نقش استراتژیک بندر امیرآباد در صادرات از دریای خزر

صنعت حمل و نقل آنلاین: اولین همایش بین­المللی توسعه­ی صادرات از مسیر دریای خزر درتیرماه سال جاری با حضور مهندس محمد راستاد معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی کشور، دکتر محمد اسلامی استاندار مازندران، نمایندگان استان مازندران در مجلس شورای اسلامی، آتادوردی کاسایف مدیر بندر ترکمن باشی ترکمنستان، وادیم کاپیف مدیرعامل شرکت شمال و جنوب، آقای شریف اف سرمایه­گذار در بندر امیرآباد و نمایندگانی از کشورهای روسیه، آذربایجان، قزاقستان، تاجیکستان، ترکمنستان، افغانستان، هند و گرجستان در شهر ساری مرکز استان مازندران برگزار شد. در این همایش دو روزه علاوه بر معرفی فرصت­های سرمایه­گذاری برای کشورهای شرکت کننده از تمبر یادبود و سامانه­ی جامع مناطق ویژه بندری رونمایی بعمل آمد. همچنین مقرر شد اسکله­ی رو ـ روریلی بندر امیرآباد برای تسریع در امور صادرات و واردات کالا تا هشت ماه آینده به بهره­برداری برسد تا ظرفیت تخلیه و بارگیری در این بندر ارتقای مطلوبی یابد.

مهندس محمد راستاد مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی کشور در آغاز همایش صادرات از مسیر دریای خزر با تأکید بر این که حمل و نقل دریایی موتور محرک تجارت بین­المللی است افزود: کشورها با توجه به مزیت­های مقایسه­ای که دارند محصولات خود را اعم از مواد اولیه، تولیدات و کالاهای ارزش افزوده­ای از طریق دریاها مبادله می­کنند و حجم تجارت دریایی براساس آخرین آمار آنکتاد بالای ده میلیارد تن است و بالغ بر ۱۴۵ TEU فقط توسط کانتینر جابجا می­شود که این روندی است که به طور مستمر در حال رشد است. حال اگر وضعیت دریای خزر را بررسی کنیم مشاهده می­شود پیرامون این دریای بسته حدود 135 میلیون تن ظرفیت بندری وجود دارد که سهم جمهوری اسلامی ایران حدود سی میلیون تن می­شود. کل حمل و نقل دریایی که در خزر انجام می­گیرد نزدیک به سی میلیون تن است که سهم ما از این حمل و نقل شش میلیون یعنی یک پنجم ظرفیتی که خودمان داریم. بنابر این نتیجه می­گیریم به طور میانگین تمام کشورهای ساحلی دریای خزر فقط از یک پنجم ظرفیت­های بندری این دریا بهره­برداری می­کنند. به همین علت دور هم گرد آمده­ایم تا ببینیم چگونه می­توانیم از ظرفیت نهفته­ی این دریا بهره­مند شویم. قاعدتاً نمی­توانیم در بنادر خودمان در حاشیه­ی دریای خزر سرمایه­گذاری­ها، فرصت­ها و اشتغال را صرفاً معطل کالاهای وارداتی کنیم. در مجموع اگر می­خواهیم جایگاه مناسب­تری در حمل و نقل و تجارت دریایی بدست آوریم راهی جز استفاده بهینه از ظرفیت­های صادراتی و ترانزیتی نخواهیم داشت.وی یکی اهداف مهم در این همایش را تعامل سرمایه­گذاران و فعالان اقتصادی تمامی کشورهای حاشیه­ی دریای خزر برای ارتقای مراودات بازرگانی و تجاری برشمرد و گفت: بنادر حاشیه­ی دریای خزر حلقه­های ترانزیتی شمال به جنوب و شرق به غرب و همچنین کریدورهای ترانزیتی متنوعی که از حاشیه­ی این دریا گذر می­کنند محسوب می­شود بویژه با توجه به زیرساخت­هایی که در بندر چابهار ایجاد شد ظرفیت 5/8 میلیون تنی این بندر در فاز اول به 77 میلیون تن در فاز چهارم افزایش خواهد یافت بستر مناسبی برای مبادله­ی کالا بین کشورهای حاشیه­ی اقیانوس هند و نیز افغانستان و کشورهای آسیای میانه خواهد بود. بایستی تأکید کنم در راستای هدفی که این همایش دارد نه تنها صادرات بلکه توسعه­ی تجارت دریایی از طریق دریای خزر است سازمان بنادر و دریانوردی این آمادگی را دارد اراضی مورد نیاز پایانه­های صادراتی و لجستیکی را در اختیار بخش خصوصی صرفنظر از ملیت آنها قرار می­دهد. این اراضی در تمامی بنادر شمالی با بهترین شرایط قرار دارد و مطلوبترین مدل مالی و تضمین بازگشت سرمایه و حتی با اعطای تسهیلات از وجوه اداره شده و با اعطای یارانه به این راستاد تسهیلات در اختیار فعالان اقتصادی قرار می­دهد مشروط بر اینکه پایانه­هایی را ایجاد کنند که پیش­بینی ترافیک دریایی بهتر را محقق کند. امیدواریم بتوانیم با توسعه­ی روبناها و پذیرش بسته­های بخش خصوصی زمینه را برای توسعه تجارت و حمل و نقل دریایی و صادرات از مسیر دریای خزر ارتقا دهیم.

