صنعت حمل و نقل آنلاین: حوزه فعالیت های دریایی و کشتیرانی، حوزه ای است که هر ساله شاهد برگزاری نمایشگاه های متعدد از سوی ارگان های متفاوتی بوده است به همین خاطر، این ذهنیت در فعالین دریایی ایجاد می شود که این نمایشگاه ها تنها محلی برای جمع شدن اصحاب این صنعت است، درصورتی که باید محلی برای مشورت و تجمیع آرا و نظرات متفاوت باشد ولی هم اکنون فعالیتی در جهت پیشرفت و پیشبرد کار دریایی صورت نمی گیرد و این به معنای ضرر و زیان دولتی و اتلاف وقت در بخش خصوصی است.باید در نظر داشت که دو کشور کره جنوبی و چین هم اکنون در صدر صنعت کشتی‌سازی دنیا قرار دارند ولی در آن کشورها به اندازه ایران نمایشگاه برگزار نمی شود. این دو کشور در بازار جهانی، از لحاظ کیفیت، تسهیلات و امتیازهای ارائه شده به مشتری رتبه برتری دارند و به رقبا اجازه ورود به این صنعت را نمی دهند. با این وجود، اگرچه ساخت کشتی در ایران بیش از ۳۰ سال سابقه دارد اما بررسی روند طی شده در این مدت نشان می دهد این صنعت تاکنون نتوانسته دستاورد خوبی داشته باشد زیرا با مشکلات مختلفی مواجه است که از جمله می توان به تاخیر زیاد در تحویل به موقع کشتی‌های سفارشی و نداشتن منابع مالی لازم اشاره کرد.پیامد طولانی بودن روند ساخت و تحویل کشتی سبب شده تا نیازمندان این بخش به شرکتهای سازنده ای مراجعه کنند که بتوانند ضمن ارائه تسهیلات مناسب به خریدار، در زمان مقرر کشتی خود را دریافت کنند. این مساله سبب شده تا کشتی سازان ایرانی نتوانند سفارشی از شرکتهای خارجی دریافت کنند. برای افزایش سفارش و ارتقا توانمندی های داخلی، شرکتهای سازنده کشتی در ایران باید بتوانند در بازارهای بینالمللی با دیگر شرکتهای سازنده کشتی رقابت کنند، زیرا کشتی سازان خارجی کشتی را طبق تعهدات خود در زمان مقرر تحویل میدهند. ضمن آنکه کل هزینه ساخت را فاینانس(تامین مالی) میکنند. عدم اعطای امتیازات مختلف به خریداران و همچنین برگزاری جشنواره ها و همایش های متعدد در کشور، از دلایلی بود که با امیر دریادار امیر رستگاری رئیس سازمان صنایع دریایی به گفت و گو بنشینیم:
به نظر شما برگزاری همایش های متعدد دریایی می تواند به رشد این صنعت در کشور ما کمکی کند؟
به نظر من، بیشترین مشکلی که ما در این زمینه در کشور داریم این است که کارها به صورت جزیره ای صورت می گیرد. به همین علت است که ما در سال، بیش از 4 یا 5 نمایشگاه دریایی داریم که برگزاری یک نمایش در سال، در این حوزه کفایت می کند.در تمام دنیا (روسیه، هلند، انگلیس، آمریکا و …) یک نمایشگاه دریایی قوی برگزار می کنند و تمام توانمندی ها و دستاوردهای خود را در آن یک نمایشگاه به نمایش می گذارند. هرچند رقابت فی النفسه باعث رشد و توسعه است اما برگزاری یک نمایشگاه پرقدرت، اثرگذارتر از برگزاری نمایشگاه های متعدد و کوچک است.اولین کاری که باید در این زمینه انجام بدهیم این است که از تعدد برگزاری نمایشگاه ها در کشور، جلوگیری کنیم. به هر حال هم نمایشگاه ها هزینه بالایی دارند و هم به دلیل تعدد نمایشگاه ها، تعدادی از متخصصان در یک نمایشگاه و تعدادی نیز در نمایشگاه دیگر، حضور پیدا می کنند که این پراکندگی متخصصان و شرکت ها در نهایت نمی تواند نشان دهنده توانمندی و شایستگی های توانایی دریایی کشور باشد.باید درنظر داشت که سازمان بنادر و کشتیرانی در یکپارچه سازی و هماهنگی ارگان های دریایی نقش کلیدی دارد و باید با انجمن های دریایی و شورای عالی صنایع دریایی، گفت و گو یی داشته باشد که فقط یک نمایشگاه جامع و بزرگ در سال برگزار شود.
