فرهنگ یا قانون کدامیک راه گشای مشکل ترافیک می شود؟

صنعت حمل و نقل آنلاین: همه ما در تهران و بسیاری از کلانشهرهای دیگر در حین رانندگی بارها شاهد ظاهرشدن یکباره عابر پیاده در وسط خیابان بوده‌ایم. این معضل حتی در مکان‌هایی که پل عابرپیاده یا زیرگذر و چراغ راهنما وجود دارد نیز به چشم می‌خورد. جریمه این سهل‌انگاری‌ها که بعضی اوقات حتی به قیمت از دست دادن جان افراد تمام می‌شود، گاهی تنها همان ناسزایی است که رانندگان زیر لب یا با خارج کردن سر خود از شیشه خودرو نثار عابران می‌کنند! درحالی که در همه جای دنیا به موازات اجرای قوانین در زمینه تخلفات رانندگان، قوانین صریحی نیز برای مقابله با تخلفات عابران پیاده در بی¬اعتنایی به این قوانین در نظر گرفته شده اما در کشور ما متاسفانه تاکنون برخوردی با عابران پیاده صورت نگرفته است. در حالی که طبق قانون اگر عابری از معابر غیرمجاز عبور کند و حادثه‌ای پيش آيد کارشناسان بخش تصادفات پلیس راهنمایی و رانندگی باید سهم تقصیر را برای عابر هم لحاظ ‌کنند. از جمله تخلفات مهم عابران پیاده می‌توان به بی‌توجهی به خط‌كشی، استفاده نكردن از پل عابر پياده، بی‌توجهی به چراغ قرمز خيابان و ورود ناگهانی به سطح سواره ‌رو اشاره کرد.
نزدیک به نیم قرن از احداث نخستین پل عابر پیاده در ایران می‌گذرد و با وجود اینکه پل‌های عابر پیاده تضمینی برای جان عابران است اما بر اساس بررسی‌های انجام شده، کارکرد این پل‌ها نزدیک به 40 درصد است. سهل‌انگاری، عجله، ضعف فرهنگ شهری و هزاران دلیل و بهانه غیرمنطقی سبب عدم استفاده از پل‌ها شده است.
نگاه کردن به خیابان و تردد عابران پیاده این روزها بیشتر شبیه فیلم¬های اکشنی شده است که با سرعت بسیار زیاد بر روی پرده سینماها به نمایش گذاشته می¬شود اما در کشور ما در زندگی واقعی رخ می¬دهد و مشکلات و پیامدهای بی¬شماری را نیز به همراه دارد. صحنه عبور عابران پیاده از عرض آزادراه‌ها و خیابان‌ها، آن هم درست زیر پل هوایی، در شهرها به امری عادی تبدیل شده است. بر اساس آمارها روزانه 13عابر پپاده بر اثر تصادفات در کشور فوت می‌کنند که بیشتر این تصادفات درست زیر پل‌های عابر پیاده اتفاق افتاده است. مشکلی که اگر از دید عابران پیاده نگاه کنیم، به نبود زیرساخت‌‌ها باز می‌گردد و اگر هم از دید مدیران شهری به این مساله نگاه کنیم، با عدم فرهنگ‌سازی در استفاده صحیح از امکانات شهری مرتبط است.

نحوه‌ رسيدگی قانون به تخلفات عابران
سوالی که در اینجا مطرح می¬شود این است که با توجه به قانون موجود، آیا پلیس راهنمایی و رانندگی قادر به اجرای آن در سراسر کشور هست؟ از سوی دیگر، آیا می¬توان گفت که قانون جریمه عابران پیاده تنها تبیین و نگاشته شده و جنبه صوری دارند؟ آیا این شکل باطل تصویب قانون¬هایی است که تنها تصویب می¬شود و هیچ پشتوانه اجرایی ندارند؟
فرمانده عملیات و کنترل طرح‌های ترافیکی پلیس راهور تهران از تدوین آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی در مورد تکالیف قانونی عابران پیاده خبر داده و اظهار کرد: مدتی است که ماده ۲۱۵ آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی در مورد تکالیف قانونی عابران پیاده که دارای ۹ بند است به صورت شفاف در متن کار کارشناسان دادگستری قرار گرفته است.