مهندس سیاوش رضوانی مدیر منطقه ویژه­ی اقتصادی بندر امیرآباد با تأکید بر اینکه رشد و توسعه­ی این بندر در رونق صادرات و ترانزیت کالا نقش بسیار مهمی دارد خاطر نشان کرد: این همایش برای اولین بار در بندر امیرآباد برگزار می­شود و به دنبال توسعه­ی صادرات از مسیر دریای خزر هستیم که امیدواریم اثربخش باشد. صادرات در واقع توانمندی­ها و برجستگی­های اقتصادی یک کشور را نشان می­دهد. با توجه به راهبردهای دوازده­گانه­ی مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی که حمایت از تولیدکنندگان و استفاده از کالای ملی و همچنین تأکید مهندس راستاد مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی کشور، ضرورت برگزاری چنین همایشی احساس شد. اهداف این همایش ارایه راهکارها و بررسی چالش­هاست. محورهای آن هم کاملاً تخصصی و کاربردی انتخاب شده که دارای شش محور از جمله نقش بنادر و کیفیت ارایه خدمات، بخش قوانین مقررات و تسهیلاتی که منطقه­ی ویژه­ی اقتصادی در اختیار سرمایه­گذاران قرار می­دهد، وضعیت سیاسی بین کشور روسیه و غرب و سرمایه­گذاری­هایی که در کشورهای شمالی روی داده می­تواند گردش کاری بندر امیرآباد را ارتقا دهد.

مهندس رضوانی مدیر منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد هدف از برگزاری این همایش بین­المللی را استفاده بهینه از ظرفیت­های بنادر شمالی کشور عنوان کرد و افزود: این همایش در واقع استفاده­ی بهینه از ظرفیت­های بنادر شمالی ایران است و برای اینکه بتوانیم از ظرفیت­های بنادر شمالی کشور استفاده بهینه کنیم می­بایست تنوع کالاها را در این بنادر توسعه دهیم. تنوع از طریق صادرات و ترانزیت توسعه می­یابد که گزینه­های بعدی ما هستند. همچنین علاقمندی زیادی کشورهای دریای خزر نسبت به فرآوردهای کالاهایی که از ایران صادر می­شود نشان می­دهند تا جایی که طی سه ماهه­ی اخیر حدود 225 هزار تن انواع کالاها از بنادر شمالی صادر شده است. از این میزان 60 درصد از بندر امیرآباد و مابقی از سایر بنادر صادر شده که امیدواریم با توجه به همکاری­های مستمر دستگاه های ذی­ربط این تناژ افزایش یابد. در سال گذشته بالغ بر 500 هزار تن از بندر امیرآباد صادرات صورت گرفته که امیدواریم با توسعه­ی زیرساخت­ها این رشد به حدمطلوب برسد.