چرا نمایشگاه های دریایی در شهرهای بندری برگزار نمی شود؟
زمانی تجلی اقدامات و فعالیت های دریائی بیشتر می شود که این نمایشگاه ها در شهرهای دریایی برگزار شود. تنها مشکلی که در شهرهای ساحلی داریم این است که در شهرهای ساحلی امکان پذیرایی و هتلینگ وجود ندارد، البته چندسالی است که در کیش این زیرساخت ها فراهم شده است ولی در شهرهای ساحلی دیگر، امکان اقامت برای شرکت هایی دریائی فراهم نیست.همچنین، سازمان ها و انجمن های دریائی همدیگر را در زمینه برگزاری یک نمایشگاه جامع قبول ندارند، به همین خاطر است که هر سازمان به صورت جداگانه نمایشگاهی برپا می کند که البته این اقدام موجب هدر رفت هزینه و وقت می شود. به عقیده من، اگر اقدامات و همایش های صورت گرفته در حوزه دریا، متمرکز شود و تحت پوشش یک ارگان صورت بگیرد، نتیجه بهتری عاید صنایع دریایی کشور خواهد شد.
درحوزه دریایی شاهد چه پیشرفت هایی در چند سال اخیر بوده ایم؟
صنایع داخلی می توانند به بسیاری از نیازهای دریایی پاسخ بدهند. امروزه بسیاری از شناورها، سیستم های رانش، سیستم های ناوبری، سیستم های کمک ناوبری، انواع الکترو موتورها، انواع پمپ ها، انواع کمپرس ها و … به دست صنعتگران داخلی ساخته می شوند. ضمن اینکه کشور به توانمندی طراحی و تولید انواع پلتفرم های دریایی نیز رسیده است.اگر بهره برداران ما به صنایع کشتی سازی داخلی اعتماد کنند، قادر خواهیم بود که شناورهای به روز را در بازده زمانی اندک، طراحی و تولید کنیم. چنانچه امروزه کشور ما در زمینه صنایع دریایی اقدامات خوب و مناسبی انجام داده است و تجهیزاتی را تولید کرده اند که قابلیت رقابت با کشور های اروپایی را دارد.
سازمان صنایع دریایی تاکنون چه اقدامات و فعالیت هایی در زمینه ساخت کشتی انجام داده است؟
سازمان صنایع دریایی در کنار شناورهایی که تاکنون ساخته است، در حوزه دیزل یا رانش نیز وارد شده و توانسته است در حوزه موتورهای براشلس (electrically commutated motors) نیز ورود پیدا کند.
به دلیل اهمیت این نوع موتورها، توانسته ایم با تلاش و کوشش فراوان، موتورهای براشلس مینی تراس را در داخل کشور تولید کنیم.در این موتورهای مغناطیسی از 30 درصد نیروی کمتر استفاده می شود. به همین خاطر است که هم اکنون دنیا به سمت موتورهای هیبریدی گرایش پیدا کرده است. ما در کشور از دانش روز به منظور توانمندی طراحی و تولید این نوع موتورها دست یافته ایم و توانسته ایم در سه حوزه کولر، دوچرخه و موتور سیکلت از آنها استفاده می کنیم.بنابر آمارهای موجود، 15 میلیون کولر استفاده می شود که با کاهش 30 درصد افت انرژی که موتورهای جدید می توانند داشته باشند، در تابستان به اندازه 3 نیروگاه هزار مگاواتی، می توانیم صرفه جویی انرژی داشته باشیم.