صنعت حمل ونقل آنلاین: به جرات می توان به این نکته مهم اشاره کرد که بازگشت کمپانیهای معتبرخودروسازی اروپایی و آسیایی به ایران از مهمترین مزایای اجرای برجام است. در حقیقت با توجه به اینکه بیش از 18 ماه از فضای موسوم به پسابرجام در کشور میگذرد به نظر میرسد روند وارد شدن کمپانیهای معتبر خودروسازی به کشور طی این مدت مناسب بوده است. به طوری که کمپانیهای خودروسازی پژو و رنو فرانسه با انعقاد قراردادهای متعدد مجددا در مسیری قدم برداشتند که به طور قطع تداوم این مسیر میتواند توسعه خودروسازی ایران را در پی داشته باشد. در این میان بازگشت پسابرجامی شرکت خودروسازی رنو به ایران با حواشی مختلفی روبرو بوده است به طوری که این کمپانی خودروسازی این بارتصمیم گرفت به جای همکاری با ایران خودرو و سایپا، به دلیل مشکلاتی که در ارتباط با شرکتهای خودروساز ایرانی وجود دارد، برای حضور جدی‌تر در این بازار با یک سازمان صنعتی به نام ایدرو وارد همکاری شود. بر همین اساس، تفاهمنامه همکاری رنو با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران امضا شد که در مرداد ماه سال جاری این تفاهمنامه تبدیل به قرارداد شد.
بر اساس قرارداد رنو با ایدرو، قرار است خودروهای رنو سیمبل (Renault Symbol) و رنو داستر (Renault Duster) در سال 2018 به عنوان نخستین محصولات شرکت مشترک حاصل از این قرارداد، در بازار ایران عرضه شود. این شرکت مشترک با سرمایه‌گذاری 60 درصدی رنو و سرمایه‌گذاری 40 درصدی ایدرو تاسیس خواهد شد. سایت خودروسازی “بن رو“ نیز توسط سازمان ایدرو در قبال انتقال و بومی‌سازی فناوری تولید خودرو در اختیار شرکت مشترک با رنو قرار می‌گیرد. البته نباید از ذکر این نکته مهم غافل شویم که شرکت رنوی فرانسه، نخستین خودروساز دنیاست که برای ایجاد شرکت مشترک در ایران، بالای 50 درصد سهام دارد و به همین دلیل احتمالا برای تولید محصولات خود در کشور، نظارت و جدیت بیشتری به کار می‌برد. پیش‌بینی می‌شود که این جدیت با تولید با کیفیت رنو سیمبل و رنو داستر در ایران و همچنین افتتاح مراکز خدمات فروش و پس از فروش به وقوع بپیوندد.
البته طبق قرارداد رنو با ایدرو قراراست در فاز اول همکاری، 150 هزار دستگاه خودرو در سال در کشور تولید شود و این رقم در فاز دوم همکاری به 300 هزار دستگاه در سال خواهد رسید. خودروی سدان رنو سیمبل و خودروی شاسی بلند رنو داستر نخستین محصولات این شرکت فرانسوی است که در خط تولید شرکت مشترک رنو و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران قرار می‌گیرد. حتی خبرهایی مبنی بر توافقات اولیه برای صادرات محصولات تولیدی در ایران به کشورهای دیگر نیز شنیده شده است. همچنین با ملزم شدن رنو به راه‌اندازی مرکز خدمات پس از فروش تخصصی در ایران به نظر میرسد که از این پس کیفیت محصولات و خدمات بهتر از قبل خواهد شد و دیگر شاهد ارایه خدمات نامناسبی همچون تندر و ساندرو نخواهیم بود.
به منظور بررسی ابعاد مختلف قرارداد کمپانی خودروسازی رنو با ایدرو نیازمند مطلع شدن از نظر فعالان،کارشناسان و مسوولان صنعت کشور هستیم.
