چشم انداز نقش ریل در توسعه پایدار کشور

صنعت حمل و نقل آنلاین:  ششمین نمایشگاه بین ­المللی حمل و نقل ریلی، صنایع، تجهیزات و خدمات وابسته با حضور دکتر عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی، مهندس محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت، دکتر سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس جمهور، امیرسرتیپ حاتمی وزیر دفاع، دکتر سعید محمدزاده مدیرعامل راه آهن جمهوری اسلامی ایران، مهندس محمد راستاد رئیس سازمان بنادر و دریانوردی، دکتر پورسیدآقایی رئیس سازمان حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران، تعدادی از سفرا، نماینگان مجلس شورای اسلامی و جمع کثیری از فعالان، کارشناسان و دست­اندرکاران حوزه­ی حمل و نقل ریلی کشور ۲۹ خرداد تا یکم تیر ماه در محل دائمی نمایشگاه های بین­المللی تهران برگزار شد.در نمایشگاه ششم بیش از ۹۰ شرکت خارجی از ۱۵ کشور جهان و بیش از ۲۰۰ شرکت داخلی حضور داشتند که تولیدات، دستاوردها و توانمندی­های خود را در عرصه­ی حمل و نقل ریلی به نمایش گذاشتند. رونمایی از خط تولید موتور دیزل ملی، رونمایی از کتاب یکصد سال تاریخ مهندسی راه آهن و انعقاد قراردادها و تفاهم نامه­های مختلف تجاری از جمله رویدادهای مهم در ششمین نمایشگاه بین­المللی حمل و نقل ریلی بود.

رفتارمتعهدانه متقابل

دکتر عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در مراسم افتتاحیه تأکید کرد: برگزاری این نمایشگاه نشان داد که کشورهای جهان علارغم تمام فشارهای سیاسی می­توانند به رفتار کشور ایران اعتماد داشته باشند و در مقابل نیز برای ما هم رفتار متعهدانه بسیار اهمیت دارد. این نمایشگاه در شرایط جدید سیاسی و اقتصادی ایران برگزار می­شود چرا که خروج کشور قدرتمند آمریکا از برجام موجب می­شود در سطح جهان تلاطم ایجاد شود که این اقدام نمی­تواند مورد چشم­پوشی قرار گیرد. نکته حائز اهمیت تعهد سایر اعضای برجام است که در وهله­ی اول صلح بین­المللی را تضمین می­کند و در مرحله­ی بعد موجب سهولت اقتصادی بین ایران و سایر کشورها خواهد شد. امروز شاهد هستیم از ۱۸ کشور جهان در قالب ۹۰ شرکت خارجی در این نمایشگاه شرکت کرده­اند که بیان گر درک درست کشورها از نقش ایران در صلح منطقه است.

وزیر راه و شهرسازی توسعه­ی ریلی را در شرایط جغرافیایی، اقتصادی و سیاسی ایران بسیار حائز اهمیت برشمرد و خاطر نشان کرد: توسعه­ی ریلی در کشور ایران بیش از یک ابلاغ است و به صورت جدی در دستور کار قرار گرفته چرا که علارغم تمام تنگناهای مالی شاهد توسعه­ی همزمان در بخش­های مختلف مانند توسعه­ی شبکه، نوسازی ناوگان، افزایش ظرفیت، اتوماسیون، احداث خطوط جدید، استفاده از فناوری­های نوین، ایجاد راه آهن­های سریع­السیر مانند راه آهن تهران ـ قم ـ اصفهان و همچنین برقی کردن خطوط ریلی مانند راه آهن تهران ـ مشهد هستیم.

