفایی در این زمینه نوید می دهد که این کار هم با عث تسریع در احداث خطوط ریلی خواهد شد .دلیل دیگر این است که تجهیزات به‌روزی که درد دنیا وجود دارد قیمت خیلی بالایی دارند و بیشتر شرکت‌های داخلی توانایی خرید و سرمایه گذاری در این نوع تجهیزات را ندارند و در عمل تکنولوژی موجود در پیمانکاران فعال در زمینه ریلی در کشور عقب‌تر از دنیا است که این مهم سرعت اجرای پروژه ها را توسط ایشان تحت تاثیر قرارمی دهد اما تا جایی‌که امکان داشته ما پیمانکاران فعال ریلی توانسته‌ایم برخی از تجهیزات  و روش های اجرا را با توجه به امکانات موجود بومی‌سازی کنیم .

در برخی از پروژه‌های ریلی شاهد هستیم که سال‌هاست پروژه‌ای شروع شده و تکه تکه کارهایی صورت گرفته و رها شده است. آیا این نوع کار کردن با توجه به محدودیت منابع مالی باعث هدررفت سرمایه‌ها و بالاتر رفتن رفتن زمان اجرای پروژه نمی‌شود؟ یا بعضی وقت‌ها می‌بینیم که برخی مسئولان به‌صورت غیرکارشناسی و شعاری در طراحی و اجرا دخالت می‌کنند، به نظر شما راهکار آن چیست؟

در کارهای عمرانی روش های متعددی برای اجرا وجود دارد که یکی از آن‌ها فازبندی پروژه‌ها است. برای مثال در بزرگراه تهران ـ شمال این پروژه را قطعه‌بندی کردند و فازهایی را که امکان اجرایی شدن و بهره‌برداری زودتر وجود داشت، مورد بهره‌برداری قرار دادند. در پروژه‌های ریلی هم بهتر این است که کار فازبندی صورت بگیرد و از فازهایی که امکان بهره‌برداری وجود دارد، بهره‌برداری کنند. مسلما در برنامه‌ریزی‌ای که صورت می‌گیرد همه این‌ها دیده شده اما مشکل در اجرا است که باعث می‌شود به دلایل مختلف مثل کمبود منابع عمرانی یا چیزهای دیگر کارها طبق برنامه‌ریزی پیش نرود و ما شاهد این هستیم که در یک‌سری از پروژه‌ها ابنیه و پل‌ها ساخته ‌شوند و بلااستفاده باقی بمانند و با توجه به این‌که هر چیزی عمر مفید دارد می‌بینیم دچار استهلاک می‌شوند و زمانی‌که پروژه‌ای کامل به بهره‌برداری می‌رسد این زیرساخت ها دچار فرسایش شده‌اند و آن بهره‌وری که باید داشته باشند را ندارند. یا می‌بینیم در فازهای صفر و یک کارهای کارشناسی و دقیقی صورت نمی‌گیرد و در ادامه کار با مشکلاتی مثل معارضات طبیعی یا از لحاظ زمین‌شناسی با مسائلی مواجه می‌شوند که باعث می‌شود کارها با سرعت کمتر و هزینه بیشتر انجام شود.

در مورد ورود برخی مسئولان محلی هم باید بگویم که یک علت آن این است که مسئولان محلی و منطقه‌ای می‌خواهند در کنار استفاده از این موهبت  حمل و نقلی مهم عملکرد مثبتی از خودشان نشان دهند  اما در نهایت باید کار کارشناسی حرف آخر را بزند و صرف فشارهای موجود نباید پروژه‌ای بیهوده شروع و یا دچار تغییراتی شود که از هدف اصلی خودش دور شود یا چنان هزینه‌هایی بر بودجه عمرانی داشته باشد که از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نباشد. البته در بحث ریلی در خیلی از استان‌ها جای کار بسیاری وجود دارد و همه هم علاقه‌مند هستند از این مزیت مهم و توسعه ای استفاده کنند ضمن این‌که سرانه ریلی در کشور ما در مقایسه با کشورهای دیگر نسبتا پایین است. طبق سند چشم‌انداز بیست ساله کشور (افق 1404 )باید در بخش ریلی سرانه ریلی کشور به عدد مطلوبی برسد و در منطقه باید جزو اولین‌ها باشیم که برای این کار یا باید سراغ احداث خطوط جدید برویم و یا بهره‌وری خطوط ریلی موجود را با دو خطه کردن افزایش دهیم که در برخی از خطوط پرترافیک این کار حتما باید صورت بگیرد و نیاز داریم یا این‌که باید ناوگان ریلی‌مان را تقویت کنیم تا بتوانیم از خطوط ریلی موجود بهره‌برداری خوبی داشته باشیم که این مهم در راه آهن ج.ا.ا در حال پیگیری و انجام است.

