افغانستان رقیب پنهان اقتصادی ایران در فرداهای منطقه

صنعت حمل و نقل آنلاین: افغانستان با ورود به پروژه عظیم جاده ابریشم دوم یا مگاپروژه لجستیک همسایه دیوار به دیوار ایران و پاکستان خواهد شد.

چین با اجازه دادن به حضور ترکیه در این مگاپروژه و همچنین کشورهای آسیای مرکزی، ایران را به حاشیه رانده است و بدیهی است با اجرای این پروژه از منابع سطح‌الارضی و زیرزمینی  افغانستان  که بکر و دست‌نخورده است، سود سرشاری خواهد برد.

افغانستان در کمربند معادن طلا، اورانیوم، رادیوم، پلوتونیوم، آهن، مس، ذغال‌سنگ، زیرکونیوم و ده‌ها معادن نایاب است و برای رشد اقتصادی خود نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی دارد.

چین بهترین فرصت را در همسایگی خود برای حضور در حوزه‌های اقتصادی افغانستان در اختیار دارد و البته نباید نقش حضوری ترکیه را که سال‌ها است در زیرساخت‌های  این کشور فعال است  و شرایط غیرمستقیم حضور هم‌پیمانان آمریکا در منطقه بالاخص امیرنشین‌های حوزه خلیج‌فارس را نادیده گرفت.

این مگاپروژه که از 2013 آغاز شده، می‌رود نقش لجستیکی و اقتصادی خود را از دریای زرد (خلیج بیچیلی) یا بندر شانگهای تا آخرین نقطه اروپای غربی یعنی آلمان و اسپانیا عملیاتی کند.

جای شگفتی است ایران که از آن پیوسته به دلیل موقعیت کلان، شاهراه اقتصاد شرق و غرب و حتی حوزه جنوب شرق آسیا نام برده می‌شود و شرایط ژئوپلیتیک آن اقتصاددانان و برنامه‌ریزان را متوجه خود می‌کرد، این‌چنین کنار گذاشته شود.

چین به ظاهر اظهار دوستی با ایران می‌کند و خارج از مقوله مگاپروژه جاده ابریشم دوم در حوزه انرژی و صادرات، با بازی‌های سیاسی ـ اقتصادی خود با ترکیه توانست مسیر لوله‌های گاز ایران را از طریق ترکیه در اختیار بگیرد و ترکیه نیز از این موقعیت استفاده کلان برد و با عبور لوله‌های گاز با خط سیحان ـ جیحان، توانست یک موقعیت سیاسی ـ اقتصادی را به خود اختصاص دهد در حالی‌که گاز  خود را از ایران تامین می‌کند.

باید یادآور شد هم اکنون چین پروژه 4 میلیارد دلاری در معادن مس افغانستان در دست اجرا دارد که این معادن موازی کانی‌های مس و طلای ایران است و صد البته بر بازار ایران  در تولیدات با پایه  مسی اعم از راد مسی، کاتد مسی و انواع آن تاثیر خواهد گذاشت.

هم اکنون ایران باید بازارهای جدید را شناسایی و با ایجاد شرایط یا موقعیت‌های تهاتر بتواند بازار دائمی برای خود ایجاد کند.

ناگفته نماند طالبان از هم اکنون به‌عنوان یک رقیب اقتصادی در منطقه ظاهر شده و در شرایطی که در حال مذاکره برای عبور خط لوله گاز ترکمنستان به پاکستان و جنوب شرق آسیا است، همانند خط جیحان در ترکیه با این تفاوت که خط باکو ـ جیحان، شرقی ـ غربی است و خط ترکمنستان به پاکستان شمالی ـ جنوبی و شاید ترکمنستان از تهاتر گاز با ایران بعد از اجرای این پروژه منصرف شود و گاز خود را مستقیما به بازارهای جنوب شرق آسیا منتقل کند.

نباید طالبان را حقیر شمرد، چرا که سالیان سال است در مذاکرات سیاسی و چانه‌زنی‌های جلب کمک‌های اقتصادی با عربستان و امیرنشینان حوزه خلیج‌فارس و پاکستان، حتی نمایندگان آمریکا تجربه پیدا کرده‌اند.

باید هر حرکت نظامی، اقتصادی، سیاسی و حتی قومی، مذهبی، طایفه‌ای و آمد و شدهای دیپلمات‌ها و هیئت‌های به ظاهر اقتصادی را مدنظر داشته باشیم که فردا خیلی دیر خواهد بود.

دکتر سیدجلال ابراهیمی

رئیس خانه اقتصاد و تجارت ایران و ترکیه