اصل بی طرفی و قید مجاز / حین بارگیری کالا در مبدأ

منبع: کتاب سفارشات خارجی – از انتشارات ماهنامه صنعت حمل و نقل تالیف اکبر بوالحسنی

صنعت حمل و نقل آنلاین: اصل بی طرفی مهمترین مشخصه مؤسسات معتبر بین المللی است و به همین دلیل گواهیهای صادره توسط مؤسسات رسمی دولتی کشور فروشنده مشمول بازرسی به معنای خاص نمی گردد.

گرچه انگیزه اصلی بازرسی کالا، منافع خریدار می باشد لكن در امر بازرسی، مؤسسات بازرسی اصل بی طرفی را ملاک کار خود قرار می دهند و آنچه را مشاهده می نمایند گواهی می کنند. چه بسیار مواردی که مؤسسات بازرسی بدلیل حمایت از اصل بی طرفی، از صدور گواهی بازرسی خودداری نموده اند و شاید به همین دلیل باشد که علیرغم وجود موارد نادر تخلف، امر بازرسی توسط مؤسسات معتبر بین المللی امروزه توانسته است در تجارت خارجی مطرح و هر روز گسترش یابد.

توجه گردد درخواست بازرسی کالا به معنای عدم اعتماد به فروشنده نبوده بلکه این مطلب امری عرفی و آمارهای بر صحت عملکرد فروشنده است و هرگز بعنوان دلیل نمی تواند مورد استناد فروشنده و یا آسایش خاطر خریدار باشد. اعتماد اصلی است که خارج از مسائل بازرسی و در قلمرو روابط خریدار و فروشنده باید بررسی شود و بازرسی کالا فقط اماره اطمینان است نه دليل.

قید «مجاز»

قید «مجاز» در تعریف بدین دلیل است که صدور گواهی توسط هر مؤسسه ای تجویز نگردیده است بلکه ليست مجاز شرکتهای بازرسی توسط بانک مرکزی ایران احصاء گردیده است و گواهیهای صادره توسط مؤسسات خارج از این لیست غیر مجاز تلقی و معتبر نخواهد بود.

در بعضی از موارد علیرغم معتبر بودن شرکت بازرسی در تجارت بین الملل بدلیل مشکلات دعاوی و اختلافات ممکن است برای مدتی موسسه بازرسی خاصی از لیست مجاز بانکی خارج، و در این مدت و تا حل اختلاف و تجویز گواهیهای صادره توسط مؤسسه مذکور از نظر مقررات کشور خریدار معتبر نباشد. بنابراین خریدار همواره باید لیست مجاز را مطالعه و آخرین تغییرات و حذف و اضافات را مورد لحاظ قرار دهد.

قبلا گفته شد انتخاب نام مؤسسه جهت بازرسی امریست توافقی میان خریدار و فروشنده. بنابر این گواهی باید توسط همان مؤسسه ای که در قرارداد و با اعتبار مندرج گردیده است صادر گردد، و صدور گواهی در این قبیل موارد توسط سال مؤسسات ولو در لیست مجاز بانک مرکزی نیز باشد مجاز نخواهد بود.

در صورت انصراف بازرس اول از امر بازرسی کالا و در صورت توافق میان خریدار و فروشنده می توان سایر بازرسین مجاز را انتخاب نمود.

حین بارگیری کالا در مبدأ

یکی از مسائل بسیار مهم در تجارت خارجی مرحله انتقال کالا و مسئولیت از فروشنده به خریدار است. در رایج‌ترین نوع خرید و فروش در تجارت خارجی که مفهوم FOB و FCA و CFR و CIF می‌باشد معمولا پس از بارگیری کالا در کشور مبدأ مسئولیت فروشنده به اتمام رسیده و از این مرحله به بعد مسئولیت به خریدار منتقل می گردد و درست در همین صحنه است که عملیات بازرسی بین المللی انجام می پذیرد. بنابراین بازرسی کالا قبل از حمل در کشور مبدأ حمل، امری اتفاقی نیست بلکه در طول سالها تجربه در تجارت خارجی مهمترین مرحله انتخاب گردیده است.

حین بارگیری کالا در کشور مبدأ حمل مرحله ایست که مشکلی را برای فروشنده ایجاد نمی نماید زیرا پس از اتمام بارگیری و صدور بارنامه فروشنده ۱۵ الی ۲۱ روز مهلت دارد اسناد مورد لزوم را به بانک تسلیم و وجه کالا را دریافت دارد که مطمئنا تا موعد فوق گواهی بازرسی صادر و در اختیار وی قرار می گیرد. همچنین در صورت بروز اختلاف، هنوز کالا در تصرف فروشنده است و مالکیت کالا هنوز به خریدار منتقل نگردیده و وی می تواند منافع خود را حفظ نماید.

همچنین صدور گواهی بازرسی اماره ای است جهت حسن عملکرد فروشنده و گاه بعنوان دلیل از سوی فروشنده مبنی بر تسليم بدون عیب (کمی و کیفی کالا به متصدی حمل و نقل مطرح می گردد. هر مکان دیگری غیر از نقطه فوق می تواند برای هریک از طرفین قرارداد مشکل زا باشد. مثلا بازرسی کالا در انبار فروشنده اگر چه برای فروشنده بهتر است لکن نمی تواند مورد قبول خریدار باشد زیرا معلوم نیست در نهایت همان کالای بازرسی شده در انبار تحویل متصدی حمل و نقل و یا خریدار گردد.

همچنین بازرسی کالا در مقصد اگر چه برای خریدار بهتر است زیرا در صورت صدور گواهی بازرسی اقدام به پرداخت وجه کالا می نماید و تا حدی اطمینان بیشتری را حاصل می نماید، لكن فروشنده قادر به معامله اسناد در بانک نخواهد بود و یا ممکن است با رد غیر منطقی خریدار مواجه گشته و هزینه هائی جهت حمل و عودت آن به کشور خود نماید. بنابر این حین بارگیری کالا در مبدأ بهترین محل از جهت جمع میان منافع طرفین قرارداد در تجارت خارجی تلقی می گردد.

منظور از حین بارگیری کالا، اولین بارگیری است، در یک سفر محموله. بنابراین چنانچه کالا در مسیر حمل تخلیه و بارگیری مجدد شود، بارگیری دوم، موردنظر جهت بازرسی نیست، مگر آنکه در این رابطه توافقی وجود داشته و مشمول بازرسی باشد.

بازرسی کالا در معنای اخص باید قبل از صدور بارنامه باشد و چنانچه بازرسی کالا پس از صدور بارنامه باشد، معتبر نخواهد بود.