گروه ویژه اقدام مالی (در پول‌شویی) یا به اختصار اف‌ای‌تی‌اف  (به انگلیسی: FATF)

صنعت حمل و نقل آتلاین: گروه ویژه اقدام مالی (به فرانسوی) (Groupe d’action financière (GAFI  یک سازمان بین دولتی است که در سال ۱۹۸۹ میلادی با ابتکار  کشورهای جی۷ با نگرش به سیاست‌های توسعه برای مبارزه با پول‌شویی بنیاد شده‌است. این سازمان در سال ۲۰۰۱ میلادی به کارزار مبارزه با تأمین مالی تروریسم پیوست. دبیرخانه گروه ویژه اقدام مالی مستقر در مقر سازمان همکاری اقتصادی و توسعه در پاریس است. در گذر زمان، فعالیت‌های این گروه گسترده‌تر شد و در نتیجه در سال ۲۰۱۲ میلادی مقابله با تأمین مالی فعالیت‌های اشاعه‌ای نیز به مأموریت این گروه افزوده شد و در همین سال آخرین ویرایش توصیه‌های خود را برای مقابله با جرایم مالی (تأمین مالی تروریسم، تأمین مالی فعالیت‌های اشاعه‌ای، پولشویی و …) منتشر کرد. عنوان این توصیه‌نامه «استانداردهای بین‌المللی در مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم و اشاعه‌گری» است.

این گروه میزان پیشرفت کشورهای عضو در زمینه پیاده‌ سازی توصیه‌های این گروه را رصد می‌کند. همچنین پیشرفت تصویب و اجرای توصیه‌های گروه در سطح جهان را نیز نظارت می‌کند. بر اساس همین رصد و نظارت گروه کاری اقدام مالی کشورها را به سه دسته تقسیم کرده‌است. یک دسته کشورهایی هستند که از نظر این گروه کاملاً بر توصیه‌های این گروه منطبق بوده و آنها را اجرا کرده‌اند. این گروه بیشتر کشورهای توسعه یافته هستند. گروه دوم کشورهایی هستند که در حال پیشرفت و تطبیق با استانداردهای مشخص شده هستند. دسته آخر کشورهایی هستند که همکاری با گروه ویژه اقدام مالی نداشته اند و لذا در نظر گروه ویژه اقدام مالی در زمره کشورهای دارای خطر پولشویی و تأمین مالی تروریسم هستند. این دسته خود به دو دسته تقسیم می‌شوند. یک دسته کشورهایی که علیه آنها «اقدام متقابل» انجام نمی‌شود. دسته دیگر آنهایی هستند که علاوه بر بودن در لیست سیاه علیه‌شان اقدام متقابل نیز صورت می‌گیرد.

FATF چیست؟

The Financial Action Task Force یا به صورت مخفف FATF”  “یک مجموعه سیاست‌گذار پرنفوذ است که نکاتی در قالب توصیه در حوزه مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم ارائه می‌کند، این موارد اگرچه توصیه نامیده می‌شوند، اما در عمل رعایت آنها برای تمامی کشورها الزامی است.

به زبان ساده پولشویی عبارتست از فرآیند تبدیل پول های نامشروع و کثیف حاصل از فعالیت ها و اقدامات غیر قانونی به دارایی های مشروع و قانونی، از جمله اقدامات و فعالیت های غیرقانونی عبارتند از : قاچاق مواد مخدر، قاچاق اسلحه و کالا، قاچاق انسان، رشوه، کلاهبرداری، تروریسم و …

برای نخستین بار فردی به نام آلکاپون با تشکیل گروهی که بعداً به آلکاپون ها شهرت یافتند. این گروه اقدام به اخاذی و زورگیری از مردم می نمودند. آنان برای پنهان کردن اقدامات و درآمد های خود رختشوخانه ای را تاسیس نمودند و به گونه ای وانمود کردن که درآمد خود را از این طریق بدست می آورند و نه از طریق نامشروع، در واقع اصطلاح پول شویی بعد از این اقدام رواج یافت.

