تعیین مدیریت کریدور برای تقویت کریدور

صنعت حمل و نقل آنلاین:  از 77 مشکل احصا شده ترانزیت در معاونت حمل و نقل وزارت و راه و شهرسازی 14 مورد در لیست مشکلات حل شده قرار گرفته است که از این میان 2 مورد مربوط به کریدورهای ترانزیتی است. این در حالیست که روزانه بر نگرانی فعالان عرصه حمل و نقل بخاطر از دست رفتن کریدورهای کشور و تعریف کریدورهای جایگزین از سوی کشورهای رقیب افزوده می شود. در این ارتباط با «مهدی اشرفی» مدیرکل دفتر تجاری سازی و امور تشکل های معاونت حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی به گفت و گو پرداختیم.

ترابرد: در بند 10 مشکلات حل شده آمده است که مشکل عدم برنامه ریزی و اولویت بندی توسعه زیرساخت ها مبتنی بر کریدورهای ترانزیتی و استفاده از فرصت های کشور در حوزه ترانزیتی حل شده است. خروجی یا مصداق حل این مشکل در حال حاضر چیست؟

در مورد شناسایی مشکل وقتی گفته می شود مشکلی حل شده به معنی نقطه کمال نیست. به این معناست که ساز و کارهای لازم برای بررسی این موضوع دیده شده و کار می کند. در همین موضوع، معرفی مدیریت کریدور نیز با همین هدف صورت گرفت. یکی از وظایف اصلی تعریف شده برای این مدیریت این است که با نگاه به بازار بین المللی اولویت های زیرساختی، نرم افزاری و تجاری بین کشورهای مختلف را با یک هماهنگی و یکپارچگی لحاظ بکند و به این ها شکل بدهد.

در حال حاضر کریدور هند – ایران – افغانستان که موسوم به موافقتنامه چابهار بوده مورد توجه است که در این حوزه بصورت پایلوت یک حمل بار گندم ترانزیتی داشتیم. بعد از آن بار حبوبات ترانزیتی داشتیم که همه از سمت هند به افغانستان بوده است. در اینجا مشکلاتی که وجود داشت در قالب فرآیند مدیریت کریدور یکی یکی احصا و سعی شد که موضوع حل و فصل شود. بعنوان مثال اگر قرنطینه مستقر نیست، قرنطینه مستقر شود. اگر فرآیندهای ما دچار مشکل است و آماده نیست برای این بار، این مشکلات حل و فصل شود. اگر توافقات ما با افغانستان نیاز به بهبود و اصلاح دارد، آنها در دستور کار قرار بگیرد.

از طرف دیگر یکی از پروژه های مهم و اساسی وزارت راه که دارد دنبال می شود هم در بخش توسعه سواحل هم در بحث توسعه کریدورهای ترانزیتی، راه آهن چابهار-زاهدان است که نشان از یکپارچه شدن دارد. یکپارچگی به این معنا نیست که بدنبال یک نفر باشیم، همین که برنامه ها در راستای همدیگر حرکت می کند نشان می دهد که ما در راه درست گام برمی داریم.

از آن طرف در حوزه سازمان بنادر و دریانوردی یکی از اولویت های کلیدی سازمان، توسعه بندر چابهار، سعی در افزایش تناژ با ظرفیت سازی و استقرار شرکت های هندی برای بحث اپراتوری بندر چابهار است.

ترابرد: گفته می شود اگر ما شرایط لازم را فراهم کنیم، هندی ها برای ارسال محموله های خود به اروپا هم مسیر ایران را ترجیح خواهند داد. برای این مورد نیز اقدامی انجام شده است؟

همین تعریف اپراتوری مشترک در چابهار خود یک اقدام قابل توجه است. اپراتوری مشترک مدلی است که در دنیا مرسوم بوده اما در ایران برای اولین بار است که دارد شکل می گیرد. این مدل کمک می کند که هند نیز خود را ذینفع بداند و سرمایه گذاری در بندر چابهار به نحو اثربخش تری انجام شود.

ترابرد: گفتید تا کنون دو محموله بصورت پایلوت حمل شده است. چه زمان می توان گفت این کریدور به معنای واقعی فعال شده است؟

شاید واژه پایلوت مناسب نبود. منظور این بود که هر کدام از این بارها شرایط خاصی داشته که باعث شده این ترانزیت شکل بگیرد. این کار، مثل رشد گلخانه ای می ماند که گیاه بعد از نگهداری ر شرایط خاص وقتی به رشد نسبی رسید، رها می شود و خودش به ادامه حیات ادامه می دهد. بار گندم بار اهدایی بود، یعنی در این بار هزینه خرید برای افغانستان متصور نبود و ما نیز آن را از هزینه انبارداری معاف کردیم. منظور این است که یک سری حمایت هایی در حال حاضر انجام می شود تا این فرآیند بتواند در شروع خود را تقویت کند و شکل بگیرد. وقتی مسیر فعال شد به مرور زمان دیگر لزومی برای حمایت ها بصورت مادام العمر نیست. ضمن اینکه، این مسیر در حال حاضر فعال است. به محض اینکه خط ریلی هم به چابهار وصل شود ظرفیت بزرگی شکل خواهد گرفت.

در حوزه بندری و جاده ای نیز زیرساخت ها به شکل مناسبی فعال است، هم شرکت های افغانستانی تعدادشان مناسب است هم با توجه به شرایطی که در سیستان بلوچستان وجود دارد و وجود شرکت های فعال در آن حوزه ناوگان لازم برای حمل و نقل بین این سه کشور وجود دارد. در بخش توسعه تجهیزات بندری، انبارها و محوطه های لجستیکی بندر نیز کارهای خوبی انجام شده که مورد استقبال هند و افغانستان هم بوده و روز به روز هم بیشتر خواهد شد.

ترابرد: در بند 14 مشکلات حل شده آمده است که مشکل «عدم بهره مندی از پتانسیل های اقتصادی کافی در روابط بین المللی برای ارتقای نقش کریدورهای ترانزیتی ایران در مجامع بین المللی» نیز حل شده است. دقیقا چه اتفاقی در این زمینه رخ داده است؟

اتفاقی که افتاده این است که سعی شده در مجامع بین المللی نگاه همسو و یکپارچه بین تجارت، بخش مالی پولی بانکی و حمل و نقل برقرار باشد و اینها  را یکپارچه ببینیم. یعنی به این شکل نباشد که ما فقط بخاطر موضوعات حمل و نقلی تفاهم نامه هایی با کشورهای مختلف انجام دهیم اما از آن طرف الزامات پولی و مالی بانکی آن را ندیده باشیم. سعی کردیم در یک همکاری نزدیک با معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه، سازمان توسعه تجارت از بخش وزارت صمت و بانک مرکزی در حوزه سیاستگذاری ها همسو پیش برویم. اگر بخواهیم تفاهم کنیم بصورت همه جانبه باشد و به این شکل نباشد که یک بستر حمل و نقلی ایجاد کنید ولی از آن طرف بخاطر نبود تجارت یا تعرفه بالای تجارت یا نبود کانال های مستمر بانکی این تجارت انجام نشود.