توسعه و رونق کسب و کار در مقاصد گردشگری وابسته

صنعت حمل و نقل آنلاین: از زیرساخت های مورد نیاز صنعت گردشگری به عنوان یکی از بخش های درآمدزای کشور، ایجاد و حفظ آرامش و امنیت جان و مال گردشگر است. این مهم منوط به پشتوانه محکم صنعتی است که با ارایه تسهیلات بیمه ای در مصارف و نیازهای عمومی مسافران، شرایط مطلوب را فراهم نماید.

در گفت و گو با دکتر علی رحیم پور،  مدیر عامل شرکت سرمایه گذاری گردشگری مهر سیاحت بیمه ایران، ارتباط رونق بیمه و تداوم  گردشِ چرخِ گردشگری، بررسی می شود.

در شرایط کنونی رابطه متقابل صنعت بیمه و گردشگری چگونه است و اینکه بیمه در چه زمینه هایی به گردشگری کمک می کند؟

در مقاصد گردشگری موفق دنیا شرکت های بیمه ای، نقش تعیین کننده ای در رونق و توسعه این صنعت ایفا می کنند. این شرکت ها با توانایی مالی، علمی و کاربردی که دارند، توانسته اند قدرت ریسک شرکتها و موسسات مرتبط با بخش گردشگری را افزایش داده و قدرت مانور اقتصادی و برنامه ریزی خود را در سطح جهانی گسترش دهند. در حقیقت توسعه و رونق کسب و کار در مقاصدگردشگری وابسته به عملکرد موفق شرکتهای بیمه ای است.

این وابستگی کمک می کند تا ریسک کسب و کارهای این حوزه ها کاهش یابد. در صنعت گردشگری نیز متغیرهای اساسی وجود دارد؛ مانند ایمنی، امنیت و کاهش دغدغه های گردشگر. زمانی ما می توانیم موفق شویم که این زیرساخت ها در کشور تقویت و بنیادی شود. گردشگر حاضر نیست به جایی سفر کند که علیرغم پرداخت هزینه های مختلف، دغدغه امنیتی سفر را هم داشته باشد. لذا با توجه به اهمیت و حساسیت صنعت گردشگری، شرکت های بیمه کمک می کنند مسافر با امنیت بیشتر سفر کند.

یکی از مهمترین جنبه های ایمنی، امنیت وسایل حمل و نقل است که شرکت های بیمه، این دغدغه را کاهش می دهند. به دلیل وجود حساسیت ایمنی مسافران، شرکت های گردشگری نیز موظف هستند بخش عمده ای از فعالیت های خود را بیمه کنند. بنابراین گردشگران با مشاهده کیفیت خدمات ارایه شده، این بنگاهها را به سایر رقبا ترجیح خواهند داد. بنابراین به علت عجین شدن گردشگری با حمل و نقل ایمن، وسایل نقلیه از اهمیت بسزایی برخوردار هستند. لذا در اکثر کشورها نسبت به تجهیز ناوگان حمل و نقل، اقدامات اساسی لحاظ می شود. در این راستا با دو هدف از شرکت های بیمه نیز کمک می گیرند؛ یکی حفظ سرمایه و دیگری ایمنی مسافر و ارتقای خدمات.

نکته دیگر در زمینه گردشگری و حفظ سلامت گردشگر است. در این فرآیند، فعالیت شرکت های بیمه، حساس و ضروری است. در ارتباط با ارایه خدمات لازم به مسافر، بیمه برای گردشگران خارجی و داخلی، تعریف جداگانه دارد. برای مثال مسافران قطارها و حتی متروهای  شهری از بدو ورود مسافر تا هنگام خروج، از خدمات بیمه ای این شرکت بهره مند خواهد بود. بنابراین می توان هر چه بیشتر به اهمیت و نقش اساسی بیمه در ایجاد تسهیلات ترددی و رونق گردشگری، پی برد.

