بار سنگین صنعت هوایی بر دوش ناوگان پیر کشور

در روزها و ماه‌های اخیر و با بالا گرفتن جدال میان دولت‌های ایالت متحده و ایران که به میدان اقتصادی کشور کشیده شده، صنعت هواپیمایی به‌شدت تحت تأثیر آن قرارگرفته است. صنعتی که از مدت‌ها پیش به دلیل فرصت سوزی‌ها و انتخاب‌های نامطلوب در جایگزینی و نوسازی این ناوگان فرسوده، آن را در ضعیف‌ترین حالت ممکن خود در چهار دهه اخیر قرار داده است.ابهامات پیرامون آینده شرکت‌ها در این حوزه و نگرانی‌های جدی در موردحمایت دولت از این صنعت،‌ ما را بر آن داشت تا گفت‌وگویی با مقصود اسعدی سامانی دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی کشور انجام دهیم. مصاحبه‌ای که در آن مسائلی چون حذف چارترها از بلیت پروازهای داخلی، خروج خلبانان شرکت‌های هواپیمایی دولتی و جذب آن‌ها در شرکت‌های خارجی و چگونگی پایان قانون برنامه پنجم و تأثیرش بر شرکت‌های هوایی، موردبررسی قرار گرفت.

در روزهای اخیر مباحث و نقل‌قول‌های گوناگونی در خصوص حذف یا بقای بلیت‌های چارتری مطرح شده است. این گفته‌ها تا چه حد موثق است؟ و در صورت واقعیت تأثیر آن بر مسافرت‌های هوایی چگونه است؟

یکی از دلایلی که منجر شد شرکتهابه سمت فروش چارتر ویا پیش فروش کلیه صندلی یک  پروازکرد   محدودیت شرکت‌ها در تأمین نقدینگی بود ،‌ که آنهارا به سمت چارتری کردن کلیه مسیرها سوق داد ورویه های جدیدی در سیستم بازرگانی شرکت ها ونرخ فروش بلیط ها ایجاد کرد برهمین اساس از اوایل سال گذشته محدودیت هایی از سوی سازمان هواپیمائی کشوری در چند مسیر ازجمله تهران-تبریز، تهران-بندرعباس و تهران-اهواز و بلعکس اعمال شد که هیچ پروازی به چارترها واگذار نشود و به‌تدریج این موارد در مسیرهای دیگر هم برای اعمال ابلاغ شد. بر این اساس شرکت‌های هواپیمائی به‌جز در مسیرهای کیش و قشم و فرودگاه‌های مناطق نفتخیز، حق واگذار کردن سایر پروازها به چارتر کننده‌ها را ندارند.

در مواقعی شاهد افزایش یک‌باره بلیت‌ها از سوی شرکت‌ها هستیم. مثلاً در روزهای اول سال و با وقوع سیل درحالی‌که بسیاری از جاده‌ها بسته‌شده بود نرخ بلیت‌ها به‌شدت گران شد.علت این تغییر قیمت‌ها چیست؟

قیمت بلیط هواپیما پویاست وبراساس موجودی وزمان خرید تغییر میکند وبه تعبیری ترکیبی از قیمت تمام شده وعرضه وتقاضا قیمت بلیط را تعیین می کند  نرخ بلیت پروازهای داخلی بر اساس قانون برنامه پنجم ومصوبه  شورای عالی هواپیمایی کشوری آزادشده و شرکت‌های هواپیمایی متناسب با شرایط عرضه و تقاضا کلاس نرخ‌های متفاوت  را عرضه می‌کنند. از آذرماه سال گذشته شرکت‌ها کلاس‌های نرخی خود را در مسیرهای مختلف تعریف کرده ودر سایت خود قرار داده اند  بنابراین حداقل و حداکثر نرخ یک مسیر توسط هر شرکت هواپیمایی با توجه به عرضه و تقاضا نرخ‌گذاری و تعریف شده است. در مورد قیمت بلیت‌ها در نوروز امسال و هم‌زمان با سیل هم ازسوی شرکت هاهیچ نرخی بالاتر از نرخ تعریف‌شده عرضه نشد. ولی چون تقاضا در آن مقطع بالا بود برخی از شرکت کلاس نرخ بالاتر را عرضه کردند .ضمن اینکه شرکتها با کمک های نقدی وحمل کالاهای مورد نیاز سیل زدگان ویا اختصاص یک روز از حقوق پرسنل کمک شایانی به سیل زدگان داشتند .

با در نظر گرفتن سیر صعودی نرخ سوخت، صنعت هوایی و خصوصاً نرخ بلیت‌ها تا چه حد می‌تواند متأثر از این روند باشد؟

سن بالای ناوگان هواپیمایی کشور که میانگین آن بالای 24 سال است، باعث شده تا مصرف سوخت بالایی داشته باشند. در برخی از هواپیماها هزینه سوخت بالای 20 درصد هزینه تمام‌شده هر ساعت صندلی است. طبیعتاً هر تغییری در نرخ سوخت بر بهای بلیت مؤثر خواهد بود. با توجه به شرایط فعلی، که ما در صنعت حمل‌ونقل هوایی دچار رکود هستیم. سفرها کم شده و مسافران استقبال کمتری می‌کنند و طبق آمار، سال گذشته 16 درصد کاهش مسافر نسبت به سال 96 داشته‌ایم که این کاهش در بخش داخلی 15 و در بخش خارجی 19 درصد بوده است.و با توجه به این‌که سوخت مورداستفاده در هواپیما همان نفت سفید است که با فرآوری مختصری تبدیل به سوخت هواپیما می‌شود و به نظر نمی‌رسد برای دولت هم هزینه قابل‌توجهی داشته باشد، توقع می‌رود در حوزه حمل‌ونقل هوایی تغییری در نرخ سوخت اتفاق نیفتد. البته ضمن این که در لایحه مالیات بر ارزش‌افزوده به نظر می‌رسد برای نرخ سوخت هواپیما 30 درصد ارزش‌افزوده در نظر گرفته شده است که اگر تصویب شود قطعاً 30 درصد روی نرخ سوخت افزایش خواهد داشت.وتأثیر اجتناب ناپذیری بر روی قیمت بلیط هواپیما خواهد داشت لذا انجمن موکدا” از نمایندگان محترم مجلس درخواست دارد نسبت به حذف مالیات بر ارزش افزوده سوخت هواپیما اقدام کنند.

متن کامل این مصاحبه را می‌توانید در شماره 371 ماهنامه «صنعت حمل و نقل» بخوانید.