دکتر آخوندی با تأکید بر اینکه راه آهن جمهوری اسلامی ایران بایستی خود را با حوزة بازرگانی و تجارت وفق دهد تصریح کرد: راه آهن با سیاست­گذاری درست در قیمت­ها و رویکرد تجاری می­تواند نقش مهمی را در جذب بار ایفا کند. در سال ۹۶ رکورد جابجایی ۴۷ میلیون تن بار از طریق ریل به ثبت رسید که ما به جد به دنبال این رویکرد هستیم تا راه آهن بتواند سهم خود را از کل بار کشور در اختیار بگیرد. در این راستا اتصال چشمه­های بار به شبکه ریلی کشور ازسیاست­ های مهم وزارت راه و شهرسازی محسوب می­شود. بر همین اساس به دنبال احداث ۳۰۰ کیلومتر خطوط ریلی از ۲ تا ۲۰ کیلومتر هستیم تا چشمه­های بار به شبکه­ی اصلی ریلی کشور متصل شود. این اقدام منجر به تغییر رفتار نظام حمل و نقلی خواهد شد، از جمله معادن که یکی از بزرگترین     چشمه­های بار در کشور به شمار می­آید واز سیاست­های مهم دولت است کهدارد پیگیریمی شود.وی توجه به حمل و نقل حومه­ای را در کشور از اصلی­ترین سیاست­های دولت برشمرد و افزود: سالیانه بالغ بر یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون سفر در حومه­ی شهرهای کشور انجام می­گیرد که این رقم بسیار بزرگی در بخش مسافری کشور محسوب می­شود که باید بتوانیم این میزان سفر را روزانه از طریق حمل و نقل ریلی حومه­ای جابجا کنیم. البته ایجاد حمل و نقل حومه­ای نیازمند سرمایه­گذاری قدرتمندی است تا حمل و نقل ریلی در قالب شبکه­ی ریلی و مترو توان جابجایی مردم را داشته باشد. در این خصوص طرح­ها و پروژه­های گوناگونی از جمله توسعه­ی مبتنی بر حمل و نقل همگانی، تأسیس شرکت حمل و نقل حومه­ای به عنوان زیرمجموعه شرکت راه آهن، دو خطه یا سه خطه کردن خطوط ریلی از جمله سیاست­های وزارت راه و شهرسازی است اما هنوز در آغاز راه هستیم و امیدواریم از تأمین مالی سایر کشورها مانند چین و روسیه بهره بگیریم. در این نمایشگاه شاهد امضای اولین قرارداد تأمین منابع مالی بین بازار سرمایه و بخش خصوصی به میزان 105 میلیارد تومان خواهیم بود و همچنین از چند پروژه با فعالیت استارتاپ­ها رونمایی می­شود که این بیانگر فعالیت شرکت­های جوان با ایده­های نو در بخش ریلی ا ست.

      سرمایه گذاری بخش خصوصی را ضمانت می کنیم

دکتر سعید محمدزاده معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل راه آهن جمهوری اسلامی ایران سال ۹۶ را سالی پربار برای راه آهن کشور ذکر کرد و گفت: در سال ۹۶ برای اولین بار با بهره­گیری از ظرفیت ماده ۶۷ قانون دائمی موفق شدیم سرمایه­گذاری بخش خصوصی کشور را در بازار سرمایه ایران ضمانت کنیم همچنین در این سال بالغ بر ۱۳۰۰ کیلومتر خط راه آهن جدید در کشور احداث شده است که در نوع خود اتفاق بسیار مهمی در صنعت ریلی به شمار می­آید. از این میزان 500 کیلومتر توسط شرکت ساخت و توسعه­ی زیربناهای حمل و نقل کشور و بالغ بر ۸۰۰ کیلومتر نیز در قالب خطوط دوم و سوم توسط راه آهن خط آهن جدید احداث شده است. این امر بیانگر توان کشور در توسعه­ی صنعت ریلی است و سال جدید را بنا بر بهره­وری بیشتر از خطوط ریلی گذاشته­ایم. همچنین یکی از اقدامات مهم در سال ۹۷ کاهش تعرفه­ی حمل بار برای واگن­های دارای بار و افزایش تعرفه برای واگن­های خالی است که در هیأت مدیره راه آهن مطرح شده است. طی سال ۹۵ حدود ۴۰ میلیون تن و در سال ۹۶ نیز بالغ بر ۴۷ میلیون تن بار توسط راه آهن جابجا شده که باید تأکید کنم که طی سه ماه سال آینده می­بایستی به رقم ۱۲۰ میلیون تن بار دست یابیم اما هم اینک امکان جذب بیش از یکصد میلیون تن بار برای شبکه­ی ریلی کشور وجود دارد.