مهندس محمد اسلامی استاندار استان مازندران برپایی این همایش را فرصت مطلوبی برای توسعه­ی صادرات و واردات از طریق بنادر شمالی ذکر کرد و افزود: وجود دریای خزر فرصت مغتنمی برای مردم ایران و کشورهای حاشیه­ی آن است که موجبات همکاری­ها و مبادلات سیاسی و اقتصادی را فراهم می­آورد. فعال­تر شدن کریدور شمال و جنوب هم اکنون ضرورتی اجتناب­ناپذیر است که این همایش موجبات گفتگوی بیشتر و ایجاد فضا برای توسعه­ی همکاری­ها را فراهم می­آورد. دیگر موضوع مهم تنوع بخشیدن به سرفصل­های همکاری از جمله مباحثی است که می­تواند در مبادلات جاری صورت بگیرد. کشورهای حاشیه­ی دریای خزر به صورت گسترده می­توانند با همگرایی، همکاری­های پایداری را برای رفاه ملت های خود پایه­گذاری کنند که می­تواند ظرفیت­ها و فرصت­ها را تقسیم و منافع فردی را به منافع مشترک تبدیل کند. امروز به برکت این هماهنگی­ها و همدلی­ها در راستای سیاست کلی حاکم بر کشورهای حاشیه خزر می­توان سرفصل­های همکاری را گسترش داد. استاندار مازندران حوزه­ی حمل و نقل را یکی از اشتراکات مهم کشورهای حاشیه­ی خزر برای همکاری­های متقابل عنوان کرد و گفت: کشور ایران در حمل و نقل دریایی و مکمل آن یعنی حمل و نقل ریلی، جاده­ای و هوایی سرمایه­گذاری­های قابل ملاحظه­ایی انجام داده از جمله برقی کردن خط آهن اینچه­برون ـ گرمسار بوده که قدرت جابجایی بار و ظرفیت آن را از 5/2 میلیون تن در سال به ده میلیون تن افزایش خواهد داد. همچنین افزایش سرعت سیر از 60 کیلومتر در ساعت به 120 کیلومتر کمک می­کند به صورت گسترده­تر با برنامه­های تدوین شده هماهنگ­تر شود. قابل توجه است که ظرفیت ریلی موجود را می­توان با تأسیس یک خط هوایی اختصاصی ویژه برای استان مازندران تلفیق کرد و جابجایی تجار، گردشگران و مسافرانی که در حوزه­ی دریای خزر وجود دارند را افزایش چشمگیری داد که در این راستا این خط ویژه­ی هوایی از اول مرداد ماه سال جاری راه­اندازی خواهد شد.

مهندس محمد اسلامی استاندار مازندران توسعه صنایع دریایی را برای توسعه­ی واردات و صادرات در حوزه­ دریای خزر ضروری دانست و تأکید کرد: از جمله برای دریانوردی در دریای خزر نیازمند هستیم تا با تعامل و سرمایه­گذاری­های بیشتر، صنایع دریایی خود را بیش از پیش ارتقا دهیم و در کشتی­سازی و صنایع پشتیبان آن به عنوان فرصت­های جدید اقدامات لازم را انجام دهیم. زیرا علاوه بر ایجاد اشتغال و کارآفرینی موجبات توسعه­ تجاری بیشتر در این حوزه را فراهم می­کند. همچنین آنچه که امروز به آن نیاز بیشتری وجود دارد توسعه­ی گردشگری دریایی است بویژه آن که بتوانیم با داشتن کشتی­های رورو و اتصال ریل به بندر امیرآباد تبادل مسافر و گردشگری دریایی را در این دریا گسترش دهیم.

دکتر علی ­اصغر یوسف­ نژاد نماینده مردم ساری و میاندرود در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه تجارت یک علم و دانش است خاطر نشان کرد: هدف از برپایی همایش صادرات و ترانزیت از مسیر دریای خزر این است که به یک زبان مشترک بین ایران و کشورهای همسایه دست یابیم یعنی این که توانایی­ها و نیازهای طرفین بایستی مطرح و به یک نتیجه­ی مطلوب برسیم. در کشور ایران تجارت خارجی بر مبنای مبادلات با آسیا و آسیای جنوب شرقی و اروپا تعیین شده است نه برای مبادلات با کشورهای آسیای میانه، که این سیاست بایستی تغییر یابد. نکته دیگر این که  استان­های مازندران و گیلان به لحاظ ساختار سخت­افزاری بسیاری قوی هستند چرا که با توجه به تولیداتی که در این استان ها وجود دارد همان چیزهایی است که کشورهای آسیای میانه به آن نیازمند هستند. بنابر این سؤال اینجاست که با توجه به تولیدات فراوان و متنوعی که در استان های شمالی کشور وجود دارد چرا نتوانسته­ایم سیاست تجاری خود را در این مسیر تنظیم کنیم. از سوی دیگر موضوع مهم اینست که کار تجارت فقط مختص به یک دستگاه نیست بلکه علاوه بر وزارت امور خارجه، مجلس و استان های همجوار بایستی در این راستا همکاری کنند.

