مدل‌های تجاری جدید هر روز در حال ظهور است و سرعت خلاقیت‌ها در حوزه ارتباطات تجاری با اینترنت و خدمات دیجیتالی آن‌چنان دچار تغییرات و خلاقیت‌ها شده که در برخی مواقع تطبیق بازار سنتی، اینترنتی-دیجیتالی و نانوها برای کنش‌گران بسیار سخت شده است.
مدل‌های اشتراک در بازار کسب و کار به تمام جنبه‌ها و حوزه‌های بازار مصرف و هزینه‌کرد نفوذ کرده است. هم اکنون با پرداخت هزینه‌های مربوط به نیازهای مصرفی به‌صورت آنلاین روزانه و ماهانه از پخش آنلاین غذا، آموزش، پوشاک، کتاب، گل، میوه، سبزیجات و حتی چای و قهوه و غذاهای میان‌وعده چون صبحانه استفاده می‌کنیم.
مطالعات مرکز تجارت اشتراکی (SUBTA) نشان می‌دهد که در مجموع سال گذشته در حوزه تجارت الکترونیک یا تجارت اشتراکی آنلاین سالانه شاهد 33/17 درصد رشد در حوزه تجارت الکترونیک و تجارت اشتراکی بوده‌ایم.
امروزه خدمات دیجیتالی با مدل تجاری اشتراک تجاری در همه جنبه‌های هزینه‌کرد مصرف‌کننده نفوذ کرده و اشتراکات تجارت آنلاین حتی در کسب و کارهای سنتی یعنی small marker و مغازه‌داری، صنایع دستی، رستوران‌ها، اغذیه‌فروشی‌ها و حتی قهوه‌خانه‌ها ورود کرده است.
کسب و کار آنلاین حوزه عرضه کالا در اقتصاد اشتراک در حال رشد است. تا حدی که امروزه با عضویت در سیستم‌های آنلاین موسیقی، کتاب‌های صوتی، رسانه‌های دیجیتالی، ورزش، غذا و حتی خدمات منزل در حال یافتن یک شریک عرضه‌کننده یا طرف مصرف‌کننده قرار داریم.
گفته می‌شود در حال حاضر 2/2 میلیارد نفر در گونه‌های مختلف اشتراک تجاری یا کسب و کار با 228 میلیارد دلار گردش ارزی و پولی فعال هستند.
طبق بررسی‌های انجام شده تا سال 2023 سه‌چهارم مارک‌های مشهور به‌طور مستقیم کالای خود را به مشتریان عرضه خواهند کرد و در این سال سهم تجارت الکترونیک جهانی به 18درصد از کل سهم بازار در حوزه مبادلات کالایی و پولی خواهد رسید.
کارشناسان گستره آینده عملکرد تجارت الکترونیکی و اقتصاد اشتراکی (آنلاین) را حتی به کالاهای لوکس، مدها و fashion و محصولات صنعتی تسری می‌دهند.
گفته می‌شود حجم مبادلات اقتصاد اشتراکی (عرضه و تقاضای آنلاین) در حال حاضر 172 میلیارد است که در سال‌جاری به 228 میلیارد دلار خواهد رسید. حتی پیش‌بینی می‌شود که در 2025 تجارت عرضه و تقاضای آنلاین به 481 میلیارد دلار برسد و 4 میلیارد نفر در حوزه عرضه و تقاضای آنلاین از این روش استفاده کنند.
گردشگری و توریسم آنلاین:
تامین نیاز آنلاین در بخش‌های مربوط به صنعت automotive (انواع خودرو) گردشگری و الکترونیک هم اکنون در حال اجرا و گسترش است و این امر به دلیل همه‌گیری کرونا یک راه نجات برای متل‌ها و هتل‌ها و مسافرخانه شده است. آن‌ها از مدل اشتراک ماهانه استفاده کرده و هتل‌های زنجیره‌ای بوتیک آنلاین را تدارک دیده‌اند.
