اعطای وام، راه­گشای مساله بوم­گردی نیست  

صنعت حمل و نقل آنلاین: وقتی صحبت از سفر می­ شود بیشتر مردم تورها، آژانس­های مسافرتی، هتل­ها و مانند اینها را به خاطر می­آورند. اما جالب است بدانید بیش از 50 نوع گردشگری در جهان وجود دارد که یکی از انواع رو به رشد آن در جهان، اکوتوریسم یا همان بوم­گردی است. اکوتوریسم یک سفر و بازدید زیست محیطی از مناطق طبیعی بکر است که برای لذت بردن از طبیعت و درک مواهب آن و ویژگی­های فرهنگی مرتبط با آن انجام می­شود، به طوری که باعث ترویج حفاظت شود و شرایطی را برای اشتغال و بهره­مندی اقتصادی و اجتماعی مردم محلی فراهم کند. بوم­گردها افرادی هستند که از مرحله علاقه ساده به طبیعت فراتر رفته و پا در عرصه شناخت رازها و زیبایی­های عمیق آن می­گذارند. یک بوم­گرد، خود را نسبت به مراقبت از طبیعت و احترام به فرهنگ بومی مسوول می­داند و به این مسوولیت پایبند است.

اقامتگاه­های بوم­گردی مکان­هایی هستند که برای اسکان گردشگران در محیط­های طبیعی با رعایت بالاترین سطح ضوابط زیست محیطی دایر می­شوند و مهم­ترین ویژگی آنها زندگی و تعامل با جوامع محلی است. در واقع زندگی در این شرایط چند سالی است که طرفداران زیادی پیدا کرده است. در این راستا، با توجه به اهمیت رشد بوم­گردی در ایران با رضا پورحسینی فعال حوزه بوم­گردی در شیراز گفتگویی داشتیم:

مدتی است که در کشور شاهد گسترش اقامتگاه­های بوم­گردی هستیم. ورود ایران به این حوزه از چه زمانی آغاز شد؟

بوم­گردی در ایران از قدمت20 ساله برخوردار است ولی باید توجه داشت که در10 سال نخست تنها 7 یا 8 مرکز اقامتی در ایران دایر شد. اگر چه در سال­های اخیر اقامتگاه­های بوم­گردی از رشد بی­سابقه­ای برخوردار شده و بسیاری از خانه­های قدیمی به اقامتگاه­ها و مراکز تفریحی تبدیل شده­اند. به همین دلیل امید داریم که این فعالیت­ها در مسیر گردشگری و با کمک سازمان رشد بیشتری یابد.

به نظر شما آیا تمام اقامتگاه­های بوم­گردی هم اکنون به سوددهی لازم رسیده­اند؟

خیر. متاسفانه بسیاری از اقامتگاه­های بوم­گردی در محل­هایی قرار گرفته­اند که در دسترس مسافران و تورهای گردشگری قرار ندارند و به همین دلیل صاحبان آن اقامتگاه­ها از صرف هزینه و کار خود مایوس شده­اند.

افرادی که تصمیم بر تاسیس اقامتگاه­های بوم­گردی می­گیرند باید در نظر داشته باشند که با هزینه­ای که انجام می­دهند آیا می­توانند سود لازم را نیز دریافت کنند. این افراد باید بر روی مکان­هایی تمرکز داشته باشند که در مسیر تورهای گردشگری قرار دارند و آژانس­ها و تورها را نیز از وجود چنین اقامتگاه­هایی آگاه کنند. اگر اقامتگاهی دسترسی زمینی ندارد (یعنی افراد برای رسیدن به آن اقامتگاه باید مسافتی را پیاده­روی یا حتی کوهنوردی کنند) پس باید در نظر داشته باشند که تعداد گردشگران به اقامتگاهشان کاهش می­یابد.

به نظر شما حمایت سازمان گردشگری از سرمایه­گذاران و فعالان بوم­گردی چگونه بوده است؟

سازمان گردشگری و میراث فرهنگی با بانک­های گردشگری قراردادی بسته که وام­هایی به فعالان این حوزه ارایه دهد ولی اینکه آیا اعطای وام تا چه اندازه بر روی اصول و برنامه­ریزی صورت می­گیرد، هیچ توجیهی وجود ندارد. تاکنون بدون هیچ حد و مرزی این وام­ها را اعطا کرده­اند و قانونی برای آن وجود ندارد. تنها کاری که سازمان گردشگری در زمینه گسترش بوم­گردی انجام داده این است که موانع قانونی بر سر راه فعالان این بخش ایجاد نکند.

در حال حاضر تعداد اقامتگاه­های بوم­گردی افزایش یافته و این افزایش نیاز به مساعدت و همکاری بیشتر سازمان با فعالان این حوزه دارد. به این دلیل که باید نظارت بیشتری بر روی مکان­های گردشگری صورت بگیرد تا از کیفیت بالایی برخوردار باشند و همچنین امنیت مورد نیاز را تامین کنند.

