بحران در راه است؛ چگونه لجستیک کشور را نجات دهیم؟

با افزایش تنش‌های منطقه‌ای و احتمال بروز بحران‌هایی مانند جنگ یا تحریم‌های شدید، امنیت غذایی کشور بیش از پیش وابسته به توان لجستیکی و زیرساخت‌های حمل‌ونقل است. محمد عیقرلو، دبیر فدراسیون حمل‌ونقل و لجستیک، در گفت‌وگو با نگاشته، به چالش‌های اساسی در مسیر حمل کالاهای اساسی اشاره کرد و راهکارهای کلیدی برای عبور ایمن از بحران‌ها را تشریح نمود.

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات، محدودیت زیرساختی در بنادر خشک مانند اصفهان و کرمان است. این بنادر نقش مهمی در کاهش بار ترافیکی بنادر دریایی دارند، اما ظرفیت تخلیه به موقع کالاهای اساسی در آن‌ها ناکافی است. از سوی دیگر، در صورت بروز حملات نظامی، تا ۵۰ درصد فرآیند ارسال کالا مختل می‌شود که تهدید جدی برای امنیت غذایی محسوب می‌شود.

عیقرلو تاکید کرد که در زمان بحران، حمل‌ونقل جاده‌ای شریان اصلی توزیع کالاهای اساسی است. این نوع حمل‌ونقل به دلیل انعطاف‌پذیری بالا و توانایی رسیدن به مناطق دورافتاده، نقش حیاتی دارد. جالب است بدانید که بیش از ۹۰ درصد حمل جاده‌ای توسط بخش خصوصی انجام می‌شود و افزایش ظرفیت ناوگان تا ۴۰ درصد می‌تواند سرعت توزیع کالا را به طرز چشمگیری افزایش دهد.

او همچنین خواستار تشکیل «قرارگاه اقتصادی» شد؛ نهادی که بتواند مدیریت هماهنگ لجستیک، حمل‌ونقل، تامین کالا و امنیت غذایی را در شرایط بحران بر عهده بگیرد.

در حوزه همکاری‌های منطقه‌ای، توسعه کریدورهای شمال–جنوب که ایران را به روسیه و هند متصل می‌کند، باعث کاهش زمان حمل کالا تا ۴۰ درصد شده است. این مسیرهای ترانزیتی، همراه با توافقات دوجانبه با کشورهایی مانند قزاقستان و برزیل و ارتقای بنادر شمالی، می‌توانند وابستگی به یک مسیر وارداتی را کاهش داده و ریسک زنجیره تامین را کم کنند. همچنین توسعه راه‌آهن به استان‌های شمالی و ایجاد پارک‌های لجستیکی مشترک با همسایگان، مانند نمونه‌های موفق اروپایی، می‌تواند زمان ترانزیت را تا ۳۰ درصد کاهش دهد.

اما افزایش نرخ کرایه حمل جاده‌ای به میزان ۲۴ درصد و رشد ۴۰ درصدی قیمت لاستیک، در کنار بهبود ۲۰ درصدی درآمد رانندگان، هزینه‌های حمل کالا را بالا برده است. به طور مثال، هزینه حمل هر تن گندم از بندرعباس به تهران تا ۳۰ درصد افزایش یافته که ممکن است بر قیمت نان تاثیرگذار باشد و فشار معیشتی را افزایش دهد. همچنین تاخیر در پرداخت حق بیمه رانندگان، آن‌ها را در معرض ریسک‌های مختلف قرار داده است.

در مجموع، تقویت زیرساخت‌های بنادر خشک، افزایش ظرفیت ناوگان جاده‌ای، تشکیل قرارگاه اقتصادی و توسعه همکاری‌های منطقه‌ای، کلید عبور موفق از بحران‌های پیش رو است.