مهندس علی اکبر عادلی

کارشناس حمل و نقل

حمل و نقل کارآمد نیاز اصلی توسعه اقتصادی و اجتماعی است. از دیدگاه تاریخی، توسعه حمل و نقل نشان­‌دهنده رفاه اجتماعی و موفقیت اقتصادی کشورها است. سامانه حمل و نقل توسعه یافته، کارامد، ایمن و بی‌­خطر، دسترسی به بازارها، محل کار، مراکز آموزشی و خدماتی  را آسان کرده و در بسیاری موارد باعث کاهش فقر در کشور ها می‌­شود.

با این همه، حمل و نقل نیروی محرکه اصلی تقاضای رو به رشد  انرژی در جهان است که تاثیر زیادی بر محیط زیست گذاشته است. پایداری حمل و نقل با تغییرات اجتماعی، اقتصادی، جمعیتی و زیست‌­محیطی شکل می‌­گیرد. عواملی که می‌­تواند زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده و جوامع بشری را دگرگون کند. اما  با همه مزایایی که الگوهای مختلف حمل و نقل در ساختار اجتماعی و اقتصادی مردم جهان ایجاد کرده است، به لحاظ مصرف انرژی و انتشار گاز­های گلخانه‌ای پیامدهای زیان‌­باری هم دارد. این امر با آرایش تغییرات اقلیمی و عدم تناسب زیرساخت‌­ها و خدمات حمل و نقل، هر روز بغرنج‌­تر می‌­شود.

اما با نادیده گرفتن اثرات جانبی، نقش حمل و نقل را نمی­‌توان برای دسترسی به هدف­‌های توسعه پایدار کشورها نادیده گرفت. چون  با توجه  به مزیت‌های  ارزش افزوده و ایجاد اشتغال سامانه­‌های حمل و نقل زمینی، چه جاده­‌ای و چه ریلی باید آن را به عنوان بخشی از  عوامل توسعه پایدار کشورها در نظر گرفت. بنابراین با توجه به این اهمیت، باید سیاست­‌گذاری‌های حمل و نقل مبتنی بر رویکردهای یکپارچه  بوده و اقداماتی مانند کاربری زمین، توسعه زیر ساخت‌ها، سامانه‌های حمل و نقل عمومی و شبکه‌های تحویل کالا و مسافر نیز  باید در جهت ارایه حمل و نقل مقرون به صرفه، کارامد، ایمن و بی‌­خطر و با دیدگاه بهبود بهره‌­وری انرژی، کاهش آلاینده‌­ها و تراکم ترافیک انجام گیرد.

در این نوشتار ویژگی‌­های حمل و نقل ریلی پایدار و پنج عامل تاثیرگذار در آن مانند اثرات زیست‌­محیطی، قیمت‌گذاری، قابلیت‌های دسترس، ایمنی و امنیت مورد بررسی قرار گرفته است.

متن کامل این نوشتار را می توانید در شماره ۳۶۴ ماهنامه صنعت حمل و نقل مطالعه کنید.