ترکیه باید دیپلماسی را جایگزین نمایش نظامی کند

صنعت حمل و نقل آنلاین: خانم زینب گورکانلی گوشه‌نویس اقتصادی ترک می‌گوید: در تصویر قابل ملاحظه و مشاهده تنش در قفقاز در ظاهر قضیه (بحران تجاری) است ولی این منطقه در چهار ضلعی، ایران، ترکیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان قرار دارد که با یک نبرد قدرتی روبه‌رو است و سایه اسرائیل با توجه به شرایط بحران از یک سر این درگیری بیرون آمده و کاملا مشهود است.

از دیدگاه تجاری جاده‌ای که از جمهوری آذربایجان به ارمنستان می‌گذرد و بعد از جنگ نوامبر 2020 در اختیار جمهوری آذربایجان قرار گرفت و طول آن در حوزه قاپان ـ گوریس مسیر بسیار کوتاهی را از خاک جمهوری آذربایجان دربرمی‌گیرد؛ علاوه بر این‌که کامیون‌های ایرانی که حامل محموله‌های تجاری هستند از آن می‌گذرند، تریلرهایی که از اروپا عازم ارمنستان هستند نیز از این مسیر عبور می‌کنند و جمهوری آذربایجان در یک اقدام غیرمنتظره اقدام به اخذ عوارض سرزمینی کرده و حتی به بهانه واهی حمل بار غیرقانونی، اقدام به بازداشت رانندگان کرده است.

در پس‌زمینه صدور قبوض عوارضی و متوقف کردن کامیون‌ها و ایجاد بحران در امر لجستیک، رزمایش جمهوری آذربایجان با ترکیه و سپس رزمایش نظامی جمهوری آذربایجان، پاکستان و ترکیه تحت عنوان سه برادر که یکی از برادرها در جنوب شرقی‌ترین قسمت ایران از حوزه دریای عمان قرار دارد، شرکت کرد که حضورش غیرمنتظره نبود چون درست یک ماه قبل از آن رئیس ستاد ارتش ترکیه با ژنرال‌های پاکستان دیدار حضوری داشت و موافقت‌نامه همکاری امضا کرده بود. در این چهره‌نمایی‌های نظامی از سوی سه کشور منطقه، ایران نیز رزمایش بزرگی را به تنهایی در مرزهای شمال غربی خود انجام داد.

رزمایش‌های نظامی و بحران تجاری نگاه‌های نظامی ـ تجاری جهان را به این حوزه جلب و باعث فعال شدن منطقه شد و ایران حریم هوایی خود را روی هواپیماهای غیرتجاری جمهوری آذربایجان بست.

ایران مدعی است که نیروهای نظامی اسرائیل در خاک جمهوری آذربایجان مستقر هستند. با توجه به همکاری‌های دیرینه اسرائیل و جمهوری آذربایجان به‌ویژه در زمینه هواپیماهای بدون سرنشین و کمک‌های اطلاعاتی اسرائیل در جنگ قره‌باغ و حضور پهپادها در این جنگ، مدت‌هاست که حضور اسرائیل در جمهوری آذربایجان برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد ایران از طریق جمهوری آذربایجان و کشورهای حوزه قفقاز در رسانه‌های گروهی، روزنامه‌ها و رسانه‌های تصویری جهان مطرح است.

به دنبال فعال شدن حرکت‌های نظامی، رفت و آمدهای دیپلماسی هم شدت گرفت و عبداللهیان وزیر امور خارجه ایران علاوه بر دیدار با وزیر امور خارجه ارمنستان از روسیه و ارمنستان دیدار فوری داشت.

اسرائیل که حضور خود را در جمهوری آذربایجان نفی می‌کند، در هفته گذشته تلفنی با ولادمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه مذاکره کرد و قرار شد که در اواخر ماه جاری (بنت) نخست‌وزیر اسرائیل با آقای پوتین در مسکو دیدار داشته باشد.

حرکت‌های دولت اسرائیل نشان‌دهنده این است که عملیات احتیاطی را علیه جبهه ایران در حوزه قفقاز اجرایی می‌نماید.

آیا ترکیه می‌تواند دیپلماسی را جایگزین نمایش‌های نظامی و خودبزرگ‌بینی نماید؟

آیا پروژه راه‌آهن آنکارا به جمهوری آذربایجان که اجرای آن جزو آرزوهای حزب عدالت به رهبری اردوغان است، مسکوت می‌ماند؟

ایران اجازه نخواهد داد که ترکیه از نخجوان به‌عنوان گذرگاه تجاری دائمی به جمهوری آذربایجان و حضور در آسیای میانه استفاده کند.

ترکیه باید برای گسترش نفوذ تجاری و سیاسی خود در قفقاز و آسیای میانه خود را در سایه حرکت‌های نظامی قرار ندهد.

ایران و ترکیه دروازه‌های متقابل غرب و شرق برای همدیگر هستند و دولت ترکیه باید به قراردادها و تفاهم‌نامه‌های فی‌مابین و به دوستی ملت‌های دو کشور و سوابق تجاری وفادار بوده و احترام بگذارد.

دکتر سیدجلال ابراهیمی

مدیر مرکز پژوهش و تحقیقات ایران و ترکیه