موتوردیزل ملی

مهندس محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت، تولید نیروی محرکه را یکی از مؤلفه­های توسعه­ی صنعتی در هر کشور برشمرد و گفت: با رونمایی از خط تولید موتور دیزل ملی با توان 1300 اسب بخار می­توانیم گام­های بزرگی در توسعه صنعتی کشور برداریم. این موتور در حوزه­های مختلف کاربرد دارد و وزارت راه و شهرسازی به عنوان اولین بهره­بردار تعداد ده دستگاه از آن را خریداری کرده است.

دکتر سورنا ستاری معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری تولید موتور سنگین دیزل را نسل جدیدی از تولیدات خانواده­ی موتور در کشور ذکر کرد و افزود: در حال حاضر ساخت این موتور با قدرت یک مگاوات در دستور کار قرار گرفته است اما امیدواریم ساخت نسل­های ۵ و ۶ مگاواتی آن بزودی در دستور کار قرار گیرد. از آنجایی که وزارت راه و شهرسازی و راه آهن جمهوری اسلامی ایران تعدادی از این موتور را پیش خرید کرده موجب می­شود بازار خوبی برای این محصول شکل بگیرد. این موتور با بهره­گیری از قطعات ساخت داخل تولید شده و در بخش ریلی، دریایی و نیروگاهی کاربرد دارد. تولید این موتور دیزل یکی از شاخصه­های استقلال صنعتی به شمار می­رود.

امیرسرتیپ حاتمی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تولید اولین موتور دیزل ملی 1300 اسب بخار را در کشور بسیار مهم ارزیابی کرد و افزود: موتور دیزل از جمله تکنولوژی و صنایعی است که توسط دشمنان مورد تحریم واقع شد اما با همت و تلاش صنعتگران و کارگران ایرانی موفق به ساخت آن شدیم. این کار موجب یک جهش مهم در صنعت ملی کشور خواهد شد چرا که کاربردهای مختلفی از جمله در بخش ریلی، جاده­ایی، دریایی، صنایع نفت و نیرو و همچنین در حوزه­ی دفاعی دارد که وزارت دفاع با بهره­گیری از آن گام بلندی در خودکفایی برخواهد داشت.

بسته های مشوق سرمایه گذاری ریلی در بنادر

مهندس محمد راستاد معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان بنادر و دریانوردی توسعه­ی حمل و نقل چندوجهی را مهمترین سیاست سازمان بنادر برشمرد و گفت: اینکه بنادر صرفاً به یک شیوه­ی حمل و نقلی برای دسترسی به پسکرانه­ها متکی نباشند بسیار حائز اهمیت است چرا که بایستی این امکان وجود داشته باشد که هر چه بیشتر از ظرفیت سایر شقوق حمل و نقل هم استفاده شود. از جمله بهره­گیری از حمل و نقل ریلی موجب ایجاد مزیت بیشتری برای بنادر تجاری کشور می­شود. اصولاً یکی از شاخصه­های ارزیابی بنادر تجاری و رقابت­پذیری آنها بهره­گیری از حمل و نقل چندوجهی است. سازمان بنادر و دریانوردی در راستای این سیاست بدنبال افزایش سهم ریلی در بنادر است که در این رابطه بر روی بندر شهید رجایی متمرکز شده­ایم و مطالعاتی را با استفاده از مشاوران خارجی و داخلی آغاز کرده­ایم تا بدانیم به چه طریقی بایست توسعه­ی ریلی این بندر را دنبال کنیم تا سهم حمل و نقل ریلی آن بويژه در حوزه کانتینری افزایش یابد. رییس سازمان بنادر و دریانوردی از الویت قرار دادن پروژه­هایی که منجر به حمل و نقل ریلی در بندر شهید رجایی خواهد شد خبر داد و خاطر نشان کرد: یکی از اموری که به صورت منسجم و مستمر در دستور کار قرار گرفته این است که با مکانیسم­های مدیریتی و نرم­افزاری در امکانات و زیرساخت­های موجود تلاش شود تا سقف کالای ریلی در بنادر افزایش یابد. بعد از بندر شهید رجایی بندر امام نیز به جهت اینکه عمده­ی کالای فله­ی کشور از این بندر وارد یا صادر می­شود در الویت بعدی قرار دارد تا بهره­وری و بهره­برداری بیشتری از طریق ریل در این بندر صورت پذیرد.