از طرفی بیمه در امنیت سرمایه های صاحبان مشاغل گردشگری و جذب سرمایه های خارجی، نقش بسزایی دارد. سرمایه گذار به طور منطقی انتظار دارد طی زمان منطقی، سرمایه و سود مورد نظر خود را مستهلک کند. بنابراین شرکت های بیمه برای کاهش ریسک سرمایه گذاری نقش اساسی را بازی می کنند. در این زمینه، بحث “بیمه مسوولیت” نیز مطرح است. برای مثال شخصی می خواهد از دفتر خدمات مسافرتی یا هتلی که تأسیس کرده، بهره مند شود. اینجا نیز شرکت های بیمه به کمک صاحبان صنایع گردشگری می آیند. بنا به دلایل و اتفاق یا بحران های احتمالی ممکن است صاحبان صنایع، قادر به فروش و یا ارایه خدمات خود نبوده و دچار ورشکستگی شوند. اینجا برای زمین نخوردن شرکت ها، بیمه ها وارد شده و کل فعالیت های آن موسسه را بیمه می کنند. در حادثه 11 سپتامبر، کسب و کار گردشگری ژاپن که سالیانه 5 میلیون مسافر ژاپنی را به سواحل هاوایی ایالات متحده می فرستاد در آستانه ورشکستگی قرار گرفت. اما شرکت های بیمه، ضرر آنها را به حداقل رساندند. جالب است بدانید گردشگر در همه جا بیمه است اما وقتی در هتل اتفاقی برای او بیفتد بیمه نیست و این بیمه مسوولیت هتل است که از هتل و مهمان آن حمایت می کند.

در مجموع توسعه و رونق فعالیت های بیمه ای در هر جامعه نشان از توسعه شاخص های فرهنگی و اجتماعی آن جمعیت دارد. در جوامعی که اقتصادِ مبتنی بر فرهنگ در آن رشد یاقته، دولت به عنوان حامی کسب و کارهایی معرفی شده که شادابی و نشاط مردم را بالا می برند. قطعا افراد این جوامع بهتر و مناسب تر می توانند در خدمت تولید و پیشرفت کشور نقش ایفا کنند.

صنعت گردشگری صنعتی تقاضامحور، مشتری محور و انسان محور است و در حوزه تولید و مصرف تنها صنعتی است که در دنیا با تضمین کیفیت خدمات، فعالیت می کند. خدماتی که در صنعت ارایه می شوند باید 100درصد تضمین کیفیت داشته باشند. برای نمونه غذایی که در هتل سرو می شود، در حین زمان مصرف، فرصت و امکانی وجود ندارد که تولید کننده خدمات بتواند در صورت عدم مطلوبیت آن محصول مانند محصولات فیزیکی آن را از چرخه تولید کنار بگذارد. در چرخه عرضه محصولات فیزیکی فرصت کافی برای شناسایی خطا و مرجوع کردن محصولات وجود دارد. این خدمات با اصطلاح H.A.C.C.P  و به معنای مدیریت کانون بحران ها درتضمین کیفیت خدمات، تعریف می شود. تعبیر ویژگی انسان محور نیز همین است یعنی افراد آموزش دیده نقش اصلی را در تولید و عرضه محصول دارند و مشتریان برای همین حس احترام و لبخند، هزینه بیشتری می پردازند.

از طرفی صنعت گردشگری با گستردگی خدماتی که از بیمه می گیرد در تنوع درآمدهای شرکت بیمه تأثیر گذاشته و به دنبال آن به کاهش ریسک فعالیت های تجاری صنعت بیمه نیز کمک خواهد کرد. برای مثال سال گذشته حدود 7 میلیون و 600 هزار ایرانی به خارج از کشور سفر کردند. همه این افراد بیمه نامه سفر گرفتند. بنابراین شرکت هایی که این بیمه نامه ها را صادر کردند بسیار سود بردند در حالیکه درصد کمی از درآمد حاصله را برای جبران خسارات به گردشگران ارایه کردند.

بیمه در رونق و تضمین اصالت صنایع دستی نیز اثرگذار است. زمانی می توانیم به صنایع دستی خود مُهر کیفیت و اصالت بزنیم که آن کالا تضمین شده باشد. بنابراین خدمات بیمه ای در حوزه های بسیاری از صنایع فرهنگی و هنرهای ملی می تواند به عنوان پشتیبان هنرمندان و تولیدکنندگان صنایع دستی در بخش تولید، بازاریابی و صادرات عمل کند.