زمانی که فرد، جرمی (قاچاق کالا، مواد مخدر، کلاهبرداری و…) مرتکب می‌شود و از طریق آن جرم، اموالی را به دست می‌آورد، همواره به‌ دنبال راهی برای پنهان کردن ماهیت و منشاء این اموال نامشروع است، لذا اقدام به پولشویی می‌کند، در واقع پولشویی فرآیندی است که در راستای آن، در اصطلاح پول کثیف (یا همان مالی که از طریق جرم و به‌ صورت غیرقانونی حاصل شده است) به پول تمیز یا ثروتی که در ظاهر از راه‌های مشروع و قانونی به دست آمده است، تبدیل می‌شود (به‌صورتی که منشاء اولیه‌ آن پول مشخص نیست). عمليات و فعاليت‌‌های پولشويی متضمن نوعی فريب دادن ماموران اجرای قانون است، به اين صورت كه مرتكبان جرايم مقدماتی (جرمی که موجب تحصیل مال نامشروع شده است)، پس از كسب درآمدهای نامشروع، با انجام اعمال خدعه ‌آميز، به ‌دنبال سفيد نمايی و مشروع جلوه دادن اموال هستند. معمولا این افراد جرم پولشویی را به واسطه‌ی اشخاصی انجام می‌دهند که در ارتکاب جرم اولیه دخالتی نداشته‌اند، حتی این امکان وجود دارد که این شخص از چگونگی و نوع جرم اولیه باخبر نباشد یا با انجام‌دهنده یا همان مباشر جرم اولیه تبانی کرده باشد.

مراحل پولشویی

جهت مجرم دانستن شوینده پول و ارتکاب جرم پولشویی، وجود سه مرحله‌ زیر الزامی است:

جرم‌ انگاری پولشویی

در ابتدا این موضوع مطرح می‌شود که آیا پولشویی جرمی جداگانه است یا شخص فقط به اتهام جرمی که به موجب آن، اموال نامشروع را به دست آورده است مجازات می‌شود؟

يكی از اقدامات كيفری كه در تمام اسناد مرتبط با پولشويی موردتوجه قرار گرفته است، جرم‌‌انگاری (جرم دانستن) تمامی اشكال پولشويی است، لذا در ابتدای امر، به موجب کنوانسیونی بین‌المللی، از دولت‌های عضو خواسته شده است که به دلیل غيرقانونی و پرخطر بودن فعاليت‌های مربوط به پولشويی، آن را در قوانين داخلی خود جرم بشمار آورند و مجازات‌هایی برای آن مقرر نمايند. جرم‌‌انگاری عبارت است از جرم تلقی كردن عملی مباح (درست) به وسيله‌ تصويب قانون. اصل قانونی بودن جرم و مجازات، اقتضا می‌كند كه هيچ عملی تا زمانی كه به موجب قانون، غيرقانونی اعلام نشده است، جرم شناخته نشود. بنابراين، گرچه پولشويی عملی شديدا خطرناك است كه اثرات منفی فراوانی را در جامعه به‌دنبال دارد، اما برای جرم تلقی كردن آن و اتخاذ اقدامات كيفری در جهت مقابله با آن، لازم است كه به وسيله‌ی قانون جرم‌‌انگاری شود. لذا در حقوق جمهوری اسلامی ایران، طبق ماده‌ ۲ قانون مبارزه با پولشویی مصوب ۱۳۸۶ خورشیدی، پولشویی به عنوان جرم شناخته شده است و عبارت است از:

تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی، با علم به اینکه به ‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه‌ی ارتکاب جرم به دست آمده باشد. تبدیل، مبادله یا انتقال عوایدی به منظور پنهان کردن منشاء غیرقانونی آن، با علم به اینکه به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم ناشی از ارتکاب جرم یا کمک به مرتکب جرم به ‌نحوی که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نگردد، بوده است. پنهان یا کتمان کردن ماهیت واقعی، منشأ، منبع، محل، نقل ‌و ‌انتقال یا مالکیت عوایدی که به ‌طور مستقیم یا غیرمستقیم درنتیجه‌ جرم تحصیل شده باشد. همچنین طبق حقوق كيفری اسلام و منطبق با آیه‌ شريفه‌ی «يا ايهاالذين آمنو لا تاكلوا اموالكم بينكم بالباطل» و قاعده‌ «التعرير لكل عمل محرم» می‌توان آن را جرم تلقی و مجازات كرد.