ایدرو باید بسترساز باشد نه تولید کننده
عضو کمیسیون صنایع مجلس با بیان این که درباره قرارداد با رنو تاکنون به مجلس گزارشی داده نشده است میگوید: چرا برای عقد قرارداد با خودروسازان فرانسوی هیچ یک از مسوولان دو خودروساز بزرگ کشور همراه وزیر صنعت نبودند. محمدحسن شجاعی فرد میافزاید: سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) باید بستر ایجاد صنایع را فراهم کند نه اینکه تولید کننده شود. وی تصریح میکند: رییس این سازمان چگونه بدون توجه به نظر سهامداران در قرارداد اخیر با شرکت رنو، شرکت خودرو سازی “بن رو” را به عنوان دیون به ایدرو داده است. رییس پژوهشکده و دانشکده مهندسی خودرو اضافه میکند: دولت برای حمایت از صنعت خودروسازی کشور30 سال است واردات را محدود و تعرفه خودروهای وارداتی را افزایش داده است. شجاعی‌فرد با بیان اینکه نباید به سمت استفاده از محصولات کهنه و بیکیفیت خودروسازان خارجی حرکت کنیم میگوید: اکنون برخی محصولات پژو سالهاست که در خود فرانسه تولید نمی‌شود. این نشان میدهد باید با واکاوی دلایل بیکیفیتی تولیدات داخل از وابستگی به محصولات خارجی جلوگیری کنیم. وی با انتقاد از شرکتهای خارجی نسبت به ندادن تکنولوژی پیشرفته به ایران می افزاید: الان شرکتهای خارجی حتی استفاده از رنگ قرمز را برای “ساندرو” به ما نمیدهند و معتقدند ما شرایط استفاده از رنگ قرمز برای این خودرو را نداریم. شجاعی فرد تصریح میکند: بر اساس قرارداد جدید با رنو، ایران پس از 50 سال دوباره به مونتاژ خودرو رسیده است. حمیدرضا فولادگر عضو دیگرکمیسیون صنایع مجلس با بیان اینکه در صنعت خودروسازی سابقه50 ساله داریم میگوید: اگر ظرفیت کامل خودروسازی و زمینه صادرات خودروسازی کشور فعال شود و نسبت 3 به 7 با شرکت رنو رعایت شود، شاید بتوان گفت این قرارداد با این نسبت، قرارداد خوبی است.
احیای ساختارهای تولید خودرو در ایران با کمک رنو
محسن صالحینیا معاون وزیر صنعت با اشاره به اینکه قرارداد رنو با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران از جمله مهمترین قراردادهای حوزه خودروسازی کشور است میگوید: شاخصهای قرارداد اخیر رنو با سازمان گسترش و نوسازی ایران را بسیاری از کارشناسان و فعالان صنعت خودرو گفتهاند ولی در زمینه سیاستهای کلان وزارت صنعت باید به این نکته مهم اشاره کرد که شرکت رنو موظف شده است با یکی از معتبرترین شرکتهای خودروسازی ایرانی جوینت شود تا نسبت به ساخت یک پلتفرم خاص از یک خودرو اقدام کنند. وی میافزاید: شرکت رنو در زمینه صادرات و حمایت از صنعت قطعهسازی ایران تعهداتی به ایدرو داده است هر چند در زمینه آرندی و خدمات پس از فروش هم تفاهمهایی با کمپانی خودروسازی رنو شده است که این تفاهمها در قرارداد مذکور آمده است. وی تصریح میکند: البته نباید از ذکر این نکته مهم غافل شویم که اجرای قرارداد رنو با ایدرو نیازمند بسترسازی و فراهم کردن زیرساختهای مناسب است که امیدوارم این مساله از سوی مدیران خودرویی و مسوولان سازمان گسترش تحقق یابد. صالحینیا با اشاره به این موضوع که کارشناسان حوزه خودرو نسبت به درصد سهام ایدرو وکمپانی خودروسازی رنو در قرارداد مذکور صحبتهای مختلفی میکنند میگوید: از نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت اجرای درست این قرارداد مهم است به طوری که بتوانیم ساختارهای تولیدی خودرو در ایران را مجددا و بعد از یک تحریم طولانی مدت احیا کنیم.