همچنین در حوزه موتور سیکلت، 13 درصد از آلودگی کلانشهرها بابت موتورهای بنزینی است که با استفاده از این موتورها کاهش آلودگی و کاهش مصرف سوخت های فسیلی را خواهیم داشت. که این در ارتباط با کلانشهرهایی مثل اصفهان، تبریز و تهران است که در این ارتباط اقداماتی را انجام داده ایم و شهر اصفهان را به صورت پایلوت قرار داده ایم که در حال حاضر قصد داریم که خط تولید این کالا را بومی کنیم در نظر داریم از هرکدام دو هزار تا تولید داشته باشیم البته باید در نظر داشت که ما در حقیقت موتور سیکلت یا کولر تولید نمی کنیم بلکه این الکترو موتورها را می سازیم و امیدواریم که بتوانیم در طی بازده زمانی سه ساله بتوانیم تمام حوزه های موتوری کشور را برقی کنیم و میزان آلودگی کلانشهرها را کاهش بدهیم .ما جوانان و دانش پژوهان خوبی داریم و توانسته ایم از نیرو و دانش آنها استفاده کنیم و در حوزه موتورها از آنها بهره ببریم. باید توجه داشت که پیچیده ترین محصولات در حوزه دریاست یعنی جزو صنایع پیشرفته به شمار می آید.ایران در مرکز کریدور شرق به غرب و جنوب به شمال قرار گرفته است و در حوزه حمل و نقل، گردشگری، صادرات، شیلات، اکتشاف و … می توانیم از صنایع دریایی استفاده کنیم و با مدیریت متمرکز قادر خواهیم بود که بسیاری از نیازهای دریایی کشور را در داخل بسازیم و از خروج ارز جلوگیری کنیم و همچنین به اشتغالزایی و خلق ثروت نیز بپردازیم.
امکان فروش این موتورهای برقی به خارج از کشور وجود دارد؟
بله این امکان وجود دارد ولی باید ابتدا در داخل آن را امتحان کنیم، به همین دلیل 3 شرکتی که در این حوزه ورود پیدا کردند موظف اند که بیش از 7 ماه تست های عملکردی، دوام و قابل اعتماد بودن را انجام دهند. قطعا بعد از این مرحله، فروش در داخل کشور را مطرح می کنیم ولی در عین حال باید در نظر داشت که این موتورها از نوع مدل های چینی، هم به لحاظ قیمت و هم به لحاظ کیفیت به مراتب بهتر اند و این موضوع در تست های آزمایشگاهی که انجام داده ایم مشخص شده است.ما طی مدت دو یا سه سال این موتورها را در صنایع داخلی کشور جایگزین موتورهای قدیمی می کنیم و قطعا ما در این حوزه صادرات نیز خواهیم داشت.
در زمینه ایجاد اشتغال و اقتصاد مقاومتی، صنایع دریایی تا کنون چه اقداماتی انجام داده است؟
حقیقتا سازمان صنایع دریایی نماد اقتصاد مقاومتی است. چراکه تمام سیاست گذاری ها و تمام دکترین ها و هدف گذاری و برنامه ریزی ها مبتنی بر دانش درونی است و متکی بر نیروهای داخلی است و آنچه که امروز در سازمان صنایع دریایی می بینید، هیچ کدام وارداتی و خارجی نیست و تمام وسایل را خودمان می سازیم و تمام محصولات مان را اندیشه ایرانی طراحی می کند (بیش از 300 شرکت هم اکنون در حال همکاری با ما هستند، اعم از شرکت های دانش بنیان، شرکت های تولیدی، دانشگاه ها ….) که تا به امروز بیش از ده ها هزار نفر با صنایع دریایی به صورت مستقییم یا غیر مستقیم درگیر هستند، چرا که وقتی یک ناو یا شناور بزرگ ساخته می شود بیش از صدها سیستم در آن کار می کند لذا وقتی یک شناور می سازی یعنی تبلور صنعتی در کشور به وجود آورده اید.