قانون نحوه‌ اجرای اصل ۴۹ مصوب 13۶۳  شمسی، به بحث ثروت‌های نامشروع و استرداد آن به صاحبان اصلی يا مراجع قانونی مربوطه پرداخته است و در ماده‌ ۱۴ مقرر می‌دارد که «هرگونه نقل‌ و انتقال اموال موضوع اصل ۴۹ قانون اساسی به منظور فرار از مقررات قانون پس از اثبات، باطل و بلا اثر است و انتقال‌گيرنده در صورت مطلع بودن و انتقال‌دهنده به مجازات كلاهبرداری محكوم خواهد شد». می‌توان اين ماده را تا اندازه‌ای به عنوان يكی از مصاديق پولشويی يعنی پولشويی از طريق نقل ‌و انتقال دارايی‌ها و عوايد نامشروع ناشی از جرم دانست، که به دليل جرم ‌انگاری نشدن عنوان پولشويی در آن زمان، قانون‌گذار عمل را در حكم كلاهبرداری محسوب كرده و مجازات كلاهبرداری را برای آن مقرر نموده است.

براساس توافقی عمومی در اسناد مربوط به پولشويی، گزارش‌دهی موارد مشكوك يكی از مهم‌ترین اقدامات در كنترل پولشويی محسوب می‌شود. یکی از راه‌های کشف جرم پولشویی به موجب ماده‌ ۴ قانون مزبور، گزارش شورای عالی مبارزه با پولشویی به قوه‌ قضاییه جهت رسیدگی است، که این شورا متشکل از وزیر امور اقتصاد و دارایی، وزرای بازرگانی، اطلاعات و رئیس بانک مرکزی است. به این صورت که نهادهای مالی مكلف هستند كه در صورت مشاهده‌ معاملات و مبادلات مشكوك، مسأله را به مراجع ذی‌صلاح (که شورای عالی مبارزه با پولشويی تعيين می‌كند) گزارش دهند.

هنگامی كه پول نامشروع به سيستم مالی و به‌ ويژه بانك سپرده می‌شود، ويژگی‌های آن به واسطه‌ ميليون‌ها معامله‌ بانكی كه به طور روزمره اتفاق می‌افتند، نامعلوم می‌گردد. بانك‌ها معمولا نسبت به انتقال مبالغ زیاد پول که توسط مشتريان ثابت‌شان صورت می‌گیرد، مشکوک نمی‌شوند. با توجه به اینکه آنها اين مسئله را مد نظر دارند كه وظيفه‌ آنها تحقيق و تفحص در مورد چگونگی استفاده‌ مشتريان از وجوه‌ شان نيست، اسناد بين‌المللی و قوانين داخلی برخی كشورها از موسسات مالی خواسته‌اند كه از این وظيفه‌ خود تخطی نمایند و موارد مشكوك به پولشويی را به مقامات مربوطه گزارش دهند.

موارد زیر در فرآیند پول شویی اهمیت دارند :

