بندرخشک پیشگامان یزد بهعنوان یکی از مهمترین پروژههای لجستیکی کشور، امروز در نقطهای حساس از مسیر توسعه خود قرار دارد؛ نقطهای که هم ظرفیتهای بالقوه بالایی برای ساماندهی زنجیره تأمین ملی و بینالمللی دارد و هم با موانع ساختاری، بهویژه در حوزه حملونقل ریلی، مواجه است. فعالان این مجموعه معتقدند آینده بندرخشک پیشگامان بیش از هر چیز به سیاستگذاری دولت در حوزه تعرفههای حملونقل، حمایت از لجستیک ریلی و نگاه راهبردی به نقش پسکرانهها وابسته است.
تعرفههای حملونقل ریلی؛ مهمترین چالش بندرخشک پیشگامان یزد
ناصر ظهوریمهریزی، مدیرعامل بندرخشک پیشگامان، اصلیترین چالش پیشروی این مجموعه را بالا بودن هزینه حملونقل ریلی، بهویژه در مسیرهای بینالمللی، عنوان میکند. به گفته او، در حالی که حملونقل ریلی از نظر ایمنی، پایداری، مصرف سوخت و ظرفیت حمل انبوه مزیتهای قابلتوجهی دارد، اختلاف محسوس تعرفهای با حملونقل دریایی باعث شده است بسیاری از صاحبان کالا تمایلی به استفاده از ریل نداشته باشند.
اختلاف تعرفه ریلی و دریایی از نگاه فعالان لجستیک
به گفته مدیرعامل بندرخشک پیشگامان، این اختلاف قیمتی موجب بلااستفاده ماندن بخشی از ظرفیت شبکه ریلی کشور و زیرساختهای ایجادشده در بنادر خشک شده است؛ ظرفیتی که میتوانست نقش مهمی در کاهش هزینههای ملی لجستیک ایفا کند.
ظهوریمهریزی با تأکید بر نقش سیاستگذاری دولت میگوید: «در صورت اجرای هدفمند سیاست کاهش تعرفههای صادراتی و ترانزیتی ریلی، امکان انتقال بخش قابلتوجهی از بار از جاده و دریا به ریل فراهم میشود.»
پیامدهای انتقال بار به حملونقل ریلی
این اقدام، علاوه بر افزایش بهرهوری لجستیکی، موجب کاهش فشار بر شبکه جادهای، کاهش تصادفات، صرفهجویی در مصرف سوخت و بهبود شاخصهای زیستمحیطی خواهد شد؛ موضوعی که در اسناد بالادستی توسعه حملونقل نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
تجربه بحرانهای لجستیکی سالهای اخیر، بهویژه اختلالات ایجادشده در بنادر جنوبی کشور مانند بندرعباس، نشان داد تمرکز بیش از حد بار در بنادر ساحلی میتواند زنجیره تأمین را در شرایط بحرانی با گلوگاههای جدی مواجه کند.
بندرخشک پیشگامان؛ جایگزین مطمئن بنادر ساحلی در بحران
در چنین شرایطی، بندرخشک پیشگامان یزد بهعنوان یک گزینه استراتژیک برای انتقال و توزیع کالا به عمق سرزمین مطرح شد؛ بندری که با تکیه بر زیرساختهای ریلی، انبارداری و گمرکی، امکان جذب و مدیریت بخشی از بار بنادر جنوبی را دارد.
زیرساختهای لجستیکی بندرخشک پیشگامان یزد
بندرخشک پیشگامان فعالیت خود را از سال ۱۳۹۱ و بر پایه مطالعات جامع لجستیکی آغاز کرده است. در این مطالعات، بیش از ۷۰ بندرخشک موفق جهان بررسی و در نهایت ۴۲ نوع کاربری برای این پروژه تعریف شد که در قالب سه فاز توسعهای به تصویب رسید.
اتصال بندرخشک پیشگامان به شبکه ریلی سراسری
در فاز نخست، بیش از ۲۰ کیلومتر خطوط ریلی داخلی و بیرونی احداث شده که این بندر را به شبکه ریلی سراسری کشور متصل میکند و امکان انجام عملیات تخلیه و بارگیری در مقیاس بالا را فراهم میسازد.
انبارداری، سردخانه و مدیریت کالاهای فاسدشدنی
ایجاد انبارهایی به مساحت ۲۰ هزار مترمربع و راهاندازی سردخانههای دو مداره برای نگهداری کالاهای فاسدشدنی مانند گوشت و مرغ، از دیگر زیرساختهای کلیدی این مجموعه است که نقش مؤثری در ترخیص، توزیع داخلی و صادرات ایفا میکند.
سیلوهای مکانیزه و محوطه گمرکی ریلی
سیلوهای مکانیزه با ظرفیت ۵۰ هزار تن برای ذخیرهسازی غلات و نهادههای کشاورزی و همچنین محوطه گمرکی ۸ هکتاری متصل به ریل، امکان انجام یکپارچه فرآیندهای واردات، صادرات و انبارش کالا را فراهم کرده است.
نوآوری دیجیتال در بندرخشک پیشگامان یزد
در کنار توسعه زیرساختهای فیزیکی، بندرخشک پیشگامان به حوزه نوآوری نیز ورود کرده است. راهاندازی اپلیکیشن «بازرگام» با تمرکز بر عرضه کالاهای تندمصرف (FMCG) نمونهای از پیوند لجستیک سنتی با تجارت دیجیتال در این مجموعه است.
چشمانداز ۲۰ ساله بندرخشک پیشگامان در لجستیک منطقه
بر اساس چشمانداز بلندمدت، بندرخشک پیشگامان یزد در افق ۲۰ ساله به یکی از مدرنترین بنادر لجستیکی منطقه تبدیل خواهد شد؛ بندری با مدیریت فناورانه که بخش عمده فرآیندهای آن بهصورت برخط و دیجیتال انجام میشود.