مهمترین نیاز صنایع دریایی امروز چیست؟
یک مجموعه ای به نام وین چستر در حوزه دریا بوجود آمده است (ساختمان وین چستر یک نماد است. نماد از قصری با اتاق های زیاد که هیچ کدام از اتاق ها راهی به یکدیگر ندارند) من فکر می کنم چون در دریا یک متولی واحدی نداریم و صنایع دریایی ما نیز به صورت بخش های متفاوت و ناپیوسته درآمده است، نمی توان نظارت درستی بر روی آن صورت بگیرد.ما یک موقعیت برتر در منطقه داریم ولی به دلیل اینکه دریا متولی و صاحب مشخصی ندارد، دستگاه های سرمایه گذار و بهره بردار در جاهای خود، کار می کنند و سازمان دریایی و بنادر و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران از فعالیت های بخش خصوصی و سایر سرمایه گذاران غافل مانده است. درحالی که اگر یک متولی واحدی وجود داشت و سیاست گذاری مشخصی در این زمینه صورت می گرفت به گونه ای که برای بهره بردار و سازنده سیاست های خاصی مشخص می شد، وضعیت این حوزه بهتر می شد.هم اکنون، در بخش دریایی، سازنده ها نیاز به سرمایه گذار خارجی دارند، این اقدام را متولی می تواند انجام دهد و به نظر من اگر در نهاد ریاست جمهوری یک معاونت دریایی داشته باشیم که بتواند تمامی دستگاه های مرتبط با دریا را به عنوان سیاست گذار و هدف گذار، متمرکز کند. ما قابلیت پیشرفت را داریم به این خاطر که، دانشگاه های ما در مرتبه عالی قرار دارند همچنین، ما متخصصین خوبی را در اختیار داریم به هر صورت چندین سال است که وارد این حوزه شده ایم و و متخصصین خوبی داریم ولی باید بستر ایجاد بشود و این بستر نیاز به یک متولی دارد تا بهره بردار را ملزم کند که با صنعت دریایی همکاری داشته باشد و صنعت دریایی را ملزم کند که با سرمایه گذاران خارجی ارتباط برقرار کند.ما برای 20 سال آینده باید بدانیم که بهره برداران مان در کشتیرانی و نفتکش چه تعداد کشتی لازم دارند؟ اگر این اطلاعات را داشته باشیم مطمئنا موفق خواهیم شد.اگر کار به همین روال پیش برود، وضعیت کشتی ما به همین صورت خواهد بود که هم اکنون شاهد آن هستیم. تنها 15 درصد از صنایع ساخت کشتی، در کشور ما فعال است.با اینکه چندین وزارتخانه و سازمان گردشگری در این حوزه فعالیت می کنند ولی اقدامی در این زمینه صورت نگرفته و ما شاهد پیشرفتی در این حوزه نبوده ایم.ما در شورای صنایع دریایی مذاکراتی در خصوص ارتباط با وزارتخانه ها و گسترش صنایع دریایی انجام داده ایم و در این زمینه افراد متخصص و تصمیم گیر باید باهم همکاری و مشارکت داشته باشند.ما در کشور نیاز به تغییر و تحول در این حوزه داریم تا بتوانیم از موقعیت کشورمان در حوزه دریایی استفاده کنیم. بنابر برنامه تحقیقاتی که در سازمان همکاری اقتصادی و توسعه اروپا انجام شد تا سال 2030 بیش از هزار میلیارد دلار امکان چرخش مالی در حوزه اقیانوسی وجود دارد، از این هزار میلیارد، 30 درصد مختص به حوزه اکتشاف بستر های عمیق و نیمه عمیق است و حدود 23 درصد مربوط به گردشگری دریایی و ساحلی است.باید در نظر داشته باشیم که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان، برنامه اقیانوسی و دریایی تدوین می شود ولی متاسفانه ما در این حوزه فعالیت چشمگیری تاکنون نداشته ایم. پیش بینی شده است که در حوزه حمل و نقل تا سال 2050، هزار میلیارد گردش مالی می توانیم داشته باشیم که باید از هم اکنون بر روی آن برنامه ریزی کنیم. در کشورهای اطراف مان، بیش از 4 میلیارد نفر جمعیت زندگی می کنند که ما می توانیم حوزه حمل و نقل و ترانزیت آنها را به دست بگیریم و با برنامه ریزی صحیح، سرمایه بالایی را وارد کشورمان کنیم.اگر ما بتوانیم در زمینه انتقال و جابه جایی کالاها اقداماتی را انجام بدهیم و کالاها را از مبدا ء هایی متفاوت به قفقاز، چین و … برسانیم، می توانیم ترانزیت منطقه را در اختیار بگیریم. این اقدامات موجب می شود که ایران در منطقه، به موقعیت برترساز خود دست یابد که به دلیل نداشتن متولی، هنوز بر روی این موضوعات اقدامی صورت نگرفته و مغفول مانده است.
