توان رقابت صنعت خودروسازی ایران در مقابل شرکت های جهانی

صنعت حمل و نقل آنلاین: صنعت خودرو‌ به عنوان صنعتی تاثیرگذار بخش­های مختلف کوچک و بزرگی را شامل می­شود. در حقیقت نقش صنعت خودرو در اقتصاد یک کشور انکارناپذیر است به طوری که در بسیاری از ممالک توسعه­یافته برند کارخانه­های خودروسازی معرف قدرت تجاری و اقتصادی یک کشور محسوب می­شود. صنایع خودرو‌ شبکه گسترده‌ای از روابط اقتصادی داخل کشورها و حوزه بین‌المللی را شکل می‌دهند که در صورت وجود بحران‌های اقتصادی کل این شبکه‌ها و در نهایت صنایع خودروسازی‌ با اثر‌پذیری از اتفاق­های افتاده با بحران روبرو می­شوند. البته نباید از ذکر این نکته مهم غافل شویم که خودرو‌سازان بزرگ مستقر در کشورهای پیشرفته قطعات و مواد اولیه خود را از کشورهای کمتر توسعه‌یافته تهیه می­کنند و این روابط اقتصادی خود مقدمات یک شوک اقتصادی به صنایع کشورهای دیگر می‌شود. در واقع تنوع صنایع وابسته به صنایع خودروسازی موجب می­شود تا این صنعت در برابر  بحران های اقتصادی آسیب­پذیر باشد هر چند عدم مدیریت صحیح و یا ترسیم نکردن چشم­اندازی درست برای صنعت خودروسازی به طور قطع این صنعت را در سراشیبی سقوط قرار خواهد داد. اما موضوعی که باعث می‌شود این صنعت در برابر بحران‌های اقتصادی آسیب‌پذیر باشد تنوع صنایع وابسته به­ آن و قیمت بالای محصول نهایی است. این صنعت بزرگ در صورت عدم مدیریت صحیح یا نداشتن آینده‌نگری به راحتی به سراشیبی سقوط هدایت می‌شود .ساخت خودروهای ارزان­قیمت یا خودروهایی که امکان خرید از سوی قشر متوسط جامعه از طریق تسهیلات بانکی را دارند توام با استفاده از فناوری‌های جدید و افزایش ایمنی از عوامل موثر در افزایش تولید خودروها بوده است. به عنوان مثال در کشور آمریکا بر اساس تحقیقات صورت گرفته مالیات از محل فروش خودرو‌ها در این کشور بیش از 110 میلیارد دلار درآمد برای دولت ایجاد کرده است و این در حالی است که بیش از 2 میلیون نفر به‌صورت مستقیم در شرکت‌های خودرو‌سازی در بخش‌های طراحی، توسعه، تولید و بازاریابی و… مشغول به کار هستند. در واقع خودروسازان مطرح دنیا با شناخت نیاز بازار می‌توانند به سرعت به علایق مشتریان خود پاسخ دهند. برای مثال حرکت خودرو‌سازان به سمت تولید پیک‌آپ‌ها و خودروهای شاسی‌بلند یا کراس‌اورها نتیجه تغییر ذایقه مشتریان بوده است. از طرف دیگر کاهش قیمت سوخت و ایجاد تسهیلات مناسب از طریق پرداخت وام یا پرداخت قسطی باعث جهش فروش خودرو درآمریکا شده است. پیش‌بینی می‌شود مقدار فروش خودروها در آمریکا در سال ۲۰۱۸ با بیش از10 درصد رشد همراه باشد که در مقابل موجب جذب ۱۰ درصدی نیروی بیشتر برای کار در این صنعت و صنایع وابسته به آن خواهد شد.

به منظور بررسی آثارصنایع خودروسازی بر اقتصاد کشورهای مختلف و بررسی وضعیت صنعت خودروسازی ایران و اثرش بر اقتصاد کشور با دو تن از صاحب نظران وکارشناسان اقتصادی و خودرویی کشور گفتگو کرده­ایم تا نظر آنها را درباره این موضوع مهم مطلع شویم.

