انتخاب درست واژه های اینکوترمز در قراردادهای حمل و نقل بین المللی

صنعت حمل و نقل آنلاین:  در فعالیت های تجاری بین المللی اعم از صادرات، واردات، حمل و نقل بین المللی و نقل و انتقال پول از طریق سیستم بانکی شاید کمتر کسی باشد که با واژه اینکوترمز آشنا نباشد. واژه هایی که برای تسهیل امر فهم مبادلات قراردادهای تجاری بین المللی توسط اتاق بازرگانی بین المللی تدوین شده و هر ده سال بازنگری، به روزآوری و منتشر می گردد. با استفاده از  این واژه ها و شرایط می توان به راحتی حدود وظایف و مسئولیت طرفین را در قراردادها مشخص نمود. در واقع با بکار بردن و ارجاع به این واژه ها بسیاری از تعهدات طرفین با کمتر از یک خط در قراردادها به ثبت می رسد.

نگارنده بر آن است تا نکاتی را ذکر کند تا در شرایط بحران اقتصادی کشور و نیاز هرکدام از فعالان تجاری، اقتصادی و مالی به تأمین ارز، کارآفرینی، اشتغال، مدیریت نقدینگی و کنترل محمولات، مورد استفاده اولاً مسئولان کشور که سیاست های کلان کشور را تدوین می کنند و دوم تجار و بازرگانان عزیز که پیشروان صنعت کسب و کار و چشم امید فعالان اقتصادی هستند قرار گیرد. همچنین این واژگان می تواند مورد توجه  تولیدکنندگان و ارائه کنندگان خدمات مرتبط با تجارت بین المللی همانند شرکت های حمل و نقل بین المللی، خطوط کشتیرانی و شرکت های ارائه دهنده خدمات کشتیرانی و بانک ها قرار گیرد تا در زمان انعقاد هرگونه قرارداد و توافق نامه ای گوشه چشمی به موارد ذکر شده در این نوشته بنمایند.

براساس آخرین نسخه اینکوترمز (2010) یازده واژه از منظر شیوه عمل، حدود وظایف طرفین قرارداد تدوین شده است. این یازده واژه به بهترین نحو در کتاب ها و مقالات مختلف تشریح گردیده ولی نگارنده بر آنست که از جهات دیگری اهمیت انتخاب واژه مناسب را توسط تجار و بازرگانان و قبول مسئولیت حمل و نقل بین المللی کالا را بررسی نماید.

از جمله مواردی که در اینکوترمز به صراحت مشخص و تدوین شده مسئولیت طرفین در خصوص بیمه باربری و حمل و نقل کالا است. صادر کننده و واردکننده ملزم به استفاده از خدمات بیمه گر ایرانی هستند ولی در موضوع حمل و نقل این امر مورد بی مهری قرار گرفته است. مخصوصاً در سال های اخیر که بانک مرکزی و وزارت خانه های مختلف با تدوین سیاست هایی نظیر تخصیص خط اعتباری برای گشایش اعتبار اسنادی با واژه های گروه C  و D و همچنین عدم تخصیص ارز با نرخ مصوب بانک مرکزی برای پرداخت کرایه حمل، تجار و بازرگانان را مجبور به عقد قراراداد و گشایش اعتبار اسنادی نموده اند که عملاً انجام عملیات حمل و نقل بین المللی را در اختیار طرف دیگر قرارداد که خارجی می باشد قرار داده است و عملاً سهم شرکت های حمل و نقل بین المللی ایران رااز درآمدزایی و اشتغال و ارزآوری حذف نموده اند. این در حالی ست که با  انتخاب صحیح واژه اینکوترمز و تأکید و پافشاری تجار و حمایت مسئولان زیربط اعم از بانک مرکزی، وزارت صنعت معدن تجارت، بانک ها، نمایندگان مجلس، میتواند فواید زیر را نصیب کشور و تجار ایرانی و شرکت های ارائه دهنده خدمات حمل و نقل بین المللی بنماید.

• درآمدزایی و ارزآوری
• اشتغال زایی و کارآفرینی
• مدیریت نقدینگی
• کنترل و تسلط بیشتر بر محمولات در حال حمل و تسریع در ترخیص کالا در بنادر و گمرکات

در این مقاله نگارنده با ذکر مثال هایی تلاش نموده که مزایای انتخاب شیوه مناسب از واژه های اینکوترمز در قرارداد ها را با در نظر گرفتن نقش تاجر یا بازرگان در جایگاه یک صادرکننده یا واردکننده بررسی بنماید.

