فعالیت نفتکش‌ها و کشتی‌های فله‌بر در شرایط کرونا

صنعت حمل و نقل آنلاین: اول ماه مارس 2020 میلادی، بیش از 87هزار مورد از ابتلا به کرونا ویروس جدید یا COVID-19، در سطح جهان تأیید شد. براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، این شیوع با حداقل 2977 مرگ و میر  که اکثر آن‌ها در چین رخ داده است، همراه بوده است. طی روز چهارشنبه ، 26 فوریه 2020، موارد جدید COVID-19 در جمهوری اسلامی ایران، ایتالیا (401 مورد و 12 فوت)، ژاپن (178 مورد و دو فوت) و کره‌جنوبی (1261 مورد و 12 فوت) به ثبت رسیدند.

سال گذشته از ایالات متحده نزدیک به دو میلیارد دلار ارزش کالای آهن قراضه، به سرزمین اصلی چین منتقل شد. این مقدار اگر سایر کشورهای آسیایی به استثنای خاورمیانه و آسیای میانه نیز محسوب شوند به ده میلیارد دلار می‌رسد. بنابراین، کاهش تجارت با این بخش از قاره آسیا به دلیل کند شدن تولید آهن قراضه در اثر شیوع ویروس کرونا می‌تواند تأثیر قابل توجهی در صنعت بازیافت در ایالات متحده داشته باشد. شیوع ویروس کرونا باعث کندی عملیات در برخی بنادر چین که بیشتر بر جریان ورود مواد به منطقه تأثیر می‌گذارند، شده است. این موضوع همچنین ناوگان دریایی حمل‌و‌نقل کانتینر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ورشکستگی شرکت کشتیرانی هانجین در سال 2016 میلادی و بروز بحران مالی جهانی و میزان ظرفیت کشتی‌های از رده خارج شده از سوی شرکت‌های کشتیرانی در مقایسه و پاسخ به شوک وارد شده به تقاضا برای به‌کارگیری کشتی‌های تجاری ناشی از بیماری اپیدمی ویروس کرونا (COVID-19) بسیار کمرنگ است. ورشکستگی شرکت کشتیرانی هانجین 1.59 میلیون واحد معادل 20 فوت (TEU) را از جریان حمل‌و‌نقل دریایی خارج کرد، در حالی که تعداد 1.52 میلیون TEU طی سال 2009 میلادی به دلیل بحران مالی از چرخه خدمات حمل‌و‌نقل دریایی خارج شدند. اما اینک بر اساس پیش‌بینی شرکت خطوط کشتیرانی آلفا(6) پاسخ شرکت‌های کشتیرانی به کاهش تقاضا به دلیل شیوع اپیدمی ویروس کرونا، رکوردی برابر با 2.04 میلیون TEU در حال حاضر خالی و 8.8 درصد از ظرفیت ناوگان دریایی کانتینری جهانی را بیکار به جای گذاشته است.

در این‌جا باید خاطرنشان کرد که خطوط حمل‌و‌نقل دریایی از دریافت  هزینه دیرکرد تخلیه(7) در بنادر چین چشم‌پوشی کرده‌اند، هزینه‌ای که در صورت عدم تخلیه بار کشتی تحت اجاره سفری طی مدت زمان توافق شده در قرارداد اجاره کشتی، توسط صاحبان کالا باید به شرکت کشتیرانی پرداخت شود. وقوع چنین رفتاری از سوی صاحبان کشتی‌های تجاری بسیار نادر است. اثرات تقاضا برای ضایعات آهن پتانسیل گسترش فراتر از چین را دارد. به‌عنوان نمونه در هندوستان مصرف‌کنندگان ضایعات آهن این ضایعات را از ایالات متحده خریداری و راهی کارخانجات ذوب آهن خود می‌‌کنند و شمش‌های تولید شده را به چین می‌فروشند. تولیدكنندگان شمش آهن هندوستان به دلیل كاهش فعالیت تولید، اجبارا فروش شمش آهن به چین را باید کاهش دهند که این موضوع می‌تواند تاثیر منفی بر خرید آهن قراضه از ایالات متحده را در پی داشته باشد. در پاسخ به کاهش فعالیت مجموعه‌های داخل چین برای جمع‌آوری مواد قابل بازیافت در آن‌جا، افزایش تقاضای بالقوه چین، به ویژه برای فلزات بازیافت شده، آشکار می‌شود. در حالی که این موضوع می‌تواند خبر خوبی برای تأمین‌کنندگان ضایعات فلزی در خارج از چین باشد. واردات ضایعات آهن و فلزات همچنان در چین از اولویت برخوردار است و لاجرم عدم در دسترس بودن کانتینرهای مناسب برای بارگیری ضایعات آهن یا شمش‌های آماده شده نیز می‌تواند مشکلات عدیده‌ای را ایجاد کند. بازارهای مرتبط در مقابل این شوک‌ها مقاومت می‌کنند. با این حال، باید اضافه کرد ضررهایی در بهره‌وری احتمالاً در طولانی مدت رخ خواهد داد. در حالی که پیش‌بینی می‌شود تولید ناخالص داخلی چین به شدت در سه ماهه اول سال 2020 میلادی کاهش یابد و سپس انتظار می‌رود که به سرعت بهبود یابد.