اگر چه دولت در لباس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، سهامدار و حامی رنو در ایران به شمار می‌رود، با این همه حال این احتمال وجود دارد که در صورت به خطر افتادن بازار خودروسازان داخلی، دولتی‌ها مانع اوج گرفتن رقیب فرانسوی آنها شده و رویای “رنوی مستقل” بر باد رود. این ترس از آنجا ناشی می‌شود که وجود برخی قوانین و مقررات زاید، دست دولت و خودروسازان داخلی را برای تعرض به استقلال برندهای خارجی در صنعت خودرو کشور باز نگه داشته است. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که در فضای فعلی خودروسازی ایران، آنچه بیش از سهام20 درصدی ایدرو بر آینده رنو در کشور اثر خواهد گذاشت، قوانین و مقررات مرتبط به صنعت خودرو و سرمایه‌گذاری خارجی است. برکسی پوشیده نیست که وجود یک سری قوانین دست و پاگیر سبب کند پیش رفتن پروژه‌های خودروسازی در کشور شده و طبعا اگر اصلاحات لازم در این مورد صورت نگیرد، رنو نیز متاثر از مقررات مربوطه، چندان کاری از پیش نخواهد برد.
خطرقوانین زاید در کمین کمپانی فرانسوی
فربد زاوه کارشناس مطرح حوزه خودرو کشور درباره قرارداد منقعد شده بین ایدرو و کمپانی خودروسازی رنو میگوید: اگر رنو از شر قوانین و مقررات زاید در امان بماند، میتواند به‌صورت مستقل در ایران فعالیت کند و طبعا در این صورت قرارداد این شرکت با ایدرو معقول خواهد بود. وی با بیان اینکه در حال حاضر اصلیترین مانع بر سر راه استقلال رنو، همین قوانین و مقررات زاید و دست و پاگیر است میافزاید: برخی نگران سهام 20 درصدی ایدرو در قرارداد رنو هستند، حال آنکه خطر قوانین و مقررات زاید بسیار بیشتر از این سهم نسبتا اندک بوده و میتواند سرنوشت این خودروساز فرانسوی را در ایران تعیین کند. این کارشناس حوزه خودرو تاکید میکند: قوانین مرتبط با صنعت خودرو طوری نگارش شده‌اند که حتی خودروسازان خارجی حاضر درکشور نیز گاهی مجبورند برای ماندن و حفظ امنیت سرمایه‌گذاری خود، تن به خواسته‌ها و منویات نهادهای دولتی داده و بنابراین از اصل اهداف خود دور شوند.
زاوه با تاکید بر اینکه بزرگ‌ترین نیاز حال حاضر خودروسازی کشور، مقررات‌زدایی و اصلاح قوانین است میگوید: با وجود قوانین فعلی امکان دارد همین رنو که به‌دنبال حضور مستقل در ایران است در نهایت مجبور شود طبق منویات دولتی‌ها حرکت کرده و ناخواسته در مسیر عدم رقابت و کنار آمدن با دو خودروساز بزرگ داخلی گام بردارد. به گفته زاوه، تنها با حذف و اصلاح برخی قوانین و مقررات است که می‌توان به استقلال رنو در خودروسازی کشور امیدوار بود و گرنه این شرکت نیز خود به قوزی بالای قوز برای مشتریان ایران تبدیل خواهد شد.
رنو نیازمند حمایت وزارت صنعت
حسن کریمی سنجری دیگر کارشناس خودرو کشور نیز میگوید: رنو برای حضور در اقتصاد و صنعت ایران ریسک بزرگی را متحمل شده تا خودروسازی کشور برای اولین بار یک برند خارجی مستقل را تجربه کند. بنابراین نباید با قوانین دست و پاگیر، سبب آزار آن شویم. وی میافزاید: در این شرایط اولین گام در راستای موفقیت سرمایه‌گذاری خارجی در خودروسازی ایران، حمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت از سرمایه‌گذاری این برند است به نحوی که وزارتخانه مذکور میتواند برخی قوانین را به نفع شرکت‌هایی که حسن نیت دارند تغییر دهد. کریمی ادامه میدهد: به نظر من این اتفاق میتواند در مورد رنو نیز رخ بدهد، منتها به شرطی که این خودروساز فرانسوی حسن نیت خود را در مسایل مختلف از جمله تولید و عرضه محصولات با کیفیت و دارای قیمت مناسب و همچنین اشتغال‌زایی نشان بدهد.