.

دکتر علی­محمد شاعری نماینده مردم بهشهر و نکا در مجلس شورای اسلامی ،حمل و نقل دریایی را مهمترین روش برای توسعه­ی تجارت و بازرگانی در کشور عنوان کرد و گفت: ایران سهم خوبی در تولید دارد ولی سهم خوبی در صادرات ندارد. اگر کشوری بخواهد در حوزه­ی اقتصاد خودکفا باشد حتماً بایستی صادرات محور باشد. صادرات هم توسعه نمی­یابد مگر اینکه تولیدات اش قابل رقابت در بازارهای جهانی باشد. مجلس شورای اسلامی و دولت بنا دارند با همکاری بخش خصوصی و فعالان اقتصادی گام های جدیدی را که باتکیه بر ظرفیت­های داخلی بردارند. هم اکنون در بخش کشاورزی حدود 120 میلیون تن محصولات کشاورزی در کشور وجود دارد که بسیاری از این محصولات در دنیا سرآمد است مانند مرکبات، خشکبار و داروهای گیاهی، گوشت سفید و تخم­مرغ. به لحاظ بسته­بندی و قیمت تمام شده هم گام­های اساسی برداشته شده است.

دکتر عبداله رضیان نماینده مردم قائمشهر در مجلس شورای اسلامی خروج از بحران اقتصادی و رونق صنعت را در گروی صادرات دانست و گفت: صادرات از مسیر دریای خزر با توجه به حضور کشورهای آسیای میانه و روسیه آنچنان که باید مطلوب نبوده چرا که ظرفیت بسیار خوبی در بنادر شمالی کشور ایجاد شده اما بهره­برداری مطلوب صورت نگرفته است. در حال حاضر زیرساخت­های مناسبی از سوی سازمان بنادر و دریانوردی در بنادر کشور به ویژه بندر امیرآباد و بندر نوشهر ایجاد شده اما هنوز در موضوع صادرات و استفاده از ظرفیت این بنادر مشکل داریم. اگر مشکل اشتغال در استان های شمالی وجود دارد به دلیل عدم استفاده از این ظرفیت­هاست.شایان ذکر است طی مذاکراتی که با کشورهای حاشیه دریای خزر تاکنون انجام شده مهمترین مشکل برندسازی محصولات عنوان می­شود که موضوع مهمی است و ضعف جدی در این رابطه وجود دارد. بسته­بندی و کیفیت کالاها مطرح می­شود چرا که برحسب آمار 5/4 میلیون تن تولید مرکبات داریم که 5/2 میلیون تن آن مربوط به استان مازندران است. ولی هنوز نتوانستیم مازاد مصرف آن را برای صادرات مدیریت کنیم..

دکتر احمدی  شکی نماینده مردم غرب استان مازندران و رئیس فراکسیون دریایی مجلس شورای اسلامی در همایش صادرات از مسیر دریای خزر ضمن اشاره به رژیم حقوقی دریای خزر بین پنج کشور حاشیه­ی آن، ظرفیت سه استان شمالی کشور را بسیار پراهمیت برشمرد و گفت: مجموع استان گلستان و مازندران به اندازه­ی مساحت کشور هلند می­شود که این مهم بیانگر آنست که دریای خزر قدری مظلوم واقع شده چرا که با طول مسیر 700 کیلومتری آن در سه استان شمالی کشور نتوانسته­ایم از ظرفیت آن به طور کامل بهره­برداری کنیم. ترددهای دریایی قریب یک قرن در بنادر امیرآباد، فریدون­کنار و خصوصاً بندر انزلی و اینچه­برون در استان گلستان دارای ظرفیت­های بزرگی بوده­اند. امیدوارم بزودی شاهد برگزاری همایش گردشگری هم در استان مازندران باشیم تا ظرفیت­های مهمی که در این استان وجود دارد بخوبی معرفی شود.

