جوان‌سازی ناوگان جاده‌ای در کش و قوس بلاتکلیفی

‌  تامین بودجه نوسازی ناوگان تجاری جاده‌ای کشور که بیش از 80‌ درصد مالکیت آن در اختیار رانندگان است‌ می‌تواند بسیار چالش انگیز باشد، آن هم در شرایط کنونی که کشور با دشواری‌های اقتصادی زیادی روبرو است. اما مستقل از شرایط اقتصادی حاکم، صنعت حمل و نقل جاده‌ای وارث بیش از 75 هزار دستگاه ناوگان باری با سن بسیار بالا است (ناوگانی که تحت نظارت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای و با بارنامه رسمی جابه‌جایی کالا را انجام می‌دهد) که اگر راه‌کار مالی‌ای برای جایگزینی آن پیدا نشود، رانندگان خود مالک باید هزینه سرسام‌آوری را برای نگهداری و سرپا ماندن‌این تعداد ناوگان فرسوده پرداخت کنند که پیامد خوبی را در بر ندارد. صاحبان کالا و شرکت‌های حمل و نقل هم به دنبال وسایل نقلیه باکیفیت و خدمات‌ایمن‌تر هستند و برای حفظ اعتبار خود از وسایل نقلیه باری فرسوده استفاده نمی‌کنند مگراین‌که پیشنهاد ارزان‌تر رانندگان وسایل نقلیه قدیمی آن‌ها را وادار به‌همکاری کند. وقتی برای تعویض‌این نوع وسایل نقلیه سیاست و تدبیری وجود نداشته باشد مسلم است با خرابی و نقص‌های مستمر همه درآمد راننده بجای پس‌انداز به ستون هزینه عملیاتی ناوگان پیر منتقل و باعث افزایش هزینه‌های کلی مالکیت می‌شود. اضافه بر فزونی هزینه‌ها ازکیفیت خدمات حمل هم کاسته شده و راننده از نظر روحی در شرایط خوبی نخواهد بود. تضعیف روحیه راننده باعث می‌شودکه اعتمادش به وسیله نقلیه کم شود و احساس خوبی به آن نداشته باشد.‌این بی احساسی در بهره‌وری خدمات حمل و نقل اثر منفی گذاشته و ممکن است با بی‌توجهی و عدم مراقبت راننده ازوسیله نقلیه، هزینه‌های تعمیر و نگهداری آن قدر افزایش یابدکه قادر به تامین آن نباشد. دراین حالت است که نه پس اندازی برای تعمیر باقی می‌ماند و نه راهی برای نوسازی وسیله نقلیه‌اش. حتی اگر دولت هم با گرفتن خودروی فرسوده‌اش بخواهد بخشی از سرمایه جایگزینی را تامین کند، چون اندوخته‌ای ندارد باید برای گرفتن وام بانکی، مراحل سختی را پشت سر بگذارد. حتی اگر موفق شود وسیله نقلیه فرسوده را تعویض کند پرداخت اقساط وام آرامش و آسایش اورا سلب خواهد کرد. اعتقاد نگارنده‌این است که بسیاری از تصادفات جاده‌ای وسایل نقلیه باری نو ناشی از عدم تمرکز در رانندگی و دلهره پرداخت اقساط است. بنابراین فقط با مطرح شدن نوسازی نمی‌شود مشکلات موجود ناوگان را حل کرد و‌این کار نیاز به مطالعه همه جانبه دارد. نوسازی ناوگان تصمیم امروز نیست بیش از دو دهه است که برنامه ریزان حمل و نقل جاده‌ای می‌خواهند ناوگان تجاری کشور را نوسازی کنند اما تاکنون موفقیتی در‌این کار حاصل نشده‌است. غیر عادی نیست چون هر برنامه‌ای که بدون مطالعه و توجیه اقتصادی باشد نافرجام خواهد بود. جایگزینی و نوسازی وسایل نقلیه موتوری به ویژه ناوگان حمل و نقل جاده‌ای کالا از برنامه‌های مهم حمل و نقل است که با تکیه بر سن آن‌ها نمی‌توان تصمیم و سیاست درستی را اتخاذ نمود. پاشنه حمل و نقل مدرن امروز بر محور داده‌ها می‌چرخد. حمل و نقل کشورهای توسعه یافته ازسال 2012 تصویر حمل و نقل 2030 و 2050 میلادی را ترسیم می‌کنند و برای صرفه‌جویی هر قطره سوخت راه کارهای فراوان را پیش رو دارند و حمل و نقل فردا را با شناخت و نتایج حاصل از تحلیل اطلاعات وضعیت موجود می‌سازند. کشورهای چین‌ و هند هم همگام با بزرگان حمل و نقل جهان‌ بستر لازم را برای حمل و نقل‌اینده خود فراهم می‌کنند.