الزام بومی سازی و حمایت دولت از تولیدات داخلی

صنعت حمل و نقل آنلاین: شرکت مهندسین مشاور بهرو تهران بر‌اساس نگاه توسعه‌ای و انتقال تجربه به سایر شهرهای کشور فعالیت می‌کند و در شهرهایی مانند تهران، شیراز، کرج، اصفهان و رشت پروژه‌هایی را به انجام رسانده‌ است. اصلی‌ترین تخصص‌هایی که در‌مجموعه شرکت بهرو وجود دارد تامین تجهیزات مترو، سیستم، ناوگان، علائم و کنترل، تامین توان، مخابرات، مکانیک، تهویه و کمک تاسیساتی است. این شرکت به‌عنوان مهندسین مشاور در پروژه‌های مترویی حضور دارد.

راهبرد شرکت بهرو این است که بتواند توانمندی داخلی را در حوزه مهندسی بالا ببرد و دانش ریلی خود را گسترش دهد. باتوجه به این‌‌که در حوزه حمل‌و‌نقل، مترو به‌عنوان سنگین‌ترین و پرهزینه‌ترین بخش محسوب می‌شود راهبرد فعالیت شرکت بر این بخش بنا نهاده شده است و درحوزه تجهیزات ثابت ریلی مانند برق، مکانیک و کنترل بیش از۷۰ درصد بومی ‌سازی صورت گرفته است و برای بومی سازی ۳۰درصد باقی‌مانده هم برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است. در زمینه تجهیزات متحرک مثل ناوگان هم ، درحال حاضر پنج شرکت سازنده واگن وجود دارند که بخش زیادی از تجهیزات مورد نیاز خود را وارد می‌کنند و وابستگی در این بخش حدود ۷۰درصد است.تولید کنندگان در ساخت بوژی، لکوموتیو و واگن پیشرفت‌های خوبی داشته‌اند. شرکت بهرو در حال مطالعه روی پروژه تراموا و خطوط جدید سریع‌السیر تهران و نیز پروژه تراموای شهر رشت است و قراردادی هم در این زمینه منعقد کرده است.

برای آگاهی ازمجموعه فعلیت های این شرکت نشستی با مدیرعامل شرکت بهرو وکارشناسان بخش ناوگان، بهره‌برداری و تجهیزات برگزار شد. در این نشست آقایان غلامرضا شمسی، مدیرعامل شرکت بهرو، پیمان هاتفی‌نژاد، معاون ناوگان بهره‌برداری و تجهیزات دپوی شرکت بهرو، داریوش مددی، مدیر گروه ناوگان شرکت بهروی تهران و خانم سارا سلطانی مدیر گروه تجهیزات تعمیرگاهی حضور داشتند که به شرح آن می‌پردازیم:

غلامرضا شمسی مدیرعامل شرکت بهرو در پاسخ به سوال خبرنگار که مهندسین مشاور بهرو چه نیازهای تخصصی پروژه‌های مترویی را تامین می‌کنند گفت: مهندسین مشاور بهرو اغلب، نیازهای تخصصی مورد نیاز برای طراحی و نظارت بر اجرا را در پروژه‌های مترویی را پوشش می‌دهند. با سابقه‌ای که این شرکت در متروی تهران کسب کرده و با توجه به اینکه در اکثر خطوط متروی تهران به‌‌عنوان مهندس طراح، مهندس مشاور، دستگاه نظارت و مدیر طرح حضور فعال داشته، تجربیات خوبی در این مجموعه ایجاد شده و سعی داریم این تجربیات را به سازمان‌های قطارهای شهری شهرستان‌ها نیز گسترش دهیم تا بتوانیم خدماتی در زمینه مهندسی مترو به آن‌ها ارائه کنیم.

یکی از بخش‌های مهمی که معمولا مغفول می‌ماند و بسیار در حوزه مترو مورد نیاز است، بحث ناوگان، بهره‌برداری و تجهیزات پایانه‌ها یا تعمیرگاه‌ها است. در شرکت بهرو ما بخش خاصی را به این موضوع اختصاص داده‌ایم.

وی در خصوص دانش مهندسین کشور در خصوص ناوگان اظهار کرد: دانش مهندسی کشور در حوزه ناوگان هنوز در سطح مطلوبی نیست و نیازمند است تا در بخش دانشگاهی و صنعتی به آن بیشتر پرداخته شود و انرژی و وقت بیشتری صرف شود تا بتوانیم از ناوگانی که برای مترو می‌سازیم یا خریداری می‌کنیم با راندمان حداکثری بهره‌برداری کنیم. بیش از 35 درصد هزینه احداث خط مترو مربوط به ناوگان است و اگر تجهیزات ویژه ریلی به آن افزوده شود به بیش از 50 درصد می‌رسد.

