حمل و نقل دریایی یکی از مهم ترین بخشهایی است که از دیرباز مورد توجه همه فعالان اقتصادی ( خرد و کلان) بوده است. بسیاری از دولت ها و شرکتهای کوچک و بزرگ جهانی و منطقهای از طریق آبهای بینالمللی به تجارت و تبادل کالا و ارایه خدمات میپردازند و عده کثیری از فعالان صنعت حمل و نقل در قسمت آبی و دریایی به کار و خدمت مشغولند. حدود 90 درﺻﺪ از ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺘﯿﺮاﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد. ﮐﺸﺘﯿﺮاﻧﯽ ﮐﺎرآﻣﺪﺗﺮﯾﻦ و ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺗﺮﯾﻦ روش ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺎﻻ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد و ﮐﻢ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺎﻻ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ میکند، ﺗﺠﺎرت را ﺗﺴﻬﯿﻞ ﮐﺮده و ﺑـﻪ اﯾﺠـﺎد رﻓـﺎه ﺑﺮاي کشورها، اقوام و ملیتهای ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ.
امنیت جهانی غذا و انتقال مواد خوراکی و آشامیدنی به روشهای مطمئن و استاندارد با کشتیرانی بینالمللی رابطه مستقیمی دارد. حمل و نقل دریایی به تامین، تحویل و عرضه حاملهای انرژی (سوختهای فسیلی و مشتقات آن) میپردازد و از مهمترین عوامل به تپش درآوردن قلب تجارت و تولید جهانی است.
در هر حال حمل و نقل دریایی صرفا یک گزینه دمدستی نیست؛ یک صنعت پویا، سودآور و اشتغالزا است که بدون آن رشد اقتصادی و توسعه پایدار اجتناب ناپذیر است.
در کشور ما هم از گذشتههای دور تاکنون استفاده از انواع شناورها در بستر رودها و پهنههای آبی رایج بوده و افراد زیادی در مشاغل گوناگون و مرتبط مانند ماهیگیری، لنجسازی، تعمیرات، حمل بار، مسافر و انتقال سوخت فعالیت میکنند.
بیش از نیم قرن پیش (سال 1346 خورشیدی) فصل جدیدی از فعالیتهای دریایی آغاز شد و با تاسیس سازمان کشتیرانی در این سال افق تازهای پیش روی این حرفه دیرپا گشوده شد. اکنون پس از سپری شدن 52 سال از تشکیل و سازمانیافتگی حمل و نقل دریایی به صورت اصولی و کارآمد و کسب رتبه سیزدهم دنیا در سالهای اخیر به دلایل عمده از جمله فضای رقابتی در حوزه توسعه بنادر داخلی و منطقهای دستخوش تغییر و تحول شده است. این تغییر و تحول هم شامل مزیتها بوده و هم چالشهایی را برای این بخش به وجود آورده است.
بخش حمل و نقل دریایی ایران همواره با بهرهگیری از پتانسیلهایی نظیر داشتن ۵۸۰۰ کیلومتر مرز ساحلی در استانها و جزایر جنوبی و شمال کشور و با اتکا به ظرفیتها و توان عملیاتی بنادر بازرگانی و ناوگان حمل و نقل دریایی خود با جا به جایی بیش از ۹۰ درصد از کالاهای مربوط به تجارت خارجی کشور، نقشی حیاتی، پررنگ، منحصربه فرد و غیرقابل جایگزینی را در صحنه اقتصاد ملی و منطقهای و تجارت خارجی کشور ایفا کرده است.
تا پایان سال 1396 بیش از 200 فروند ناوگان اقیانوسپیما در ناوگان ایران به ثبت رسیده است، همچنین کشورمان صاحب پنجمین خط نفتکش دنیا با 46 فروند انواع شناورها و صاحب بزرگترین ناوگان تجاری دنیا، با 160 فروند است.