سعید سپهری در حالی این اظهارنظر را انجام داده است که با وجود سهل‌انگاری‌های صورت گرفته از سوی برخی عابران پیاده در ایجاد تصادفات رانندگی، همچنان لبه تیز این تیغ به سمت رانندگان خودروها و وسایل حمل و نقل عمومی و موتورسیکلت‌ها بوده و عابران سهل‌انگار کمتر در این میان مقصر تلقی می‌شوند.
مقصر اصلی تصادفات درون شهری، عابران¬ هستند
در همین زمینه، محمد ابراهیمی‌رضایی یکی از اعضای فراکسیون عمران مجلس می‌گوید: مقصر اصلی اکثر تصادفات درون شهری عابران پیاده هستند که لازم است افراد از طریق آموزش همگانی رعایت قوانین و مقررات و لزوم احترام به قوانین را بیاموزند و همچنین خانواده، مدرسه و کلیه ابزارهای ارتباطی نظیر رادیو و تلویزیون به این امر توجه بیشتری نشان دهند تا در جریان رشد هر فرد جامعه‌پذیری، احترام به قوانین و مقررات نیز آموزش داده شود.
عابران هم جریمه می¬شوند
در کنار تدوین آیین‌نامه در زمینه برخورد با عابران متخلف، بحث لزوم تصویب قوانین خاص برای عبور و مرور عابران پیاده نیز از سوی حقوقدانان مطرح می‌شود. حقوقدانان در این زمینه می‌گویند: همان¬طور که در همه کشورهای دنیا عابران پیاده‌ای که قوانین عبور و مرور را رعایت نمی‌کنند جریمه می‌شوند، در ایران نیزلازم است با اعمال نظارت در این زمینه قوانین ضمانت اجرایی پیدا کنند. آنها معتقدند عابران پیاده یکی از عاملان اصلی ایجاد تصادفات هستند و لازم است پلیس همان-طور که بر کار رانندگان و نحوه تردد آنها نظارت دارد، میزان اجرای قوانین و مقررات از سوی عابران پیاده را بالا ببرد تا دیگرکمتر شاهد نرخ بالای مرگ و میر افراد در اثر سوانح جاده‌ای باشیم.
نحوه برخورد قانون با عابران بی توجه!
“بی¬توجهی عابران پیاده” آن‌گونه که معاون حمل¬ونقل ترافیک شهرداری تهران می‌گوید، سومین عامل در تشدید ترافیک چهارراه¬های تهران است. مازیار حسینی با بیان اینکه عابران پیاده به بخشی از جریان ترافیک بدل شده‌اند گفت: متاسفانه شاهد هستیم عابران بدون توجه به حریم خیابان، هر کجا که دلشان بخواهد از عرض معابر عبور می‌کنند در حالی که بر اساس قانون، عابران نمی‌توانند از هرکجایی که بخواهند عبور کنند.
وی با بیان اینکه تنها راه کاهش ترافیک و حوادث رانندگی، فرهنگ¬سازی است گفت: آنچه که مهم است رفتاری است که طی سالیان متمادی ایجاد شده با یک نسخه فوری و فوتی حل نمی‌شود و لازم است تا همه دستگاه‌های فرهنگی پای کار بیایند تا فرهنگ رعایت حریم خیابان توسط عابران نیز نهادینه شود.