در حوزه لباس و پوشاک به‌ویژه در خرده‌فروشی‌ها خدمات به سرعت در حال گسترش است. یکی از فروشگاه‌های معروف سرویس اجاره ماهانه اشتراک مد را برای تحویل به مدت نامحدود برای دسترسی به لباس از فروشگاه‌های فزیکی زنجیره‌ای راه‌اندازی کرد.
در حوزه کفش چون اندازه پای کودکان در حال تغییر است کمپانی نایک سه قیمت متفاوت را برای فروش آنلاین برای کفش کودکان 2 الی 12 ساله ایجاد کرده است که اشتراک 20 دلاری برای کفش‌های سه ماهه، 30 دلاری برای حمل و نقل دو ماهه و 50 دلار برای کفش‌های مدل جدید.
در حوزه تلفن همراه سامسونگ به مشتریان و کاربران امکان داده در صورت تولید گوشی‌های جدید کاربران گوشی‌های خود را در هر 9 ماه یک‌بار با دستگاه جدید عوض کنند.
روزنامه اقتصادی دنیای ترکیه می‌نویسد: کمپانی‌های بزرگ مدل‌های تجاری خود را در تجارت آنلاین در ترکیه امتحان می‌کنند و کمپانی وستل یکی از اولین شرکت‌ها در این حوزه است. این کمپانی در سال 2018 مدل فروش آنلاین اشتراک خرید تلویزیون را در هر دو سال یک‌بار اعلام کرد که با پرداخت 89 لیر ترک در ماه هر دو سال یک‌بار تلویزیون‌های خود را با آخرین مدل تعویض یا تمدید کنند.
همین کمپانی فروش قهوه و دستگاهای قهوه‌جوش را با استفاده از 4 گزینه اشتراک از طریق سایت ihe kahve.com برای مصرف‌کنندگان تعریف کرده است تا مشتریان از 70 نوع قهوه با ورود به سایت coffee.com استفاده کنند.
در نرم‌افزار نیز با گسترش saas یعنی نرم‌افزاری که به‌عنوان سرور برابر در ترکیه توسط بوراشاهان bora sahan یکی از مدیران پاراشوت تعریف شده به 30 هزار نفر مشترک به‌صورت آنلاین خدمات پیش‌حسابداری عرضه می‌شود. این گروه به‌صورت آنلاین به نیازهای حسابداری مشتریان پاسخ داده و به نیازهای آینده آنان راه‌حل ارئه می‌دهد.
بازار اشتراکی آنلاین در حوزه عرضه کتاب‌های چاپی – صوتی به 6 میلیون کاربر در جهان رسیده و 100 هزار کاربر در ترکیه دارد. در این حوزه 15 دسته کتاب صوتی از کتاب کودکان، فناوری، تئاتر، ادبیات، فلسفه و ادبیات قرار دارد.
فاتوس بوزگوت می‌گوید: آیا اقتصاد اشتراکی یا تجارت آنلاین یک سونامی است که روش‌های اقتصاد عرضه تقاضا را در خواهد نوردید.
ترکیه با ایجاد شهرک‌ها و حوزه‌های پژوهش و تحقیقات در مراکز دیجیتالی و شهرک‌های فناوری که به‌صورت آنلاین عرضه می‌شود با ارائه خدمات و مشوق‌ها و دادن امکانات برای عملیاتی کردن ابداعات و اختراعات و ابتکارات و اندیشه‌های نو به سرعت در حال پیشرفت در حوزه دیجیتالی کردن واحدهای مختلف در خدمات اجتماعی است.
آیا در ایران مرکز بررسی آمار حرکت‌ها و عملکردهای تجارت آنلاین در حوزه‌های صنعتی-تجاری، صادرات، واردات و ایجاد ارتباط بین آن‌ها برای استفاده از داده‌های نوین در تک‌تک واحدهای دیجیتالی را در برنامه‌های خود دارد؟ امیدوارم معاونت محترم فناوری نهاد ریاست جمهوری روشنگر این مسائل باشد.
دکتر سیدجلال ابراهیمی
مدیر مرکز پژوهش و تحقیقات ایران و ترکیه