منشاء واقعی پول پنهان بماند ، شکل پول تغییر کند یا با کالائی با ارزش دیگری تبدیل گردد، این پروسه مخفیانه طی شود، از پول کثیف حفاظت مستمر به عمل آید زیرا افرادی که در جریان  پولشویی بوده اند می دانند که اگر آن را به دست آورند تصاحب کننده اولی نمی تواند از آن شکایت کند. شیوهای تطهیر پول پیچیده و متنوع است. این شیوه ها به عواملی چون نوع خلاف انجام شده، نوع سیستم اقتصادی، قوانین و مقرات کشوری که در آنجا خلاف صورت گرفته و نوع مقرارتی که کشوری که پول در آنجا تطهیر میشود بستگی دارد. از معمول ترین و مهمترین شیوهای پولشویی این است که پول شویان برای کاهش جلب توجه مجریان قانون به عملیات پولشویی مقادیر زیاد پول نقد را به مقادیر کوچکی تبدیل نموده  و یا به طور مستقیم در بانک سرمایه گذاری کرده  و یا با آن ابزارهای مالی چون چک و غیره خریده و در مکان های دیگر سپرده گذاری می کنند و از شیوه های دیگر تطهیر پول، سرمایه گذاری موقت در موسسات تولیدی، سرمایه گذاری در سهام و بازارهای اوراق بهادار و ایجاد سازمان خیریه قلابی، سرمایه گذاری در بازارهای طلا و الماس، شرکت در مزایده های اجناس هنری  و کالاهای قدیمی ( آنتیک) و انتقال پول به کشورهای دارای مقررات بانکی آزاد مانند کشور سوئیس اشاره کرد. استفاده از معاملات تقلبی و صوری نیز در فرآیند پول شویی متداول است . یکی از شیوه های ان سرمایه گذاری خصوصی در طرح ساختمانی (ساخت و ساز ) و حتی به ظاهر تحسین بر انگیز می باشد. قاچاق چیان بطور سنتی از طریق سیستم بانکی، روش انفجار ستاره  را به کار می گیرند، در این روش حساب سپرده ای با پولهای مختلط کثیف و پاک افتتاح می  کنند و با سفارشهای مکرر از طریق حواله های کتبی، تلگرافی، تلفنی و فکس و ….  پول ها را به حساب های متعددی در کشورهای گوناگون انتقال می دهند.

انواع پولشویی :

چهار گونه پولشویی قابل شناسایی است :

• پولشویی درونی : شامل پولهای کثیف که از فعالیت های مجرمانه و در داخل خاک یک کشور میشود که در همان کشور شسته میشود.

2– پولشویی مهار شونده : شامل پولهای کثیف به دست آمده از فعالیت های مجرمانه که در داخل خاک یک کشور کسب و خارج از آن کشور تطهیر می شود.

3-پولشویی بیرونی : شامل پولهای کثیف به دست آمده از فعالیت مجرمانه انجام شده در سایر کشورها که در خارج نیز شسته می شود.

4– پولشویی  وارد شونده : که شامل پولهایی که از فعالیت مجرمانه در سایر نقاط بدست آمده و در داخل خاک کشور مورد نظر شسته می شود.

پولشویی یکی از بزهکاری‌های بزرگ مالی در سطح جهان شمرده می‌شود که عبارت است از تبدیل یا جابجا کردن دارایی، با هدف پنهان داشتن خاستگاه غیر قانونی آن یا کمک به هر کسی که با این جرایم سر و کار دارد. در حقیقت، پولشویی روندی از جریان پول است که بر اساس آن، درآمدهای ناشی از فساد و اقتصاد زیرزمینی به چرخه سالم اقتصاد وارد می‌شود و صورت قانونی به خود می‌گیرد.

روش های پول شوئی

پول‌شویی می‌تواند روش‌های مختلفی را به خود گیرد، اگرچه بسیاری از این روش‌ها می‌توانند به انواع مختلفی تفکیک شوند که شامل روش‌های بانکی، سهام بندی، مبادلات ارزی و صورتحساب‌های دوگانه

1)- سهام بندی:

یک روش تعیین سطح است که از طریق آن موجودی نقد به ذخایر مالی کوچکتری تبدیل می‌شود که برای از بین بردن سوء ظن بر قواعد پولشویی و همچنین برای امتناع از گزارش‌های مورد نیاز عملکرد ضد پول‌شویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از روش‌های این بخش استفاده از مقادیر جزئی و کوچکتر پول برای خرید اوراق حامل مانند حواله، و نهایتاً ذخیره کردن آن‌ها مجدداً در مقادیر کوچک. در این روش ماهیت پول تغییر کرده و پول کثیف به ذخایر مالی کوچک دیگری نظیر سهام یا طلا تغییر پیدا می‌کند.