کریمی سنجری با تاکید بر اینکه ورود رنو به قلمرو بازار خودروسازان داخلی حواشی خاص خود را خواهد داشت تاکید میکند: دقیقا به همین دلیل است که می‌گویم باید قوانین مربوط به خودروسازی و سرمایه‌گذاری خارجی را اصلاح کرد، زیرا با توجه به مقررات فعلی امکان تعرض به استقلال رنو در خودروسازی کشور وجود دارد. به گفته کریمی اگر می‌خواهیم حضور مستقل خودروسازان خارجی منجر به توسعه صنعت خودرو کشور شود، بهتر است قوانین و مقررات را طوری اصلاح کنیم که نهادهای دولتی و خودروسازان بزرگ داخلی نتوانند روی به مبارزه معکوس آورده و با اعمال فشار و محدودیت، استقلال رنو و امثال این شرکت را به خطر بیندازند.
ریسک خودروسازان اروپایی در سایه کسب منافع
ابوالفضل روغنی گلپایگانی رییس کمیسیون صنایع اتاق ایران با اشاره به اینکه در فضای پسابرجام جوینت شدن با کمپانیهای معتبر خودروسازی دنیا میتواند یک گام موثر و سازنده به منظور توسعه و پیشرفت صنعت خودروسازی ایران باشد تصریح میکند: با توجه به اینکه بیشتر پلتفرمهای خودروهای ساخته شده در ایران برگرفته از پلت فرمهای خودروهای ساخته شده در کمپانی های معتبر خودروسازی فرانسوی همچون پژو و رنو است به همین دلیل حضور شرکتهای خودروسازی فرانسوی و جوینت شدن آنها با خودروسازان ایرانی موثرتر از حضور سایرکمپانیهای خودروسازی از کشورهای مختلف دنیاست. روغنی گلپایگانی تصریح می کند: با توجه به اینکه در شرایط کنونی حضور کشورهای جهان در اقتصاد یکدیگر منوط به برقراری روابط مناسب سیاسی است، به نظر من در فضای پسابرجام متقاعد کردن فرانسویها و حتی اروپاییها به منظور حضور در صنایع مختلف ایران و از جمله خودروسازی یک گام موثر و سازنده از سوی مدیران ارشد خودروسازی ایران است که در واقعیت آن را میبینیم. وی با اشاره به مخالفتهای گسترده آمریکا به منظور حضور کمپانیهای معتبر خودروسازی دنیا در ایران میگوید: ریسک اروپاییها و به ویژه شرکتهای خودروساز رنو و پژو به منظور حضور در ایران با وجود مخالفتهای یک جانبه آمریکا ستودنی است ولی نباید از ذکر این نکته مهم غافل شویم که کمپانیهای خودروسازی اروپا و آسیا به طور قطع از حضور خود در ایران منافع مالی مناسبی کسب میکنند. وی به رقابت ایجاد شده بین خودروسازان اروپایی به منظور حضور در ایران اشاره میکند و میافزاید: در فضای پسابرجام وجود رقابت بین خودروسازان اروپایی به منظور حضور در بازار ایران مشهود و واضح است و وقوع این اتفاق در رشد و توسعه صنعت خودروسازی کشور تاثیر بسزایی دارد.
سخن آخر
بنابراین در شرایط کنونی انعقاد قرارداد بین شرکت رنو و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران یک گام موثر و سازنده در جهت رشد و توسعه صنعت خودروسازی کشور است هر چند در شرایط کنونی قوانین و مقررات به شکلی تنظیم شده‌اند که کمتر خودروساز خارجی با فراغ بال و با احساس امنیت کامل سرمایه‌گذاری وارد ایران می‌شود و این موضوع پیام‌های ناخوشایندی را به بزرگان خودروساز دنیا ارسال میکند. اوضاع به شکلی است که رنو هم از تیررس قوانین و مقررات موردنظر در امان نبوده و اگر این شرکت تجربه موفقیت آمیزی در ایران نداشته باشد، سایر برندهای خودرویی دنیا نیز قدم به خودروسازی کشور نخواهند گذاشت. با این حساب، موفقیت آزمون رنو در ایران میتواند پیام‌های مثبت و امیدوارکننده‌ای به دنیای خودروسازی ارسال کرده و پای بزرگان دیگری را به قصد سرمایه‌گذاری مستقیم و حضور مستقل، به کشور باز کند.