در حالی‌که به نظر می‌رسد قرنطینه گسترده در چین مؤثر بوده است، اما، مردم در مقابل این رویکرد در کشورهای دموکراتیک‌تر تحمل کمتری دارند. با توجه به نظریه‌ها، اطلاعات غلط و توطئه در گردش  با COVID-19 همراه است. در حالی که سازمان بهداشت جهانی هنوز COVID-19 را همه‌گیر اعلام نکرده است، اما، احتمالاً این اتفاق خواهد افتاد. با این وجود، آنفلوآنزا بیش از COVID-19 عامل مرگ و میر بوده است.

در پاسخ به نگرانی سرمایه‌گذاران مبنی بر این‌که ویروس کرونا می‌تواند رشد اقتصادی جهانی را تضعیف کند، میانگین صنعتی داو جونز بیش از هزار واحد سقوط کرد. این در حالی است که شاخص داو جونز در بدترین نقطه سقوط یک روزه خود در تاریخ پنج‌شنبه، هشتم اسفند 1398، با کاهش 1919 واحد معادل 4.4 درصد کاهش روبه‌رو شد. صندوق بین‌المللی پول به دلیل شیوع بیماری ناشی از ویروس کرونا، چشم‌انداز رشد اقتصادی جهانی خود را با کاهشی معادل یک‌دهم درصد تغییر داده است. صندوق بین‌المللی پول امسال نرخ رشد 5.6 درصدی را برای اقتصاد چین پیش‌بینی کرده است. از دیدگاه برنامه‌ریزی تجاری، عدم اطمینان زیادی وجود دارد. زیرا از احتمال بروز تاثیر شلاقی(8) در اقتصاد یاد می‌شود که در آن بروز یک حرکت کوچک به شکاف بزرگی فراتر از چین تبدیل می‌شود.

فعالیت نفتکش‌ها و کشتی‌های فله‌بر نیز در هفته‌های گذشته تحت تاثیر ویروس کرونا قرار گرفتند. تعطیلی کارخانه‌های چین و کاهش تقاضا برای نفت، باعث کاهش قیمت این کالا و کندی حمل آن به شرق آسیا شده است. چین یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان مواد خام فله از نقاط مختلف جهان است. در هفته‌های گذشته صنعت حمل‌و‌نقل دریایی در این حوزه با یک کاهش نسبتا محسوس مواجه بود که به نظر می‌رسد در آینده نزدیک شرایط آن بهتر شود. شاخص اجاره بهای کشتی‌های کانتینری نیز در هفته آخر ژانویه 2020 میلادی با افت ۵ امتیازی به ۴۲۵ رسید که یکی از دلایل مهم آن، شیوع ویروس کرونا بود.

اداره دریایی و بندری سنگاپور از ۲۴ ژانویه 2020 میلادی غربال‌گری را در تمام بنادر الزامی کرده و اقدامات جدی را برای جلوگیری از این ویروس انجام داده است. مرکز صادرات کویت نیز به مسئولان بنادر توصیه کرده است به کشتی‌های عبوری از چین حساسیت بیشتری نشان داده و در صورت مشاهده هرگونه بیماری کارکنان آن کشتی‌ها را به مراکز درمانی اعزام کنند. سازمان حمل‌و‌نقل امارات متحده عربی نیز در این ارتباط بیانیه‌ای صادر کرده تا کشتی‌هایی که از طریق چین به این کشور وارد می‌شوند تمامی خدمه مورد معاینات پزشکی قرار گیرند. در این بیانیه آمده است این کشتی‌ها بدون دریافت مجوز تایید از سوی این کشور، حق ترک بنادر امارات را ندارند.

سازمان بنادر و دریانوردی جمهوری اسلامی ایران اقدامات مهمی را در بنادر شمالی و جنوبی کشور برای مقابله با ورود احتمالی ویروس کرونا انجام داده است. اقداماتی نظیر تب‌سنجی و کنترل بار و خدمه با جدیت دنبال شده است. گروه قرنطینه پزشکی برای تایید ورود و خروج کشتی و اشخاص در بندر، به‌صورت شبانه‌روزی در بنادر حضور دارند. بر اساس کنوانسیون‌های بین‌المللی که سازمان بنادر و دریانوردی در عضویت آن قرار دارد، دستورالعمل‌های قرنطینه انسانی اجرا می‌شود و به کشتی‌هایی که شیوع بیماری کرونا در آن‌ها ثابت شود، اجازه ورود داده نخواهد شد. با حضور تیم‌هایی متشکل از کارشناسان بهداشت به همراه تجهیزات مناسب، هرگونه مورد مشکوک به آلودگی به ویروس کرونا تحت غربال‌گری و مراقبت قرار می‌گیرد. کنترل شدیدی روی کارکنان کشتی‌های خارجی صورت می‌گیرد و تیم‌های پزشکی نیز در محوطه مستقر شده‌اند تا در صورت ملاحظه موارد مشکوک، اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهند. پایانه‌های مسافری دریایی شهید حقانی و شهید باهنر نیز به حالت آماده‌باش درآمده‌اند. در بندر شهید باهنر و بنادر تابعه براساس هماهنگی‌های به‌عمل آمده با معاونت بهداشت استان هرمزگان، تمام خدمه شناورهای وارده به بنادر این استان براساس پروتکل‌های وزارت بهداشت توسط اکیپ‌های قرنطینه مستقر در گروه کنترل شناورها مورد پایش جهت پیشگیری از ورود ویروس کرونا از بنادر قرار می‌گیرند.