2)- قاچاق فله ایِ پول نقد:

این مقوله شامل انتقال فیزیکی پول نقدِ قاچاق به یک واحد دارای قدرتِ دیگر و واریز آن به یک مؤسسه مالی، مانند یک بانک ساحلی، با پنهان‌کاری‌های بانکی بزرگتر یا قواعد اجراییِ ضد پولشوییِ نه چندان سخت گیرانه. در این روش پول فیزیکی (اسکناس) حاصل از درآمد اولیه که عمدتاً غیرقانونی است به موسسات مالی تزریق می‌شوند.

3)- معاملات پولی متمرکز:

در این روش، یک معامله گر معمولاً انتظار دارد که نسبت بزرگی از درآمدخود را به صورت پول نقد دریافت کند و پول‌های آلوده را به حساب‌هایی واریز کند. چین کاری اغلب بی‌پرده انجام می‌شود و در انجام این کار درآمد پولیِ ناشی از کسب و کار ضمنی با پول حاصله غیرقانونی تجمیع می‌شود. در این‌گونه موارد کسب و کار ادعا می‌کند که تمامی پول‌های حاصله به صورت قانونی است. کسب و کارهای خدماتی مناسب‌ترین نوع کسب و کار برای این روش هستند. همان‌طور که این‌گونه خدمات مقدار خیلی کم یا هیچ گونه هزینه‌های متغییری ندارند یا نرخ بالایی بین درآمد و هزینه‌های متغیر دارند، تشخیص درآمد و هزینه‌ها دشوار می‌شود. برای این نوع کسب و کارها می‌توان پارکینگ‌های طبقاتی، کاباره‌ها، کارواش‌ها و کازینوها را مثال زد.

4)- تجارت مبتنی بر پولشویی:

این روش شامل فاکتورهایی است که ارزش‌هایی بیشتر یا کمتر از واقعیت دارند تا سیر تحول و تغییر پول را پنهان کنند.

5)-  شرکت‌های پوسته‌ای و معتمدان:

این نوع شرکت‌ها مالک واقعی پول را پنهان می‌کنند. معتمدان و شرکت‌های بزرگ وسایل نقلیه، بر اساس صلاحدید دادگاه نیاز ندارند که مالکان مشروع خود را فاش کنند.

فعالیت بسیاری از مقامات قانونی و دولتی هر ساله مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرد تا مقدار پولشویی انجام شده را در سطح جهانی یا حول اقتصاد کشور بررسی کنند. در سال ۱۹۹۶ میلادی، صندوق بین‌المللی پول به این نتیجه رسید که ۲ تا ۵ درصد اقتصادهای جهان را که مورد بررسی قرار داده بودند، شامل پولشویی می‌شود. «گروه ویژه اقدام مالی» که یک سازمان بین دولتی است بیان کرد که ساختن یک معیار سنجش، برای مقدار پولشویی انجام شده کاملاً غیرممکن است. از این رو این سازمان هیچ گونه آمار و ارقامی را در توجیه این مورد منتشر نمی‌کند. مفسران دانشگاهی نیز به همین ترتیب از اندازه‌گیری این مقوله بدون هیچ مدرک مطمئنی عاجز بودند. برآوردهای مختلفِ مربوط به شاخص جهانیِ پولشویی که معمولاً تکرار نیز می‌شوند اغلب سبب می‌شوند که مردم به آن‌ها به عنوان حقیقت توجه کنند. اما هیچ محققی بر سختیِ ناشی از اندازه‌گیری فعالیت عاملان پنهان برنیامده است. بدون درنظر گرفتن میزان دشواری در اندازه‌گیری، مقدار پولشویی هرساله شامل میلیاردها دلارِ آمریکا می‌شود که این مسئله به عنوان یک نگرانی سیاستیِ دولتی به‌شمار می‌رود.

