آیا اخطار شفاهی رجب اردوغان به سفرای مطرح کشورهای غربی مصرف داخلی دارد و برای پوشش دادن به شرایط اقتصادی ترکیه، سقوط لیر، تورم افسارگسیخته، فشار احزاب مخالف به اردوغان برای انتخابات زودرس، مسائل کردها در شرق ترکیه، حضور PYP و PKK در نزدیک مرزهای ترکیه و سوریه، هزینه‌های استقرار نیرو در ادلب، موج روزافزون بیکاری جوانان، افزایش قیمت مواد اولیه مصرفی کارخانجات تولیدی که منجر به افزایش قیمت کالا شده، نارضایتی آمریکا و پیمان ناتو از گرایش روزافزون اردوغان به بلوک شرق بالاخص روسیه و خرید تسلیحات پیشرفته بازدارنده از روسیه و ملاقات‌های هر از چندگاه او با پوتین، نارضایتی اتحادیه اروپا از موارد نقض حقوق بشر و دستگیری گسترده طرفداران فتح‌الله گولن که هرچند روز اخبار دستگیری‌های جمعی در رسانه‌ها منعکس است و ده‌ها مسائل کوچک و بزرگ اجتماعی و سیاسی و اقتصادی که اردوغان را وادار کرده اعلام کند که عامل ایجاد تنش‌ها دخالت‌های کشورهای غربی در امور داخلی کشور ترکیه است.
مسئله بانک خلق (حالق بانک) و فشار آمریکا در این مورد را نباید از نظر دور داشت. حمایت آمریکا از رضا ضراب بازرگان ایرانی‌تبار ترک و حفاظت از وی در سطح فوق امنیتی و همچنین حضور فتح‌الله گولن تئوریسین مکتب نور در آمریکا، خاری در چشم حکومت اردوغان است.
همچنین کمک تسلیحاتی آمریکا به گروه‌های کرد در شمال‌غرب عراق خواب آرام را از اردوغان ربوده است. اگرچه ترکیه در دوره 19ساله اردوغان و حزب آک‌پارتی پیشرفت‌هایی در حوزه تجاری بالاخص صادرات داشته و رقم مبادلات را به 200میلیارد دلار رسانده است ولی حضور بانک‌های خارجی (بیش از هفتاد بانک) که بیشتر برای کمک به سرمایه‌گذاران کشور متبوع خویش در ترکیه تاسیس شده‌اند با یک اختلاف دید و نظر با بلوک غرب و یا تحریم می‌تواند به یک بحران اقتصادی تبدیل شود.
توئیت سفرای غربی مستقر در ترکیه در موضوع آزادی کاوالایا آخرین قطره‌ای بود که کاسه صبر و تحمل اردوغان را سرریز کرد. کاوالایا نسخه آکادمیک و تحصیل‌کرده و یک روشنفکر اصلاح‌طلب از سوی اروپا شناخته شده و از سوی روشنفکران، دانشجویان، هنرمندان و دانشگاهیان و اپوزیسیون حمایت و پشتیبانی می‌شود.
او فارغ‌التحصیل دانشگاه منچستر در گروه اقتصاد است که سال‌ها مدیریت شرکت‌های گروه کاوالا را عهده‌دار بود. بازرگانی که اولین مدیریت انتشارات را در حوزه دموکراسی‌سازی غیرنظامی آغاز کرد و با ایجاد ارتباط بین زیست‌محیط‌های مختلف ترکیه در رشته‌های هنر، دنیای تجارت و جامعه مدنی ایجاد ارتباط کرد. او با یک پلت‌فرم DSM را برای هنرمندان استانبول و اروپا و مراکز هنری در دیاربکر، قارص (مناطق کردنشین) ایجاد کرد و مرکز آناتولی کولتور را با مشارکت آنتالیا، چاناک قلعه، ازمیر، غازی آنتپ، وان، باتمان را به‌وجود آورد. کاوالا یک فضای هنری مستقل غیرتجاری با ساختاری قابل دسترس و منعطف خود را روی صداهای منتقد هنر و فرهنگ استانبول برای کودکان سوری و ایزدی‌های پناهنده باز کرد. کاوالایا در 2013 از سوی دولت به جرم برهم زدن ثبات کشور بازداشت شد و در17 سپتامبر سال‌جاری شورای اروپا به بازداشت طولانی مدت او رسما اخطار داد.
گفته می‌شود اولین توئیت اعتراض به بازداشت طولانی مدت کاوالایا و درخواست آزادی او را را سفیر آمریکا در نوشت و سپس سفرای آلمان، کانادا، فنلاند، فرانسه، سوئد، نروژ و نیوزلند، آن را تایید و زیرنویس کردند. لازم به گفتن است تهدید به اخراج سفیران کشورهای یاد شده شفاهی بوده و تمامی سفارت‌خانه‌ها اعلام کرده‌اند که نامه کتبی و رسمی دریافت نکرده‌اند.
اردوغان و دولت وی، عثمان کاوالا را به مشارکت در کودتای 2016 و تامین مالی اعتراضات پارک گزی متهم کرده است. باید توجه کرد که اردوغان سیاست‌مدار کارکشته‌ای است که هم عذرخواهی را بلد است ـ همچنان‌که بعد از ماجرای سقوط هواپیمای سوخوی روس از پوتین و ملت روس عذرخواهی کرد ـ و هم می‌داند که ادامه این امر روی عضویت ترکیه در شورای اروپا تاثیرگذار خواهد بود و از طرفی بر روابط تجاری با بازار مشترک اروپا و کشورهای شورای اروپا تاثیر خواهد گذاشت در حالی‌که چین پشت درهای اقتصاد اروپا ایستاده است. اردوغان آ‌ن‌قدر عاقل است که در مواقع بحران کوتاه بیاید و با آمریکا و ناتو روابط دیرپای خود را به مخاطره نیندازد.
آنچه روشن است در چند روز آینده ترافیک دیپلماسی بین ترکیه و کشور آمریکا و شورای اروپا سنگین و چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه در تلاش برای حل این بحران سیاسی خواهد بود، که می‌تواند تبدیل به یک تنش بین ترکیه، ناتو، بازار مشترک اروپا و آمریکا شود.
دکتر سیدجلال ابراهیمی
مدیر مرکز مطالعات و تحقیقات ایران و ترکیه