اشتغال­زایی و صادرات قطعه، نقاط قوت خودروسازی ایران

احمد پورفلاح، مشاورعالی ریاست اتاق بازرگانی صنایع، معادن و تجارت ایران در گفتگو با خبرنگار ماهنامه صنعت حمل­ونقل با اشاره به اینکه در کشورهای مختلف دنیا پس از سرمایه­گذاری در حوزه مسکن، خودرو بیشترین ثروت جهانی را به خود اختصاص داده است، گفت: کیفیت ساخت خودرو یک کشور نشان از جایگاه صنایع خودروسازی در آن کشور دارد. وی با اشاره به این که بسیاری از برندهای خودروساز دنیا در اروپا و آمریکا مدل­های قدیمی خودروهای تولیدشده خود را همچنان به عنوان یک سمبل در موزه­ها و نمایشگاه­ها نگهداری می­کنند،گفت: برندهای معتبر خودروساز دنیا از طریق افزایش کیفیت و کارآیی توام با ارائه آپشن­های جدید به مدل­های تازه تولید شده خودروهای مختلف به نوعی در بازارهای فروش به رقابت می­پردازند.

وی با بیان این که صنعت خودروسازی در ایران سابقه طولانی دارد، افزود: متاسفانه خودروسازان ایرانی نسبت به سابقه­ای که در تولید خودرو دارند به موفقیت درخور توجهی دست پیدا نکرده­اند که وقوع این اتفاق از عوامل مختلفی نشات می­گیرد.

وی ایجاد انحصار در صنعت خودروی ایران را یک آسیب جدی به اقتصاد وصنایع خودروسازی دانست و تصریح کرد: انحصارطلبی در صنایع خودروسازی کشور موجب شده است تا به نوعی فضای رقابتی در صنعت خودروی کشور از بین برود.

رییس اتاق بازرگانی ایران و ایتالیا افزود: وقتی خودروهای مختلف خارجی با برندهای متفاوت بخواهند وارد کشور شوند از واردکننده تعرفه­های بالایی دریافت می­شود که قیمت خودرو در داخل کشور را به نوعی افزایش می­دهد و وقوع همین اتفاق موجب از بین رفتن فضای رقابتی در صنعت خودروی کشور می­شود.

وی گفت: طی 10 تا 15 سال اخیر با ورود خودروهای چینی وکره­ای به بازار ایران به نوعی شاهد ارتقای کیفیت خودروهای ایرانی بودیم اما به نظر من هنوز به لحاظ کیفیت خودروهای ساخت داخل کشور با استانداردهای بین­المللی فاصله دارند که همین موضوع در ایجاد رفاه و رضایت عموم جامعه از صنعت خودرو اخلال ایجاد کرده است.

پورفلاح با اشاره به اینکه صنعت خودروی کشور در پارامترهایی همچون ایجاد اشتغال و صادرات قطعه به کشورهای دیگر گام­های مهمی برداشته است،گفت: در اشتغال­زایی و صادرات قطعات خودرو از ایران به سایر کشورهای دنیا صنعت خودروی کشورمان گام­های مثبت و سازنده­ای برداشته است. صادرات یکی از مهم­ترین اهداف صنایع خودروسازی در هرکشور است به طوری که اگر بازارهای هدف شناسایی شوند به طور قطع می­توان درحوزه صادرات خودرو اقدامات موثری را انجام داد. در یک برهه زمانی خودروهای ایرانی را می­توانستید در کشورهای عراق، پاکستان، بلاروس و سوریه پیدا کنید ولی در شرایط کنونی بیشتر خودروهای کشورهای جهان را خودروهای چینی وکره­ای تشکیل می­دهند. کره جنوبی همزمان با کشور ما صنعت خودروسازی را استارت زد اما در شرایط کنونی خودروهای ساخت کره با خودروهای ساخت ایران قابل قیاس نیستند و اگر بخواهیم به کره­ای ها در صنعت خودرو برسیم راه طولانی را در پیش داریم.

وی اضافه کرد: پس از اجرای برجام راه بسیاری از خودروسازهای اروپایی همچون پژو و رنو به منظور حضور در ایران هموار شد اما با خروج آمریکا از برجام به نظر می­رسد استمرار حضور خودروسازهای اروپایی در ایران با چالش­های متعددی روبرو باشد که برای حل این معضلات باید راه­کارهای مختلفی از سوی دیپلمات های ایرانی در نظر گرفته شود.