تاثیر پول شوئی بر اقتصاد

پول‌شویی به عنوان یک جرم اقتصادی تأثیر منفی چشم‌گیری بر رشد و توسعه اقتصادی کشورها به جای می‌گذارد. در قطعنامه‌ای که در ژوئن ۱۹۹۸ میلادی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب شد، برآورد شد سالانه دست‌کم دو میلیارد دلار پول تطهیر می‌شود. از جمله اثرات منفی پول‌شویی می‌توان موارد زیر را نام برد:

تخریب بازارهای مالی، فرار سرمایه به‌صورت غیرقانونی از کشور، کاهش تقاضای پول و کاهش معینی در نرخ سالانه تولید ناخالص ملی، ورشکستگی بخش خصوصی، کاهش بهره‌وری در بخش واقعی اقتصاد، افزایش ریسک خصوصی‌سازی، تخریب بخش خارجی اقتصاد، ایجاد بی‌ثباتی در روند نرخ‌های ارز و بهره، توزیع نابرابر درآمد.

پولشوئی معکوس

پولشویی عبارت است از پنهان کردن و پوشش دادن منابع مالی مشروع که برای اهداف و اعمال نامشروع استفاده شده‌اند. این کار معمولاً برای تأمین مالی تروریست انجام می‌شود اما می‌تواند مورد استفاده سازمان‌های تبهکاری واقع شود که در معاملات قانونی سرمایه‌گذاری کرده‌اند و قصد خارج کردن سرمایه‌های قانونی از چرخه رسمی را دارند. پولهایی که بدون محاسبه و از مخفی کردن معاملات مالی به دست آمده باشند شامل گزارش‌های رسمی مالی نمی‌شوند و ممکن است برای فرار مالیاتی مورد استفاده قرار گیرند.

مبارزه با پولشوئی

قواعد ضد پولشویی شرایطی است که بیشتر در صنایع مالی و قانونی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا کنترل‌هایی را که موسسات مالی و سایر نهادهای نظارتی برای جلوگیری، محافظت و گزارش دهی فعالیت‌های پول‌شویی به آن نیاز دارند را شرح دهند. قواعد ضد پولشویی در اثر شکل‌گیری «گروه ویژه اقدام مالی» در سطح جهان برجسته شد و این قواعد تحت عنوان یک چارچوب بین‌المللی برای مبارزه با پولشویی اعلام شدند.

پول شوئی در جمهوری اسلامی ایران

طی سال‌های گذشته، جمهوری اسلامی ایران در کنار کره شمالی همواره جزء کشورهای لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی بوده‌است. در سال ۱۳۹۵ خورشیدی مقام‌های ایرانی متعهد شدند پیشنهادهای گروه ویژه اقدام مالی برای مبارزه با پول‌شویی را عملی کنند. طبق بررسی مؤسسه تحقیقات حکومت‌داری بازل هم که با بررسی مؤلفه‌های مختلف سیاسی و مالی در ۱۴۹ کشور جهان آن‌ها را بر اساس شاخص ضد پول‌شویی رتبه‌بندی کرده‌است در جدول جمهوری اسلامی ایران، افغانستان و تاجیکستان به ترتیب در جایگاه‌های اول تا سوم پول‌شویی قرار گرفته‌اند.

لایحه مبارزه با تأمین مالی تروریسم در سال ۱۳۸۹ خورشیدی تقدیم مجلس شورای اسلامی شد و در سال ۱۳۹۰ خورشیدی پس از تأیید و ابراز نظر قوه مقننه، در صحن علنی مجلس به تصویب رسید. پس از برجام تحریم‌های بین‌المللی بانکی و مالی علیه جمهوری اسلامی ایران لغو و پس از رفع ایرادهای شورای نگهبان در جلسه سیزدهم بهمن ماه ۱۳۹۴ شمسی لایحه مبارزه با تأمین مالی تروریسم به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. این لایحه در نشست سیزدهم اسفندماه ۱۳۹۴ شمسی شورای نگهبان بررسی شد و با توجه به اصلاحات به عمل آمده، مغایر موازین شرع و قانون اساسی شناخته نشد.