مهندس عبدالله مهاجر رئیس اتاق بازرگانی استان مازندران از ظرفیت سه میلیارد دلاری صادرات در این استان خبر داد و تصریح کرد: ما معتقدیم استان­های شمالی بویژه بنادر استان مازندران جایگاه بسیار مهمی در صادرات دارند. اگر قرار است بخش خصوصی را تقویت کنیم با توجه به این که ابزار آن در دست ما نیست قادر به انجام آن نخواهیم بود. همه­ی کشوره به بخش خصوصی خود اعتماد کرده­اند اما آیا ما به بخش خصوصی خودمان اعتماد داریم؟ حداقل یکبارهم که شده باور کنیم که بخش خصوصی ما می­خواهد در کنار دولت وظیفه­ی خودش را انجام دهد. ظرفیت بندر امیرآباد بسیار خاص است که بایستی تمام دستگاه در راستای تقویت آن کمک کنند.

والی کاپیف مدیرعامل شرکت شمال و جنوب در بندر انزلی ظرفیت­های دریای خزر را بسیار مهم ارزیابی کرد و افزود: بنادر کشور ایران دارای ظرفیت­های خوبی بویژه در ترانزیت کالا است به همین دلیل این شرکت را با مشارکت یک شرکت ایرانی برای توسعه­ی تجارت بین کشور ایران و روسیه تأسیس کردیم. با توجه به اهمیت و پتانسیل بالا در منطقه شرکت شمال و جنوب اقدام به ایجاد ترمینال چندمنظوره برای ارایه خدمات در زمینه­ی نگهداری کالاهای وارداتی و صادراتی ترانزیتی نموده است. یکی از اهداف ما ساخت سردخانه به ظرفیت ۵ هزار تن برای نگهداری انواع کالاهای صادراتی و دیگری ساخت مجتمع بسته­بندی برای مواد صادراتی است.

آنا دوردی کاسایف مدیر بندر ترکمن باشی کشور ترکمنستان از احداث زیرساخت­های مهم در کشور ترکمنستان برای تقویت و توسعه حمل و نقل بویژه ترانزیت در منطقه خبر داد و گفت: احداث پل­هایی بر روی آمو دریا، ترکمن آباد و ترکی­چی و همچنین ساخت فرودگاه بین­المللی شاباد و ترکمن آباد از جمله این پروژه­­­­­ها بوده که توسعه­ی حمل و نقل و ترانزیت را در منطقه دنبال کرده­ایم. از طریق راه آهن شمال ـ جنوب نیز می­توانیم ترانزیت کالا را از بنادر خلیج فارس به اروپا و سایر نقاط دنیا انجام دهیم. در سال­های اخیر سفارش ساخت تعداد هفت تانکر با ظرفیت بیش از ۷ هزار تن را هم در دستور کار قرار دادیم تا زنجیره لجستیک را تکمیل کنیم. کشور ترکمنستان در سال­های اخیر سفارش ساخت تعداد هفت تانکر با ظرفیت بیش از ۷ هزار تن را هم در دستور کار قرار داد تا زنجیره لجستیک را تکمیل کند. در حال حاضر کشور ترکمنستان عضو یک توافق بین­المللی شبکه­ی راه های ترانزیتی و همچنین عضو کنوانسیون بین­المللی کنترل بار در مرزهاست. ما اعتقاد داریم که برای صادرات به روسیه و کشورهای جامع­المنافع بندر امیرآباد بیشترین پتانسیل را دارد زیرا این بندر به ریل متصل است. کشور روسیه با جمعیت ۱۴۰ میلیون نفری نیاز مبرمی به واردات خشکبار و مرکبات از ایران دارد که به این دلیل با حضور شرکت شمال و جنوب در این بندر در تلاش هستیم از این ظرفیت بهره­برداری کنیم. بندر امیرآباد اگر چه یک بندر جوان محسوب می­شود ولی دارای امکانات بسیار خوبی است. یکی از مزیت­های بندر امیرآباد دسترسی به خط آهن است. شرکت ما واردات چوب از روسیه میوه و خشکبار از ایران را انجام می­دهد که رضایت کامل را از این بابت داریم.