• هزینه حمل و نقل کالا و خدمات مربوط به آن یکی از عوامل تعیین کننده قیمت تمام شده کالاهای صادراتی و یا وارداتی می باشد که با واگذاری این مسئولیت به طرف مقابل قرارداد باعث می شود بخش قابل توجهی از ارز و درآمد ناشی از آن نصیب طرف مقابل گرددو این ارز و درآمد از کشور خارج شود.این در حالی ست که در صورت انتخاب یک حمل کننده ایرانی اعم از کریر یا فورواردر می توان این درآمد و ارز را نصیب کشور کرد و باعث رونق این صنعت در کشور، اشتغال زایی، کارآفرینی و تشویق فعالان این صنعت شد تا با انگیزه بیشتری فعالیت کنند، حتی فعالیت های خود را مانند سایر شرکت های حمل و نقل بین المللی کشورهای توسعه یافته به خارج از محدوده جغرافیایی ایران و بین کشورهای ثالث انجام دهندو درآمد حاصل از مبادلات دو کشور غیر ایرانی را نیز به داخل کشور منتقل نماید.
• قیمت کالاها و تجهیزات به ویژه در خرید و فروش ماشین آلات و یا سایر مواردی که تاًمین و ساخت آن ها زمان بر می باشد معمولاً طی چند مرحله دریافت و یا پرداخت می شود که در صورت انتخاب نامناسب واژه اینکوترمز در جایگاه یک صادرکننده و یا واردکننده باعث می شود عملیات حمل و نقل در حوزه اختیارات و مسئولیت های طرف مقابل قرار گیردوحتی کل یا بخشی از مبلغ کرایه حمل کالا را قبل از تولید و یا در حین ساخت، همزمان با انعقاد قرارداد به صورت پیش پرداخت به طرف مقابل همراه با مبلغ ارزش قراردادی کالا پرداخت نماید. در حالی که ممکن است کالا چند ماه و یا چند سال آینده حمل شود. در حالی که شرکت نقدینگی خودراازاین بابت کاهش داده است. در این مورد نیز میتوان با انتخاب واژه درست اینکوترمز و انجام عملیات حمل توسط یک شرکت حمل کننده ایرانی نه تنها نیاز به پرداخت پیش از موعد حمل نباشد بلکه با مذاکره با شرکت حمل و نقل و ایجاد اطمینان میتوان مبلغ کرایه حمل را بعد از حمل و دریافت کالا پرداخت نمود که این امر نیز میتواند باعث مدیریت مالی و نقدینگی تاجر و بازرگان ایرانی یشود.
• در تامین کالاها به ویژه کالاهای پروژه ای گاهاً زمان از مبلغ کرایه حمل، اهمیت بیشتری پیدا میکند و با انتخاب واژه مناسب اینکوترمز، کنترل عملیات حمل و نقل میتوان این زمان را با انتخاب به موقع شرکت حمل و نقل، شیوه ی مناسب حمل ونقل و صدور اسناد صحیح مدیریت کرد. در اینصورت ضمن تسریع در انجام عملیات حمل، از توقف های ناخواسته و هزینه های انبارداری، دموراژ (بنادر و گمرکات) و هزینه فرصت های از دست رفته ناشی از توقف عملیات اجرایی ساخت پروژه به علت مغایرت های اسنادی و غیره جلوگیری نمود.

موارد فوق تنها گوشه ای از فواید انتخاب صحیح واژه اینکوترمز در مراودات بین المللی و واگذاری عملیات حمل و نقل               بین المللی توسط شرکت ایرانی می باشد که کشورهای پیشرفته مختلف سعی کرده اند با تقویت این بخش از مزایای خاصی برخوردار شوند. امید است که مسئولین کشور و تجار و بازرگانان عزیز با توجه ویژه به این مطلب بتوانند ضمن برخورداری از منافع انتخاب مناسب واژه اینکوترمز واگذاری عملیات حمل و نقل بین المللی توسط شرکت های ایرانی از این صنعت حمایت بنماید و موجب رونق و اشتغال زایی و درآمدزایی و توسعه کشور گردد.

جدول زیر واژه های مناسب اینکوترمز با در نظر گرفتن واگذاری حمل و نقل کالا به شرکت های ایرانی با نقش بازرگان در جایگاه صادرکننده و واردکننده ارائه می شود.

امید است تاجران و بازرگانان با انتخاب واژه مناسب و مسئولین وزارتخانه ها و سازمان های مختلف از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی با تدوین سیاست های مناسب باعث رونق این صنعت گردند.