 

مراحل تحقق پولشویی

منظور از پولشویی، قانونی جلوه دادن وجوه و درآمدهای غیرقانونی و به عبارتی دیگر، تطهیر درآمدهای حاصل از فعالیت‌های مجرمانه به منظور پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشا غیرقانونی آن است. برای اینکه این امر تحقق پیدا کند، باید فرایند پیچیده، مستمر و بلند مدتی سپری شود:

الف)- مرحله نخست، جای‌گذاری یا مکان‌یابی یا استقرار است که در این مرحله با تزریق درآمدهای حاصل از فعالیت‌های مجرمانه به شبکه مالی رسمی، با هدف تبدیل درآمدهای حاصل از جرایم از حالت نقدی به ابزارهای مالی اقدام می‌شود. معمولاً در این مرحله وجوه کلان حاصل از جرایم را به مبالغ کوچکتری تقسیم می‌کنند که این اقدام از طریق سپرده‌گذاری در بانک‌های داخلی یا دیگر موسسه‌های مالی رسمی و غیررسمی یا بیرون بردن پول از مرزها یا خرید کالاهای ارزشمند صورت می‌گیرد.

ب)- مرحله دوم، پنهان‌سازی یا لایه‌چینی است که در این مرحله تلاش می‌شود درآمدهای حاصل از جرایم از طریق معاملاتی که انجام می‌شود، از منشا خودشان جدا شوند.

ج)- مرحله سوم، مرحله ادغام و یکپارچه‌سازی است که از طریق فراهم کردن پوشش ظاهری مشروع با توجه به اینکه درآمدهای حاصل از جرایم از منشا خودشان هم جدا شده‌اند، این کار در قالب ایجاد موسسه‌های اقتصادی یا خریدهای کلان انجام می‌شود و از این راه به پول‌هایی که از طریق نامشروع به دست آمده است، صورت مشروع داده می‌شود.

 

آثار پول شوئی

آلوده شدن و بی‌ثباتی بازارهای مالی،  بی‌اعتمادی مردم نسبت به نظام مالی، تغییرات جبری و ناخواسته در تقاضای پول، تغییر شدید در نرخ بهره و سود، خروج پیش‌بینی نشده سرمایه از کشور، تضعیف بخش خصوصی.

پیامدهای قانونی جرم پولشویی

پیامدهای قانونی جرم پولشویی منطبق با برخی مواد قانون مجازات اسلامی است:

تحقق جرم پولشویی وابسته به وجود جرایمی مانند قاچاق مواد مخدر، اختلاس و ارتشا است. سپس اقدامات و فعل و انفعالاتی بر روی درآمدهای حاصل از این قبیل جرایم صورت می‌گیرد تا منشا غیرقانونی مال پنهان شود. عمل مرتکب جرم پولشویی به شکل‌های زیر اتفاق می‌افتد:

الف)- مخفی کردن ماهیت واقعی مال حاصل از ارتکاب جرم.

• نقل و انتقال فیزیکی مال یا درآمدهای حاصل از جرم.
• انتقال وجه یا هر مال دیگری از طریق موسسات مالی.
• کمک یا معاونت به شخص مجرم برای عدم شمول مقررات کیفری.
• تحصیل و استفاده از اموال و عایدات ناشی از جرم.

گاهی اوقات، ترک فعل نیز منجر به تحقق جرم پولشویی خواهد شد و آن در مواقعی است که شخص، از روی آگاهی و عمد، از انجام وظایفی که در ارتباط با قانون به عهده او است، خودداری می‌کند. (جرایم مرتبط با پولشویی)

در ماده ۶۶۲ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی نیز پیش‌بینی شده است: “هرکس با علم و اطلاع یا با وجود قراین اطمینان‌آور به اینکه مال در نتیجه ارتکاب سرقت به دست آمده است، آن را به نحوی از انحا تحصیل، مخفی یا قبول کند یا مورد معامله قرار دهد، به حبس از ۶ ماه تا سه سال و ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.”