مدیرعامل شرکت بهرو در خصوص تامین مالی پروژه‌ها و نقش و سهم دولت در این مورد بیان کرد: در قوانین دولتی کشور ما تقسیم سهمی که بین دولت و شهرداری‌ها برای تامین مالی حوزه مترو و ساخت مترو در کلان شهرها انجام می‌شود، 50 درصد سهم را دولت و 50 درصد سهم را به شهرداری‌ها واگذار کردند. زیرا تجهیزات ناوگان به تامین ارز نیاز دارد، دولت بخش تامین تجهیزات ناوگان را برعهده گرفته تا با استفاده از تضامین دولتی بتوان ارز مورد نیاز را تامین کرد و اکثر مصوبات مجلس نیز در همین راستا است و دولت حمایت‌های خود را در بخش تامین ارزی و تامین ناوگان و تجهیزات ویژه اعمال می‌کند و کار ساخت و سیویل را به شهرداری‌ها واگذار کرده است. در حوزه ناوگان از مهمترین مسائلی که مطرح است و بارها در هیئت دولت و مجلس روی آن تاکید شده تامین دو هزار دستگاه واگن برای قطارهای شهری است. به همین سبب کارگروه مشترکی میان وزارت صنعت و وزارت کشور و شهرداری‌ها تشکیل شده و 630 دستگاه واگن طی مناقصه‌ای به شرکت واگن‌سازی تهران واگذار کرده است.

مهندسین مشاور بهرو در همکاری با سازمان شهرداری‌ها و خود شرکت مترو تهران نقش مهمی در تنظیم اسناد مناقصه و قرارداد این کار داشته است. در سال گذشته شرکت  بهرو با مجموعه متروی  تهران 10 رام قطار را که از گذشته قرارداد آن عقد شده بود، نظارت آن را در شرکت واگن سازی تهران برعهده گرفت . واگن سازی تهران توانست 10 رام قطار 7 واگنه (که  70 دستگاه واگن به مجموعه متروی تهران افزوده می‌شود) را با ساخت بخشی از آن در داخل و تامین بخشی از  خارج تحت نظارت شرکت بهرو تا بهمن ماه امسال به پیشرفت 80 در صدی برساند.

غلامرضا شمسی در خصوص این سوال که چه درصدی از تجهیزات ساخت ناوگان از تولیدات داخلی و چه درصدی از تجهیزات وارداتی به‌کار برده می‌شود گفت: در حوزه ساخت واگن آنچه را که واگن‌سازی تهران به عنوان یکی از پیشکسوتان حوزه واگن‌سازی در ایران اعلام کرده امکان ساخت تجهیزات ناوگان در داخل تا حدود 32 درصد و 68 درصد  از خارج است. در سال‌های اخیر با ارتباطات ارزی ما بیشترین واردات را در حوزه واگن و ناوگان مورد نیاز برای قطارهای شهری از کشور چین داشته‌ایم، تلاش شده تا صنعت بومی سازی، ساخت داخل حمایت شود و متروی تهران در این امر پیش قدم بوده است. احداث شرکت واگن‌سازی تهران به همت شرکت متروی تهران در سال‌های گذشته انجام شده که از مهمترین دستاوردهایی است که می‌تواند به بومی‌سازی و ساخت واگن در داخل کشور کمک کند. البته واگن سازی‌های خوب داخلی دیگر نیز داریم که در تامین ناوگان سایر شهرهای کشور فعال می  باشند که به دلیل شرایط تحریم از نظر فعالیت کاری دچار مشکلاتی می باشند. آنها نیز بخشی تامین خارجی دارند و بخشی را  نیز داخلی‌سازی کرده‌اند.

وی در رابطه با نقش شرکت‌های دانش بنیان در ساخت قطعات داخلی گفت: برای ساخت قطعاتی که در داخل امکان ساخت نداریم تلاش‌هایی شده و شرکت‌های دانش بنیان اقداماتی را در این راستا انجام داده‌اند نمونه‌هایی نیز اجرا شده، به عنوان مثال ساخت بوژی توسط شرکت مپنا است که در نمایشگاه امسال از آن رونمایی شد اما هنوز در این مسیر نیاز به تلاش‌های بیشتری است.

وی در رابطه با این سوال که چه تمهیداتی در خصوص افزایش جابجایی تعداد مسافر بیشتر در هر مسیر و افزایش بهره‌وری در نظر گرفته شده بیان کرد: در حوزه بهره‌برداری یکی از مهمترین کارهایی که با توجه به طراحی در یک خط مترو انجام می‌شود و باید به آن پرداخته شود تهیه برنامه بهره‌برداری است. شبیه‌سازی بهره‌برداری از قطارها و تجهیزاتی که در یک خط وجود دارد نقش مهمی در افزایش راندمان” تعداد مسافری که در هر ساعت جابه جا می‌شود” در  یک خط دارد. در نرم افزارهای شبیه‌سازی و خود معادلات و تحلیل‌های بهره‌برداری در دانش مهندسی در کشور کمتر کار کرده‌ایم. از چندی قبل برخی از این خط‌ها به دلیل کمبود تجهیزات، کامل راه‌اندازی نمی‌شود و معمولا با “هد‌وی” بالا راه‌اندازی و بهره‌برداری می‌شود. دراین حوزه نیز فعالیت‌هایی در حال انجام است تا با امکانات موجود حد‌اکثر تعداد مسافر ممکن در یک مسیر جابجا شود تدابیری که برای تبدیل قطارهای 7 واگنه به8 واگنه دیده شده و برخی خط‌ها بر این اساس ساخته شده یکی از این تمهیدات می‌باشد.

