اردوغان در افتتاح سد ایلیسو گفت: ساخت این سد که بی‌شک استراتژیک‌ترین و ارزشمندترین منبع آبی قرن است منابع آبی ما را قبل از رسیدن به مرزها حفاظت کرده است. ما در کل پروژه 20 میلیارد لیره هزینه کردیم.
اردوغان از دشمنان ترکیه در سخنرانی خود نام برد و در پوشش و لفاف کلمات ساخت سد ایلیسو را جوابی خوب و قدرتمند به دشمنان دانست و گفت که همه مسائل آب ترکیه در یک نقشه راه منسجم، استراتژی کوتاه مدت و بلند مدت و میان مدت تدوین شده است.
سد ایلیسو که در منطقه کردنشین و نزدیک مرز ایران روی رودخانه دجله ساخته شده با ظرفیت 11 میلیارد مترمکعب چهارمین نیروگاه برق آبی با توان نصب شده 1200 مگاوات سالانه 3 میلیارد لیر ترک سودآوری دارد.
اردوغان با تاکید به دشمنان قسم خورده ملت ترک گفت: دشمنان ترکیه با کشور و ملت خود هم دشمن هستند و وی به دشمنان داخلی هم (مانکورت‌ها) پیام داد که ساخت سد ایلیسو جواب محکمی به هر دو این گروه از دشمنان است.
سد ایلیسو که به‌نام پروفسور ویسل ایلیسو نام‌گذاری شده، در حوزه زیست محیطی دیاربکر، پاتمان، ماردین، سرت و شرناک قرار دارد که همه در مناطق کردنشین است و این منطقه پیوسته در تنش و تشنج بین نیروهای دولتی و کردها بوده و منطقه حکاری، دیاربکر، شرنان و مرک از حساس‌ترین مناطق درگیری‌های چریکی بین گروه‌های PKK و کردهای مخالف با رژیم هستند.
گفته می‌شود پروژه گاپ (توسعه و پیشرفت یا (گالیکنیما پلانی)) بیشتر برای تخته قاپو کردن عشایر و کردهای منطقه و اسکان و یکجانشین کردن آن‌ها صورت گرفته است و تلاشی است برای یکپارچه کردن اراضی که با اجرای 296 پروژه، 2/5 میلیون هکتار را زیر کشت وسیع و یکپارچه می‌برد و هم اکنون کار روی اراضی به وسعت 3/3 میلیون هکتار ادامه دارد.
اردوغان در سخنرانی خود بارها به جلب رضایت کردها تاکید کرد و گفت: من اینجا برادران کرد دارم، ما نمی‌توانیم از برادران کرد خود غافل باشیم و این همه کار که انجام داده می‌شود کردها هم از آن‌ها بهره‌مند خواهند شد و در کنار اسکان مجدد به حفظ آثار تاریخی منطقه نیز پرداخته‌ایم.
اردوغان در نطق خود حزب HDP (حزب دموکراتیک خلق) را بازوی PKKخواند و گفت: آیا شماها می توانید چنین کارهایی بکنید؟ آیا می‌توانیدچنین پروژه‌هایی را اجرا کنید؟ آیا شما چنین تفکری دارید؟ و خطاب به PKKو PYD و حزب دموکراتیک خلق گفت: ما اهل دردیم، درد.
اردوغان در ادامه سخنرانی خود را به نطق انتخاباتی تغییر داد و گفت: در ماه ژوئن 2023 وارد انتخابات می‌شویم و مایل هستم از انتخابات این مناطق پیروز در بیایم.
اردوغان به اقوام ترک، عرب، کرد، گرجی که در ترکیه زندگی می‌کنند نیز گفت: مابین اقوامی که در ترکیه زندگی می‌کنند فرق نمی‌گذاریم و همه آن‌ها را به خاطر خدا دوست داریم.
14 سد بزرگ روی دجله و فرات
ساخت 14 سد روی دجله و فرات در پروژه گاب که 8 سد آن روی فرات و 6 سد روی دجله است تاثیر اکوسیستم عظیمی بر نوار مرزی ایران و عراق خواهد داشت. این سدها 45 درصد آب رودخانه‌های دجله و فرات را کنترل خواهند کرد و کاهش آب در مناطق بالادست عراق به 80 درصد خواهد رسید. با سدسازی روی دجله و فرات 550 سایت باستانی به زیر آب می‌رود. سدهای ساخته شده و در حال ساخت روی زاب، دجله، فرات، برای استان‌های غربی و شمال غربی ایران نیز معضل ریزگرد ایجاد خواهند کرد. با ساخت ایلیسو شهر باستانی حسن کیف 10هزار ساله زیر آب رفت.
طرح‌‌های داپ و گاپ شامل سدهای نارین قلعه، صفا کوه، سراپ، سنا، قارص و سدهای سویلمز، توزلوجا و کاراگوت است. حجم مخازن سدهای ترکیه بر دجله و فرات 47 میلیارد مترمکعب است. سد آتاتورک پنجمین سد جهان از لحاظ حجم کار ساختمانی با 49 میلیارد مترمکعب ذخیره آبی بالاتر از حجم چندین ده سد ایران است.
ترکیه قرارداد صادرات آب (50 میلیارد مترمکعب در سال) به اسرائیل دارد. کارشناسان معتقدند با ساختن سدها روی دجله و فرات، 5/6 میلیون هکتار از زمین‌های عراق و سوریه نابود می‌شود. بزرگ‌ترین خطر سدسازی ترکیه برای ایران تغییرات زیست‌محیطی، ازدیاد ریزگردها و تاثیر آن بر خشک شدن تالاب هورالعظیم در هر دو سوی ایران و عراق است. رود فرات از ترکیه و سوریه وارد عراق می‌شود و دجله هم از ترکیه مستقیما به عراق می‌رسد و هر دو به تالاب هورالعظیم و اروندروند می‌ریزند.
دکتر سید جلال ابراهیمی
مدیر مرکز پژوهش و تحقیقات ایران و ترکیه