به نظر شما شکوفاترین دوران در حوزه حمل و نقل کدام دوره بوده است؟

از برنامه چهارم توسعه به بعد از  نظر ساخت خطوط ریلی کارهای خیلی خوبی انجام شد. همچنین در دولت هم کارهای خوبی صورت گرفت و در صحبت‌های رییس‌جمهوری محترم و مسئولان وزارت راه و شهرسازی و معاونان‌شان شاهد این بودیم که نگاه ویژه‌ای به این بخش وجود دارد و در عمل هم شاهد بودیم که پروژه‌‌های استراتژیک و خوبی در این چند سال اخیر به بهره‌برداری رسید. در کل در همه دولت‌ها این نگاه وجود داشته که خطوط ریلی باید در اولویت قرار گیرند و توسعه داده شوند و بودجه‌های خوبی هم در دولت‌ها برای این بخش در نظر گرفته می‌شود. پروژه‌ عمرانی موتور محرکه کشور است و از لحاظ اشتغال‌زایی، کاهش تورم، گردش سرمایه و موارد دیگر خیلی موثر است.

در هفته حمل و نقل چه انتظاراتی از مدیران و مسئولان دارید و برگزاری همایش‌ها، نمایشگاه و مراسم را تا چه حد مفید و ضروری می‌دانید و آیا این مراسم‌ها خروجی مناسبی داشته‌اند یا در حد دید و بازدید است؟

برگزاری نمایشگاه را مفید می‌دانم چون بالاخره تغییرات صورت گرفته در شرکت‌ها و امکانات و تجهیزات جدید اگر مورد استفاده قرار گرفته است را می‌بینیم و مجموعه‌ای از تعاملات انجام می‌شود و افق پیش روی این صنعت نمایش داده می‌شود اما اتفاق خوبی که باید بیفتد و مهم است این‌که تصمیم‌سازها و مسئولان باید ببینند شرکت‌ها رشدی داشته‌اند یا نه و اتفاق خاصی در غرفه شرکت‌ها افتاده است یا به همان صورت سال‌های قبل در نمایشگاه شرکت کرده‌اند و پیشرفتی نداشته‌اند. ما باید شرکت‌های خارجی را برای حضور در نمایشگاه ترغیب کنیم و از آخرین دستاوردها و تکنولوژی‌های مورد استفاده آن‌ها در حوزه ریلی آگاه شویم و خودمان را به‌روز کنیم. در نمایشگاه‌های جهانی که شرکت می‌کنیم شاهد این هستیم که اتفاق‌های خیلی خوبی می‌افتد و اگر برای مثال در نمایشگاه قبلی 10درصد غرفه‌ها از تکنولوژی‌ای خاص استفاده می‌کردند در نمایشگاه بعدی می‌بینیم 40درصد غرفه‌ها دارند از همان تکنولوژی استفاده می‌کنند و خودشان را به‌روز کرده‌اند که متاسفانه در نمایشگاه‌های ما این اتفاق کمتر قابل مشاهده است.