گسترش فرهنگ یا توسعه عدالت در کشور
برخورد منطقي و استفاده بجا از پل¬هاي هوايي يكي از نشانه توسعه يافتگي شهري است كه در رديف فرهنگ شهرنشيني تلقي مي شود. متاسفانه اين توسعه يافتگي در بينش و عملكرد برخي شهروندان رخ نمي¬دهد و دروني نشده است. براي حل اين مساله نياز به كارشناسي و آموزش وجود دارد. آموزش هم بايد دروني شود تا هر فرد آن را به عنوان نوعي تغيير رفتار با خود همراه كنند.
در همین راستا، دكتر تن¬زاده معاون برنامه ريزي و مهندسي ترافيك سازمان حمل¬ونقل و ترافيك مي¬گويد: در حال حاضر حدود 300 پل هوايي در سطح معابر شهر تهران وجود دارد که موضوع مكان¬يابي پل¬هاي عابر و لزوم امكان سنجي آنها در هر معبر بر اساس عواملي همچون حجم ترافيك وسايل نقليه، ميزان تقاضاي عبوري پياده و سرعت وسايل نقليه با توجه به نوع عملكرد معبر و عرض آن و نيز كاربري¬هاي موجود در اطراف، با در نظر گرفتن حداقل تاثيرات منفي در منظر شهري ضروري بوده است.
وي در خصوص اينكه آيا به نحو احسن از پل هوايي استفاده مي¬شود هم مي¬گويد: آمارها نشان مي¬دهد كه اغلب مردم به خصوص افراد مسن از پل¬هاي عابر پياده استفاده نمي¬كنند و اين نشانگر عدم تمايل عامه مردم در استفاده از این پل¬هاست.
دكتر تن¬زاده در اين مورد كه چرا در بعضي مکان¬ها كه نياز به پل هوايي بيشتر است، اقدامی برای نصب آنها صورت نمی¬گیرد بيان كرد: كليه درخواست¬هايي كه از طرف مناطق و سازمان¬هاي شهرداري جهت احداث پل عابر پياده ارسال مي¬شود پس از بازديد و بررسي¬هاي لازم در كميته مذكور مطرح مي¬شوند و در صورت تاييد، مراتب جهت اجرا به مناطق 22 گانه اعلام مي گردد. با توجه به اينكه نصب پل¬هاي عابر پياده به سيمای شهر لطمه وارد مي¬آورند، سازمان زيباسازي بر اساس وظايف قانوني خود در برخي موارد احداث بعضي از پل¬هاي عابر را توصيه مي¬کند. همچنين در فواصل 225 متري پل¬هاي عابر موجود پل عابر پياده جديد نبايد احداث شود.
وی در خصوص اينكه فرهنگ¬سازي پل برعهده چه كسي است مي¬گويد: آموزش سه مرحله دارد كه دادن آگاهي، ايجاد انگيزه و تغيير رفتار سه مرحله آن است. آموزش بايد غيرمستقيم و با بهره¬گيري از امكانات و ظرايف هنري باشد در غير اين صورت مخاطب در برابر آن واكنش منفي نشان خواهد داد. علت این که متاسفانه بسياري از آموزش¬هايي كه در عرصه¬هاي مختلف در جامعه داده مي¬شود، نتيجه لازم را ندارند اين است كه از روش مستقيم استفاده مي¬كنند و حساسيت¬ها و ويژگي¬هاي سني، جنسي و رواني مخاطب را در نظر نمي¬گيرند. رفتاري كه ما در ترافيك داريم به دليل تاثيري كه بر دیگران مي¬گذارد، بخشي از فرهنگ معنوي جامعه محسوب مي شود.
قوانین با تاخیر اجرا می شوند
بر اساس قانون جرایم رانندگی که در آن میزان جریمه تخلفات از سی ‌هزار تومان تا200 هزار تومان تعیین شده است، قرار است پلیس سختگیری‌های بیشتری در اعمال قانون برای برخورد با رانندگان متخلف داشته باشد. هر چند موضوع جریمه عابران پیاده از سوژه‌های خبری در قانون است، اما نگاهی به گذشته نشان می‌دهد این موضوع هرچند سال یکبار مطرح شده، اما هیچ¬گاه تاکنون اجرایی نشده است.