سبقت چشم بادامی­ها از صنعت خودروی کشور

محمدقلی یوسفی که از اساتید برجسته دانشگاه در حوزه اقتصاد و صاحب­نظر بخش خودرو کشور است با اشاره به اینکه بیش از 60 صنعت به طور مستقیم و غیرمستقیم به صنایع خودروسازی وابسته هستند، افزود: متاسفانه صنعت خودروسازی ایران طی سال­های گذشته به جز مقطعی کوتاه در اوایل دهه 70 به شکل نادرستی مدیریت شده است که همین موضوع در وارد شدن صدمات جبران­ناپذیر به صنایع خودروسازی ایران موثر بوده است.

وی با اشاره به اینکه صنعت خودرو در ایران سابقه طولانی دارد، تصریح کرد: بسیاری از کشورهای دنیا همچون چین وکره جنوبی زمانی که ایران صاحب صنعت خودروسازی توسعه­یافته­ای بود حتی از این صنعت هم برخوردار نبودند ولی در شرایط کنونی می­بینیم که خودروهای کره­ای و چینی بازار خودرو ایران را تسخیر کرده­اند و شاهد صادرات چشم­گیر خودروهای چینی وکره­ای به بازار ایران هستیم. صادرات محصولات صنعتی از مهم­ترین اهداف هر کشور است اما در شرایط کنونی ایران با معضلات متعدد اقتصادی و صنعتی روبروست که صنعت خودرو هم از این قاعده مستثنی نیست. پس از اجرای برجام مجددا امیدها برای توسعه صنعت خودروسازی کشور با شریک شدن خودروسازان ایرانی و اروپایی با یکدیگر از سر گرفته شد اما در شرایط کنونی با خروج آمریکا از برجام به نظر می­رسد شرایط تغییر کند وخودروسازان اروپایی منافع خود را به منظور حضور در ایران در تقابل با تحریم از سوی آمریکا قرار ندهند که وقوع این اتفاق صدمات جبران­ناپذیری را به صنایع خودروسازی کشور وارد می­کند.

توقف واردات قطعات خودرو

محمدرضا نجفی‌منش، رییس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی گفت: یکی از مهمترین کارهایی که در شرایط فعلی اقتصاد در صنعت خودرو باید صورت گیرد ممنوعیت واردات قطعات دارای تولید داخل و تکیه بیشتر بر توان قطعه‌سازان داخلی است .اگرچه پژو سیتروئن فعلا فعالیت‌های خود در ایران را تعلیق کرده، اما به دنبال رایزنی با آمریکا برای ادامه فعالیت‌ در ایران است. در این شرایط چه خودروسازان خارجی در ایران بمانند و چه نمانند باید رویکرد ما افزایش عمق ساخت داخل خودروهای تولیدی باشد، در این زمینه اولین کاری که باید صورت گیرد ممنوع شدن واردات قطعاتی است که نمونه مشابه آنها در داخل تولید می‌شود. علاوه بر آن هم خودروسازان و هم دولت و بانک مرکزی باید به قطعه‌سازان برای تهیه ارز مورد نیاز برای واردات مواد اولیه و تولید قطعات کمک کنند.

سخن آخر

بنابر­این با توجه به اینکه صنعت خودروی کشور در شرایط کنونی با معضلات اقتصادی متعددی- که از حوزه سیاست نشات می­گیرد -دست وپنجه نرم می­کند به نظر می­رسد باید با اتکا به توانمندی­های متخصصان ایرانی درحوزه خودروسازی به نوعی همچنان بتوان چراغ صنایع خودروسازی ایران را روشن نگه داشت. در شرایط کنونی انتقال تکنولوژی و فناوری روز دنیا به خودروسازان ایرانی بسیار مهم است که با خروج آمریکا از  برجام  در این زمینه خودروسازان ایرانی با چالش مواجه خواهند شد ،هر چند دیپلماسی هوشمندانه می­تواند گره از چالش صنایع خودروسازی کشور باز کند.