تحریم‌ها چه اثری روی کار شما داشته است؟

درخصوص تحریم‌ها باید بگویم بالاخره اثرگذاری خودش را داشته است. برای مثال از منابعی که در اختیار داریم به جهت کمبود اعتبارات عمرانی نمی‌توانیم به خوبی استفاده کنیم و  به‌خاطر کمبود منابع و تجهیزات به روز با بهره‌وری پایین کار می شود و از این منظر روی ما اثر داشته‌اند اما از لحاظ این‌که جلوی کار را بگیرد تا باعث شود ما به خاطر امکانات و تجهیزات نتوانیم کار کنیم در این مورد اثری نداشته است. برای مثال ما در شرکت برخی تجهیزات و دستگاه های مورد نیاز را طراحی و بومی‌سازی کرده‌ایم. البته بعضی از تجهیزات ما خارجی است یا تجهیزاتی که به روز هستند را نیاز داریم و باید تهیه کنیم مقداری در مضیقه هستیم اما این‌که تحریم‌ها باعث شوند ما وظیفه تعمیر و نگهداری را نتوانیم انجام دهیم روی این مساله تاثیری نداشته هر چند مجبور هستیم تجهیزات را گران تهیه کنیم.

در زمینه آموزش شرکت فلق چه برنامه‌هایی دارد و آیا با دانشکده راه‌آهن و شرکت‌های دانش‌بنیان تعامل دارید؟

ما در شرکت فلق تقویم آموزشی داریم و دوره‌های آموزشی مختلفی را برای پرسنل برگزار می‌کنیم یا مدیران شرکت در دوره‌های مختلفی که برگزار می‌شود، شرکت می‌کنند. درباره تعامل با دانشکده راه‌آهن هم نیروهایی که جذب می‌کنیم سعی می‌کنیم از دانش‌آموخته‌های این دانشکده باشند و حتی دانشجویانی را که برای دوره کارآموزی به شرکت ما مراجعه کرده بودند با توجه به علاقه و توانایی‌شان و نیاز شرکت جذب کرده‌ایم و در بدنه کارشناسی فنی و کارگاهی شرکت از این نیروها استفاده می‌کنیم و استقبال هم می‌کنیم.

آیا در زمینه برقی کردن و استفاده از خطوط تندرو در راه‌آهن مطالعاتی داشته‌اید و چقدر با این کار موافق هستید؟

هر چیزی که باعث شود تا خودمان را با دنیا هماهنگ کنیم اتفاق خوبی است. باید مطلوبیت سفر با قطار برای مسافران را در اولویت قرار دهیم و در این مطلوبیت سرعت، ایمنی و هزینه مهم است. در سفرهای برون‌شهری زمان اهمیت زیادی دارد و می‌بینید هر چقدر قیمت بلیت هواپیما گران می‌شود باز خواهان دارد. برای مثال استفاده از خط تهران – رشت از نظر زمانی با خودرو تقریبا مشابه است ولی آسایش و امنیت و جذابیتی که قطار در این مسیر دارد خودرو ندارد. برقی کردن قطارها از واجبات روز است و مساله‌ای است که دیر یا زود باید به آن سمت حرکت کنیم ضمن این‌که با برقی کردن باعث کاهش آلودگی محیط‌زیست خواهیم شد و امیدوارم هر چه زودتر این کار صورت بگیرد. البته در استفاده از خطوط تندرو قضیه مقداری فرق دارد و چون باید خطوط ریلی هم به روز شوند سرمایه‌گذاری زیادی را می‌طلبد و در مرحله اول برقی کردن خطوط ریلی باید اولویت باشد.

سخن آخر؟

هفته حمل و نقل را به همه فعالان این عرصه تبریک می‌گویم و افراد بسیار بی‌ادعایی در این صنعت مشغول کار هستند و در سرما و گرما همیشه در حال خدمت‌رسانی به اقشار مختلف جامعه هستند. شاید در کارهای دیگر پیمانکاران بتوانند کار را تعطیل کنند اما ما یک روز هم نمی‌توانیم فعالیت تعمیر و نگهداری خط را بدلیل اهمیت ایمنی تردد قطارها تعطیل کنیم و همه این‌ها به علت زحماتی است که نیروهای زحمتکش این حوزه به صورت شبانه روزی در سر تاسر کشور می‌کشند و به آینده خوبی که پیش ‌رو داریم، آرزو می‌کنم هر چه زودتر برسیم.