خصوصیات مال حاصل از ارتکاب جرم: “درآمدهای حاصل از جرم به معنی هر مالی است که مستقیم یا غیرمستقیم از اعمال مجرمانه «جرایم منشا» از قبیل ارتشا، اختلاس، گرفتن پورسانت در معاملات دولتی، کلاهبرداری، قاچاق مواد مخدر و قاچاق کالا و ارز حاصل شده است و نیز، شامل اموالی بوده که درآمدهای حاصل از جرم به طور مستقیم وارد آن شده و سپس با آن آمیخته شده است.”

چرا باید با پول شوئی مقابله کرد؟

پولشویی اعتبار و در نتیجه ثبات بازارهای مالی را از بین می‌برد، به‌گونه‌ای که نظام بانکی در نتیجه جرایم سازمان‌یافته، اعتبار خود را از دست می‌دهد و سیستم مالی کشور دچار آسیب جدی می‌شود.

وظایف قوه مقننه در مقابل پول شوئی

تصویب قوانین و ابزارهای حقوقی لازم برای مراجع مسئول مبارزه با پولشویی که این قوانین باید:

شفاف باشد، تفسیربردار نباشد.، اطلاعاتی و امنیتی نباشد.، سلیقه‌ای نباشد.، به گونه‌ای باشد که مجریان ناچار باشند تنها به روش واحد عمل کنند.، قوانین مغایر یا متعدد حذف و واحد شوند.،  اعلام جرم بودن پولشویی.، اصلاح بعضی از قوانین، به عنوان مثال قوانین مبارزه با ارتشاء فساد و قانون تجارت، به نحوی که برای مبارزه با پولشویی سودمند باشد.، مشاغل و معاملاتی که در آنها استفاده از پول نقد مجاز است و نیز مشاغل و معاملاتی که در آنها استفاده از پول نقد مجاز نیست به طور دقیق مشخص شوند.

خصوصیات مال حاصل از ارتکاب جرم: درآمدهای حاصل از جرم به معنی هر مالی است که مستقیم یا غیرمستقیم از اعمال مجرمانه «جرایم منشا» از قبیل ارتشا، اختلاس، گرفتن پورسانت در معاملات دولتی، کلاهبرداری، قاچاق مواد مخدر و قاچاق کالا و ارز حاصل شده است و نیز، شامل اموالی بوده که درآمدهای حاصل از جرم به طور مستقیم وارد آن شده و سپس با آن آمیخته شده است.

نهادهای مالی مستعد پول شوئی

نهاد ها و موسسات مالی مستعد عملیات پولشویی عبارتند از:

بانک ها و موسسات اعتباری غیر بانکی،  صندوق های قرض الحسنه، صندوق های بازنشستگی، تعاونی های اعتبار و صرافی ها، بورس اوراق بهادار، کارگزاری ها، صندوق ها و شرکت های بیمه، بنیادها و موسسات خیریه

انواع پول های کثیف

پول های نامشروع موجود در جامعه به سه دسته تقسیم می شوند:

الف)- پول های کثیف(پول های آغشته به خون) :این نوع پول مربوط به تروریسم و نقل و انتقال مواد مخدر می باشد.

ب)- پول های خاکستری: پول های حاصل از فعالیت های تولیدی یا فروش کالا می باشد که از نظارت دولت پنهان است. این اقدامات معمولاً برای فرار مالیاتی انجام می گیرد.

ج)- پول های سیاه:پول های حاصل از قاچاق کالا و همچنین شرکت در معاملات پرسود دولتی که خارج از عرف انجام میگیرد می باشد.

روش های مبارزه با پول شوئی

مهمترین روش های مبارزه با پولشویی عبارتند از:

1)- کنترل و نظارت لازم بر ارزهای خارجی

2)- اعمال نظارت بر سیستم های پولی و مالی.

3)- تشکیل نهادها و تصویب قوانین مبارزه با پول شویی.

مهمترین نهاد بین المللی در مبارزه با پولشویی گروه ویژه اقدام مالی  یا FATF    است.

 

ادامه مطلب را مب توانید در شماره 367 ماهنامه صنعت حمل و نقل بخوانید