در چهار سال اخیر دلیل افزایش میزان گرایش به بوم­گردی چه بوده است؟

زمانی بوم­گردی در ایران رشد یافت که ارزش ریال کاهش پیدا کرد و این کاهش قیمت به نفع گردشگری ایران تمام شد. به این معنی که ورود گردشگران خارجی به دلیل کم شدن هزینه­ها، بیشتر از گذشته شد. از طرفی با افزایش آگاهی مردم به وجود چنین مکان­های گردشگری آنها نیز جذب این مناطق توریستی و تفریحی شدند و هر روز بر تعداد گردشگران داخلی نیز افزوده شد.

تاثیر گردشگری مجازی بر روی این صنعت چگونه بوده است؟ تاثیر آن را مثبت ارزیابی می کنید؟

نکته مهم این است که فعالان بوم­گردی در ایران به ورود به این عرصه احتیاج دارند. هم اکنون در هر استان و شهر کوچکی افراد می­توانند اطلاعات مورد نیاز خود را از اینترنت و صفحات مجازی دریافت کنند. همچنین تمایل گردشگران خارجی به بازدید از مکان­هایی که پیش از ورود به ایران اطلاعات جامعی در آن خصوص کسب کرده­اند، بیشتر است. به همین دلیل جذب توریست در ایران و به خصوص در این حوزه خاص وابسته به گردشگری مجازی است.

ارگان­ها و NGOهایی که در این خصوص فعال­ هستند باید یک صفحه مخصوص به بوم­گردی ایجاد کنند تا به معرفی کامل تمام مراکز بپردازند. از طرفی گردشگری مجازی می­تواند واسطه­ها را نیز از میان بردارد و بدون حضور آژانس­ها، با گردشگران ارتباط برقرار کنند. اگر سازمان گردشگری و میراث فرهنگی یک اپ مرکزی برای بوم­گردی به وجود بیاورد و اقامتگاه­های بوم­گردی را در آن صفحه به ثبت برساند، این میزان پراکندگی برای ارایه اطلاعات، کم می­شود و افراد برای جستجوی یک مکان اقامتی نیاز به باز کردن و مطالعه چندین صفحه ندارند. البته از طریق گردشگری مجازی، سازمان می­تواند به تحریک افراد برای سفر و بازدید از این اقامتگاه­ها نیز بپردازد.

آیا تبدیل کردن یک مکان تاریخی به یک اقامتگاه، موجب تخریب تاریخچه آن مکان نمی­شود؟

بسیاری از اقامتگاه­های بوم­گردی در گذشته خانه­های شخصی افراد بوده­اند و برخی نیز مکان­هایی بودند که متروکه و دورافتاده بوده و به نوعی تاریخچه و خود بنا از ذهن­ها پاک شده بود. ایجاد اقامتگاه­های بوم­گردی هم موجب زیباسازی روستاها و هم رونق اقتصادی شهرها شده است. در حال حاضر با رشد بی­رویه اقامتگاه­های بومی، ممکن است رقابت­های منفی نیز در برخی شهرها ایجاد شود.

البته با وجود تمام نقاط ضعف و منفی در بحث اقامتگاه­های بومگردی، وجود این  اقامتگاه­ها موجب مهاجرت معکوس شده به خصوص در مناطق کویری تاثیر آن را به وضوح شاهد هستیم. در این مناطق چون کشاورزی و خرید و فروشی وجود ندارد، سطح درآمد مردم نیز بسیار پایین است. در صورتی که با ایجاد این خانه­ها، تعداد مشاغل نیز در این مناطق افزایش یافته است و شاهد درآمدزایی بیشتری در این مناطق هستیم. توانمندسازی جوامع محلی در پی ایجاد اقامتگاه­های بوم­گردی و توسعه گردشگری روستایی تا حد زیادی از مهاجرت جوانان از روستا جلوگیری می­کند. نتیجه آن هم دیده شده و حتی باعث ایجاد گردشگری معکوس شده است.

چرا افزایش اقامتگاه بوم­گردی در برخی از استان­ها بیشتر مشاهده می­شود؟

از بیابان لوت تا مناطق مرکزی، قزوین، تبریز، شیراز، یزد، دامغان و نطنز تعداد اقامتگاه­ها بسیار زیاد است. البته باید به یاد داشته باشیم که اولین اقامتگاه­های بوم­گردی در ایران در یزد و کرمان ایجاد شد و استقبال گردشگران خارجی از این دو شهر بسیار زیاد بود و نکته دیگر این که گردشگران خارجی توجه بیشتری به مناطق بیابانی دارند. همچنین در این مناطق با سرمایه­گذاری اندک می­توان یک خانه را به اقامتگاه بوم­گردی تبدیل کرد. به همین دلیل باید در این سال­ها بر روی نهادهای آنلاین و مجازی تمرکز کرد تا به صاحبان این مشاغل کمک بیشتری شود.