تاسیس وزارتخانه گردشگری، درمان درد نیست!

صنعت حمل و نقل آنلاین: اغلب کشورهای موفق در حوزه گردشگری از نقش اجرایی دولت عبور کرده و این نقش را به بخش‌­های خصوصی و نیمه ‌خصوصی واگذار کرده‌­اند. در همین راستا، شاهد بوده­ایم که بدنه دولت­ها کوچک‌ شده و دولت تنها به وظایف نظارتی، هماهنگی و سیاست‌­گزاری خود می‌­پردازد اما در کشور ما برعکس، بدنه گردشگری در این سال­ها بسیار بزرگ شده است و دولت تمامی نقش‌­ها را یک‌ تنه بر عهده ‌گرفته و اجرا می­‌کند در حالی‌ که باید قبل از هر چیز به تغییر نگاه سنتی خود که حاکی از نوعی بی‌­اعتمادی به سایر بخش‌­ها از جمله بخش ‌خصوصی است بپردازد و بیشتر امور را به بخش خصوصی واگذار کند. از طرف دیگر بخش دولتی بیش از بخش‌ خصوصی با محدودیت‌­ها دست‌ به ‌گریبان است و از آمادگی کمتری برای مواجهه و هضم تغییر برخوردار است. در صورتی ‌که بخش ‌خصوصی می­تواند به‌ سرعت آزمایش، جذب یا تعدیل کند.

بارها صحبت از تبدیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به یک وزارتخانه به میان آمده و اندکی بعد فراموش شده است. آخرین باری که گردشگری برای خود دارای وزارتخانه­‌ای جداگانه بود، به سال1359 زمان دولت شهید رجایی باز می­‌گردد و در همان دولت بود که وزارت جهانگردی منحل شد. از آنجا که کشور ما به لحاظ تاریخی و طبیعی جذابیت­های فراوانی برای گردشگر داخلی و خارجی دارد و به خوبی می‌­تواند از سازمان میراث فرهنگی در راستای درآمدزایی بهره­مند شود اما این سازمان آن طور که باید و شاید عملکرد قابل دفاع ندارد. بسیاری از کارشناسان اقتصادی و گردشگری اعتقاد دارند که این سازمان می‌­تواند بخش اعظمی از نیاز مالی کشور را برآورده کند اما از آنجا که نتوانسته به انتظارات پاسخ دهد منتقدان تا پای تغییر این سازمان به وزارتخانه پیش رفته‌­اند. حتی مجلسی‌ها فارغ از تجربه تلخ ایجاد وزارت‌های جدید، به دنبال ایجاد وزارت گردشگری هستند. صنعت گردشگری در دنیا دارای رتبه سوم اقتصادی است و حتی در سال‌های اخیر این صنعت تلاش دارد رتبه ثروت آفرینی خود را ارتقا دهد. خوشبختانه ایران کشوری با ظرفیت‌­های قابل توجه در جاذبه‌­های تاریخی و طبیعی است. سوالی که مطرح می­شود این است که آیا وزارت شدن سازمان میراث فرهنگی، عقب ماندگی این صنعت را جبران می­کند؟

طبق سند چشم­انداز بیست ساله، تا سال1410 باید درآمدزایی کشور از صنعت گردشگری به20 میلیارد دلار برسد که با عملکرد فعلی سازمان میراث فرهنگی، مجلسی‌ها نگران دست نیافتن به این هدف بلند مدت هستند. از این روی نماینده­های مجلس، خواهان وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی هستند. البته باید توجه داشت که سازمان میراث فرهنگی عقب‌ ماندگی­های زیادی دارد.

تبدیل فراکسیون گردشگری به کمیسیون

پروین فرزانه کارشناس رسمی دادگستری در پرونده­های گردشگری معتقد است تبدیل فراکسیون گردشگری و فرهنگی به کمیسیون گردشگری، می­تواند گام مفیدی در توسعه این صنعت باشد و از این طریق، افراد ذی­صلاح و آگاه می­توانند وارد این حوزه تخصصی شوند. همچنین این اقدام می­تواند موجب تسریع فعالیت­های گردشگری شود.