حوزه دیگر فعالیت بیمه، میراث فرهنگی است. امروزه کشورها به دلیل نادر و یگانه بودن هر اثر فرهنگی و تاریخی، هزینه های کلانی پرداخت می کنند. این اقدام برای معرفی و یادآوری آثار تاریخی و رونق بخشی به صنعت گردشگری و موزه ها انجام می شود مانند طرح امپراتوری فراموش شده ایران. همچنین جابجایی اشیای تاریخی با هدف بازدید افرادی که امکان سفر ندارند، صورت می گیرد. در ایران نیز این هزینه ها توسط بزرگترین شرکت های بیمه انجام شده. برای مثال وقتی منشور کوروش به ایران می آمد از ابتدای بسته بندی تا حمل و نقل و نمایش، آن اثر را بیمه کردند.

بیمه می تواند پشتوانه محکمی در مرمت آثار و بناهای تاریخی باشد. اگر مرمت گر نتواند اثری را به درستی بازساری کند و یا در حین مرمت به آن آسیب وارد کند، شرکت های بیمه، جبران خسارت می کنند. بنابراین می توان اذعان داشت صنعت بیمه در رونق صنعت گردشگری نقش مهمی دارد و می تواند در کل با جبران خسارت های وارد آمده به افزایش تصویر مثبت از مقصد کمک کند، چراکه نیاز اولیه گردشگر حفظ سلامت و ایمنی اوست.

متنوع سازیِ درآمد های شرکت های بیمه ای بخشی متاثر از ورود آنان به صنعت گردشگری است. آیا در ایران، آمار و اطلاعات ملموس و دقیقی در این زمینه وجود دارد؟

من در ایران چنین آماری ندیدم در حالیکه در حوزه خدمات حمل و نقل به خصوص این آمار به راحتی قابل استخراج و بررسی است. آمار بیمه هایی که کسب و کارهای گردشگری و تعداد مسافران از آن استفاده می کنند به سادگی قابل استخراج است. به هر حال موضوع مطالعاتی خوبی است.

همیشه عدم پوشش بیمه های بین المللی در ایران برای بسیاری از گردشگران خارجی مشکل ساز بوده است. بسیاری به همین دلیل از سفر به ایران پرهیز می کنند. این موضوع می تواند برای شرکت های بیمه داخلی فرصت خوبی باشد که با برندینگ و بازاریابی درست برای جلب نظر گردشگر خارجی استفاده کنند و به طور غیرمستقیم صنعت گردشگری را نیز بهره مند سازند. به ویژه این موضوع برای جلب گردشگران کشورهای همسایه، حایز اهمیت است. در بسیاری از مقصد های گردشگری، رقم قابل توجهی از درآمدهای گردشگری از مسافران کشورهای همسایه است که بیشتر با وسایل شخصی سفر می کنند. همچنان که کشورهای اروپایی سالیانه میزبان شمار زیادی از گردشگرانی است که با ماشین شخصی خود سفر می کنند و در مبادی ورودی کشورها برای مسافران آنها و کالاهایشان بیمه نامه، صادر می کنند. هزینه این مسافران گاهی بیشتر از افرادی است که با هواپیما سفر می کنند چون می خواهند نقاط بیشتری را ببینند. بنابراین این شرکت ها موظف هستند اشخاص، اتومبیل و کالاهای همراهشان را بیمه کنند. از طرفی این شرکت ها می توانند کارگزار هم باشند. برای نمونه لازم نیست شرکت های بیمه اروپایی برای انجام امور بیمه ای گردشگران اروپایی که به ایران سفر می کنند به طور مستقل در اینجا دفتر دایر کنند ، بلکه از شرکتهای بیمه ای طرف ایرانی می توانند به عنوان کارگزار استفاده نمایند.