مدیرعامل شرکت بهرو در خصوص تامین پارکینگ و تجهیزات تعمیرگاهی و چالش‌های موجود بیان کرد: مسئله تامین پارکینگ و تجهیزات تعمیرگاهی به عنوان پشتیبان سیستم ناوگان یکی از مهمترین موضوعات روی میز قطارهای شهری کشور است. پارکینگ‌ها نیازمند زمین زیادی برای مانور قطارهاست و تامین زمین در محیط‌های شهری با هزینه‌هایی که دارد بسیار دشوار است. تجهیزات ویژه تعمیرگاهی تجهیزات خارجی است و گران است و حمایت‌های دولتی کمتری برای تامین آن وجود دارد. متروی تهران امروز با کمبود شدید پارکینگ و تعمیرگاه مواجه است به‌گونه‌ای که خطوط 3، 4، 6 و 7 که راه‌اندازی شده هیچ‌کدام تا امروز نتوانسته‌اند تجهیزات تعمیرگاهی را تامین کنند حتی پارکینگ‌های آن‌ها نیز تکمیل نیست این مهمترین نیازی بوده که ما سعی کرده‌ایم در مهندسین مشاور بهرو به  مهندسی آن بیشتر بپردازیم ولذا  این بخش را ایجاد کردیم . در چند سال گذشته اقدامات خوبی در این زمینه در شرکت بهرو انجام شده و قراردادهای خوب مهندسی با متروی تهران و متروی  شهرستان‌ها داشته‌ایم و فعالیت‌هایی انجام شده اما هنوز درحداقل‌ها هستیم. تلاش می‌کنیم تا بتوانیم در این زمینه به سطح استقلال و خودکفایی در دانش مهندسی آن برسیم.

غلامرضا شمسی در پاسخ به این سوال که ارز مورد نیاز در مورد ساخت واگن در داخل به چه صورت تامین می‌شود اظهار کرد: دولت طبق مصوبه مجلس تامین ارز یا ضمانت تامین ارز را برای ساخت دو‌هزار دستگاه واگن بر‌عهده گرفته است که به دوشکل در این مورد عمل می‌کند: 1- از محل گشایش اعتبار اسنادی، ال سی که برای ساخت واگن‌ها لازم است که وزارت صنعت اصرار دارد که با حمایت از داخلی سازی از طریق شرکت‌های واگن‌ساز این کار را انجام دهد. یعنی شرکت واگن‌ساز با طرف خارجی معامله کند و تامین اعتبار را دولت تضمین کند. 2- راه دیگر، از سال 96 مصوب شد مبنی بر اینکه به ازای هر نفر سفری که توسط قطار از خرداد سال 96 اضافه می‌شود 94 صدم سنت را دولت به شهرداری‌ها که متولی بهره‌برداری هستند بپردازد. دولت این دو راه را پیش گرفته است و متاسفانه به کندی در حال پیشرفت  است.

اکنون تامین قطعات فقط از کشور چین صورت می‌گیرد. از هنگامیکه تحریم‌های جدید شکل گرفته است  واگن سازان برای تامین قطعات از چین نیز با مشکلاتی روبرو بوده اند. به عنوان مثال برای تکمیل همین  10 رام قطار که امسال به بهره‌برداری می‌رسد، تامین  خیلی از این قطعات به دشواری صورت گرفته است.

دانش صنعت ریلی در کشور ما جوان است و حوزه مترو در کشور بسیار جوان و در حال رشد است. متروی کشور حدود 30 سال سن دارد. در مقابل کشورهایی هستند  که بیش از 150 سال است که از متروی کشورشان بهره‌برداری می‌کنند . اما به کمک نیروهای جوان و دانشگاهی توانسته‌ایم خود را به سطح دانش  روز نزدیک کنیم. بخشی از تکنولوژی خریدنی است و بخشی دیگر در بخش دانش دست‌یافتنی است. در خرید ما مشکلات بیشتری نسبت به حوزه دانشی داشته‌ایم. در حوزه دانشی نیروهای توانمندی داریم اما ورود تکنولوژی‌ها لازم است. زیرا تمامی دانش را نتوانسته‌ایم  در حوزه ساخت بومی‌سازی کنیم.