بر اساس ماده ٣٣٣ قانون مجازات‌های اسلامی اگر خودرویی با سرعت مطمئن در شهر حرکت کند و نقص فنی هم نداشته باشد و با عابر پیاده‌ای در محل غیرخط کشی شده برخورد کند، عابر مقصر شناخته می‌شود. این ماده قانونی اکنون سال‌هاست در محاکم قضایی ایران به فراموشی سپرده شده است.
در ماده 8 قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم رانندگی‌ مصوب 30‌‌/‌‌3‌‌/‌‌1350 نیز آمده است: در صورتی که عابر پیاده در عبور از سواره‌‌¬رو و معابر و خیابان‌ها جز از نقاطی که‌ خط‌کشی شده و مخصوص عبور عابرپیاده است از محل دیگری عبور کند، متخلف شناخته می‌شود و مکلف به پرداخت جریمه مقرر در آیین‌‌نامه‌ است.
نگاهی به این دو ماده قانونی کافی است برای پی بردن به این‌که موضوع جریمه عابران پیاده که در قانون جدید اخذ جرایم رانندگی بر آن تاکید شده است در واقع پیشینه 40 ساله دارد.
عدالت برای رانندگان بی‌گناه
در شهرهایی که تحت تسلط قوانین راهنمایی و رانندگی منطقه‌ای است، هیچ راننده‌ای به عابری که در حال تردد از روی خط باشد، از چند متری به آن نزدیکتر نمی‌شود چرا که برخورد شدید پلیس را در پی دارد. البته واضح است که در شهرهای ایران اینگونه نیست. در شهری مانند تهران که عمده مردم خود را باسواد، شهروند خوب و حتی قانونمدار می‌دانند، شاید از هر 100 نفر یک نفر، آن‌هم تنها با کاستن از سرعت و نه توقف کامل، حق پیاده‌ها را رعایت کند. در نتیجه عابرپیاده نیز ترجیح می‌دهد راه خود را دور نکرده و از وسط خیابان عبور کند چرا که در هر دو حالت او نمی‌تواند با خیال راحت از عرض خیابان بگذرد.
مهم قدرت مجری قانون است. اگر راننده احساس کند احتمال آن که در صورت تخلفاتی نظیر سرعت یا سبقت غیرمجاز به احتمال بیش از70 درصد شکار پلیس یا دوربین‌های پلیس راه می‌شود، بی‌شک فکر تخلف را از سر بیرون می‌کند.
شاید به همین دلیل است که پلیس راهنمایی و رانندگی مطرح کرده است که طرح «خط سفید»، صرفا در خط¬کشی سفید طولی و عرضی معابر خلاصه نمی¬¬شود. در این طرح احترام به قوانین و مقررات و رعایت حقوق دیگران باید مورد توجه قرار گیرد.
کلان شهر تهران850 پل هوایی عابر پیاده دارد که از این تعداد60 پل مکانیزه و مجهز به پله برقی یا آسانسور است اما بی شک شهروندان بسیاری به دلیل اتفاقات ناگواری که در پل¬های هوایی برای آنها رخ داده، از عبور از این پل¬ها ممانعت می-کنند.
همه انسان‌ها ذاتا تمایل دارند از سطح صاف و روی زمین حرکت کنند تا راحت تر و سریع تر به مقصد برسند. برای اینکه از یک پل عابر پیاده استفاده شود، تا ۵۰ متر این طرف و آن طرف پل یا ورودی زیرگذر نرده می‌کشند تا کسی از خیابان رد نشود. این از بی¬فرهنگی شهروندان ما نیست، از کم بودن دانش تصمیم گیران است حال هر قدر پله برقی برای تجهیز این پل-ها و زیرگذرها فراهم باشد.