اثربخشی بیمه در صنعت گردشگری در حوزه کارکنان چگونه است؟ بیمه تا چه میزان می تواند در زمینه خدمات رسانی به فعالیت های کارمندان و حمایت آنها در زمینه حقوق در فصول کم کار و پرکار، حقوق بیکاری و … پشتیبان این افراد باشد؟

یکی از مهمترین منابع انسانی در صنعت گردشگری، نیروهای متخصصی است که به عنوان راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی فعالیت می کنند که معمولا در استخدام ثابت شرکتی نبوده و در نتیجه، درآمد مستمری ندارند. از سوی دیگر به دلیل رابطه مستقیم با گردشگر بسیار تاثیرگذارند چون برای گردشگران ایجاد انگیزه می کند که افراد نزدیک خود را به سفر به آن مقصد تشویق کنند. آنها معمولا بسیار به کشور خود عشق می ورزند. اگر حمایت درست از معیشت این افراد نباشد به تدریج آنها نیز انگیزه خود را از دست خواهند داد و مجبور می شوند از مشاغل خود دست بردارند و از دست دادن نیروهای تخصصی، خسارت بزرگی به گردشگری است. بنابراین موضوع ارایه خدمات بیمه ای و بازنشستگی به راهنمایان گردشگری بحث بسیار مهمی است که بایستی با همکاری سازمان گردشگری، شرکتهای بیمه ای و سازمان تامین اجتماعی پیگیری شود.

جایگاه شرکتهای خدمات رسانی بیمه ای به افراد شاغل در بخش گردشگری، چگونه است؟

قطعا شرکتهای بیمه گر نقش و جایگاه ممتازی در حمایت از نیروی انسانی شاغل در این بخش و همچنین توسعه فعالیت های مرتبط دارند. همان طور که اشاره شد گردشگری، صنعتی انسان محور است. بزرگترین سرمایه در این صنعت، نیروی انسانی است و هزینه ای که برای آموزش و تربیت افراد شاغل در این بخش پرداخت می شود، بسیار بالا است. مثلا بیش از 70 درصد هزینه های هتل مربوط به پرداخت دستمزد کارکنان است به این دلیل که حجم کار نیز بسیار بالا است. برای حفظ و حراست از این منابع انسانی و فعالیت های این افراد و حفظ سلامتی آنها و ویژگی جوان پذیری این بخش، نیاز به حمایت ها و خدمات بیمه ای ویژه ای است.

سرمایه گذاری شرکت های بیمه در صنعت گردشگری را چگونه ارزیابی می کنید؟

اکنون شرکت های بیمه بیشتر از قبل در زمینه سرمایه گذاری گردشگری، فعالیت می کنند. بسیاری از حوزه های گردشگری زود بازده هستند و این موضوع برای شرکت های بیمه ای برای سرمایه گذاری در بخش های اقامتی، پذیرایی، حمل و نقل و تورگردانی نیز جذابیت ویژه ای دارد. علاوه بر این، ارتباط این دو صنعت اثرات بسیار مطلوب دیگری نیز به طور مستقیم و غیرمستقیم در جامعه می گذارد مانند اشتغالزایی بیشتر، افزایش درآمد، کاهش مفاسد اجتماعی، کاهش افسردگی و معرفی ارزش های ایرانی_اسلامی به گردشگران بین المللی.

با توجه به نیاز متفاوت جامعه، انتخاب بخش های مختلف گردشگری به منظور سرمایه گذاری، دوره های گوناگونی دارد؛ مثل ساخت هتل، مراکز خرید و بهره برداری از پتانسیل های امروز. از طرفی معمولاً شرکت های بزرگ بیمه، املاک و مستغلات بسیاری دارند که می توانند از بعضی از آنها با طرح های صنعت گردشگری بهره برداری کنند. با شعبات و روابطی که در خارج از کشور دارند، می توانند در جهت جذب سرمایه یا حتی جذب گردشگر، فعالیت کنند چراکه بیمه در جهت تضمین سرمایه گذاری نقش مهمی ایفا می کند. برای مثال می توان با هدف گسترش گردشگری دریایی تورهایی با کشتی های کروز و با سرمایه گذاری و مشارکت شرکت های بیمه ای از بندر چابهار به مقصد بندر امام تعریف کرد و یا در زمینه احداث هتل بیمارستان و توسعه گردشگری درمان که با خدمات و فعالیتهای بیمه ای هم راستا است، اقدام کرد. برای این فعالیتها با وجودی که تاکنون در کشور اقدام اساسی صورت نگرفته و همچنین دارای اولویت اساسی هستند، سرمایه گذاری در این بخش توجیه فنی و اقتصادی بالایی برای سرمایه گذار دارد.