از گذشته های دور انسان ها برای تامین مایحتاج و نیازهای خود به مسافرت های طولانی مدت می رفتند و در طول سفرهای دور و نزدیک کالاهای مورد نیازشان را تهیه و به موطن اصلیشان حمل میکردند. امروزه نیز شاهد این تبادل کالاها در ابعاد بسیار گستردهای هستیم و روزانه میلیونها تن انواع کالاها در گوشه و کنار جهان تحت نام «ترانزیت» جا به جا میشود.
در ایران نیز مدتهای مدیدی است که فعالیتهای ترانزیتی انجام می شود و می توان گفت این حرفه و شغل که ماهیتی بینالمللی دارد یکی از فعالیتهای اقتصادی دیرپا در کشور ما است.در 9 ماهه امسال چیزی حدود 7 میلیون تن کالا از کشور ترانزیت شده که 45 درصد کالای نفتی و مشتقات آن و مابقی کالاهای تولیدی و غیرنفتی. نزدیک به 3 میلیون تن کالاهای نفتی حمل و انتقال پیدا کرده و حدود 4 میلیون تن هم سایر اجناس از کشور ترانزیت شده نسبت به دوره مشابه سال قبل ( سال 96 )تغییرات محسوسی نداشتهایم و اگر رشدی هم داشته چیزی حدود 2 تا 3 درصد بوده که اصلا چشمگیر نیست. اگر بخواهیم این آمار را بین سالهای 95، 96 و 97 مقایسه کنیم چیزی کمتر از 10 میلیون تن کالا اعم از سوخت، کالاهای تولیدی و… از کشور ترانزیت شده که این اساسا با اهداف، برنامهها و سیاستهای تدوین شده برای ترانزیت کشور مغایرت دارد. به نظر میرسد مشکلاتی که در کشور وجود دارد مانند تحریمها و تصمیماتی که در کشورهای همسایه گرفته می شود – برای اینکه مسیرهای ترانزیتی جدیدی تعریف کنند – موجب شده تا در دور بستهای باقی بمانیم و درجا بزنیم بدون آنکه گشایشی را شاهد باشیم. در شرایط فعلی نمیتوان چشمانداز مناسبی از حمل و نقل و ترانزیت کالا در کشور متصور بود.
تحریمها بخشی از مشکلات ما را شامل می شود. من فکر میکنم بیشتر مشکلات داخلی به این نابهسامانی دامن زده است. ما نمیتوانیم همه ضعفها و کاستیها را گردن تحریمهای بینالمللی بیندازیم. ما در بسیاری از بخشها مشکلات داخلی خودمان بسیار حاد و آزاردهنده هستند و خودمان هم باعث شدهایم این وضعیت به وجود بیاید. در حوزه حمل و نقل بین المللی تصمیماتی که گرفته می شود بعضا کارشناسی نشده و خلقالساعه هستند. ضمن اینکه کشورهای همسایه ما هم به شدت و با همه توان فعالیت می کنند و از شرایط تحریمی ایران به نحو احسن بهرهبرداری می کنند. به عنوان کسی که سالها در این صنعت کار کردهام وضعیت ترانزیت کشور را خوب نمیبینم و علاوه بر مشکلات خارجی ( تحریمها، مشکلات بانکی برای جا به جایی پول) مشکل دیگری دیگری هم هست و آن تصمیمگیری و سیاستگذاریهای متولیان امر است. بهرغم مصوبه دکتر جهانگیری، معاون اول رییس جمهور که ابلاغ کرد هیچ سازمان و نهاد دولتی حق ندارد دستورالعمل و بخشنامههای خلقالساعه صادر و ترانزیت کالا را ممنوع اعلام کند هفته گذشته (اوايل اسفندماه) متاسفانه اداره گمرک کشور بخشنامهای داده که ترانزیت خشکبار محدود شود.
ببینید این تصمیمات بدون هماهنگی و شتابزده موجبات عدم رونق، رکود و مهجوریت این بخش را رقم میزند و نباید انتظار داشت که ترانزیت کشور رونق بگیرد و ارتقا پیدا کند.
این مشکلات باید از سوی نهادهای بالادستی حل و فصل شود؛ این طور نمیشود که بالاترین مقام اجرایی کشور دستوری صادر کند اما دستگاهی دیگر که خودش زیرمجموعه دولت است بیاید و آن را نقض کند یا جلویش را بگیرد. با اینکه این مساله را به وزارت راه و شهرسازی منعکس کردهایم، نتیجه تاکنون نگرفتهایم.