بسیاری از صاحب­نظران و کارشناسان این حوزه عقیده دارند که اگر دولت بخواهد در این زمینه گامی بردارد حتما می­تواند موجب رشد و توانمندی صنعت گردشگری شود ولی ما در سال­های اخیر شاهد نواقص زیادی در قوانین کشور بوده­ایم و تا زمانی که این نواقص قانونی از طرف دولت و مجلس برطرف نشود، نمی­توان در این حوزه فعالیتی انجام داد.

آنچه امروزه در حوزه گردشگری شاهد آن هستیم وجود قوانین و دستورالعمل­هایی است که تاریخ انقضای آن به 30 سال پیش مربوط می­شود و مطمئنا این قوانین کهنه، هم اکنون نمی­توانند به پیشرفت صنعت گردشگری کمک کنند.

وی در ادمه افزود: از لحاظ حقوقی و کارکردی با تبدیل شدن سازمان گردشگری و میراث فرهنگی به وزارتخانه گردشگری، کاملا مخالفم. به دلیل اینکه وزارتخانه شدن سازمان گردشگری، عملکرد این نهاد را کاهش می­دهد و آن را به سایر وزارتخانه­های موجود در کشور تبدیل می­کند که عملکرد و قابلیت منحصر به فرد و ویژه­ای ندارند.

باید در نظر داشته باشیم که گردشگری یک فعالیت فرابخشی است و تنها با داشتن یک وزارتخانه نمی­توان تمام عملکردها و فعالیت­های این بخش را تحت کنترل، نظارت و هدایت قرار داد.

وزارتخانه شدن سازمان گردشگری، تحت تاثیر یک دید سیاسی است

فرزانه با اشاره به بیست سال تجربه فعالیت خود در سازمان گردشگری گفت: تبدیل شدن این سازمان به وزارتخانه تنها می­تواند ناشی از یک دید سیاسی باشد که عملکرد این سازمان را محدود می­کند. باید در نظر داشته باشیم که تبدیل شدن این سازمان به وزارتخانه موجب می­شود سازمان و نهادهای بالادستی، بر وضعیت این نهاد نظارت بیشتری داشته باشند و همچنین دستورالعمل­هایی به­وجود بیاید که شاید همین فعالیت­های نیم­بند این حوزه را هم به تعویق بیاندازد.

بزرگترین مشکلی که در این صنعت در کشور داریم این است که جهانگردی را همیشه دولتی می­بینیم و به دستگاه­های خصوصی و ایده­های شخصی اجازه ورود نمی­دهیم. در صورتی که اگر خلاقیت­های بخش خصوصی وارد این حوزه شود، مطمئنا شاهد پیشرفت بیشتری خواهیم بود.

دولت در زمینه گردشگری تنها تشکیلات عریض و طویلی را ایجاد کرده است که کارایی لازم را ندارند. همچنین باید توجه داشت که سازمان­های گسترده تنها موجب بیشتر شدن اقدامات بوروکراسی خواهند شد. به عبارت دیگر، هزینه و زمان افرادی را که می­خواهند در این زمینه گام موثری بردارند، افزایش داده­ایم و همچنین مانع­تراشی­ها و چالش­های گسترده­ای نیز در این زمینه برای افراد صاحب سبک و نظر ایجاد کرده­ایم.

البته باید در نظر داشت که مطرح شدن این موضوع (تبدیل شدن سازمان به وزارتخانه) ناشی از توجه نماینده­های مجلس به موضوع گردشگری بوده است اما من معتقدم اگر فردی تمایل و ایده­ای در زمینه گردشگری داشته باشد، به موضوعات متفرقه توجهی نخواهد کرد و تنها به پیشبرد هدف خود می­اندیشد.