مهندس راستاد بندر امیرآباد را یکی از بنادر مهم ریل پایه در کشور ذکر کرد و افزود: اسکله­ی رورو بندر امیرآباد در حال تکمیل و بهره­برداری است و می­توان در این بندر شاهد مبادلات تجاری با کشورهای حاشیه خزر بود. البته یکی از رویکردهای ما این است که در بنادر شمالی کشور بتوانیم به مجرد اتصال این بنادر به راه آهن آنها را به اسکله­ی رورو مجهز کنیم. از سوی دیگر با اتصال ریلی به بندر انزلی و آستارا این اتفاق در این بنادر هم روی خواهد داد که هم اکنون خط آهن به مجاورت بندر آستارا رسیده و اتصال آنتنی راه آهن به این بندر در دستور کار قرار دارد. همچنین بحث بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور و به منزله محور توسعه شرق و ترانزیتی کشور همچنان دنبال می­شود یکی از رویکردهای مهم ما اینست که این بندر به جهت زیرساخت­های ریلی درون بندر و اتصال آن به شبکه­ی ریلی خط چابهار ـ زاهدان هر چه سریعتر عملیاتی شود.

مدیرعامل سازمان بنادر در راستای تشویق سرمایه­گذاران در ایجاد زیرساخت­ها در بنادر از ارایه تسهیلات و مشوق­های ویژه سازمان بنادر و دریانوردی به آنان خبر داد و گفت: بسته­های     سرمایه­گذاری در بنادر برای حضور سرمایه­گذاران ارایه شده و رویکرد مناسبی با راه آهن در جذب صاحبان کالا داریم تا سهم آنها هم در حوزه ریل بندر افزایش یابد. هم اکنون در بندر شهید رجایی حدود 59 کیلومتر و در بندر امام نیز نزدیک به یکصد کیلومتر خط آهن موجود است.

فعالیت شرکت های استارتاپ درحوزه ریلی

مهندس نوراله بیرانوند معاون برنامه­ریزی اقتصاد حمل و نقل راه آهن در مراسم رونمایی از   سامانه­ی پردازش یکپارچه دریافت­های الکترونیک راه آهن جمهوری اسلامی ایران بر نقش   شرکت­های دانش بنیان در خودکفایی فناوری­ها تأکید کرد و افزود: با همکاری مجموعه­های دانشگاهی موفق شدیم سیستم پالایش سلامت سازه­های راه آهن را اجرایی کنیم. استفاده بهینه از مجموعه­ی نخبگان کشور باعث ارتقای صنعت حمل و نقل ریلی و رشد جهشی در این بخش خواهد شد. برای رونق فضای کسب و کار بدنبال راهبردهای نوین هستیم که یکی از این راهبردها فراهم کردن فضا و استفاده بیشتر از بخش خصوصی و رونق بخشی به فضای کسب و کار راه آهن است. یکی دیگر از بخش­های مهم شرکت­های استارتاپ هستند که در حوزه­ی ریلی فعالیت دارند که در راه آهن تلاش شده تا فضا و پشتیبانی لازم برای رونق کار آنها فراهم شود. سامانه­ی پردازش یکپارچه دریافت­های راه آهن هم بین راه آهن و یک شرکت استارتاپ صورت گرفته که در ا ین موافقت نامه استفاده از دیتا و اطلاعات موجود در راه آهن به داده­های ارزشمند در زمینه­ی ترانزیت ریلی تبدیل می­شود. اطلاعات مختلفی از شبکه ریلی و سیستم ردیابی قطارها و وضعیت هر واگن در ایستگاه ها از سوی این سامانه ارایه می­شود.

تجهیز و نوسازی علائم

مهندس مازیار یزدانی معاون فنی و زیربنایی راه آهن جمهوری اسلامی ایران از ا حداث بیش از یک هزار کیلومتر خط آهن جدید در سال جاری خبر داد و خاطر نشان کرد: توسعه­ی خطوط حومه­ای به طول 400 کیلومتر و افزایش ظرفیت خطوط راه آهن ساری به طول 712 کیلومتر از مهمترین طرح­های راه آ‌هن برای امسال است. از سوی دیگر تجهیز 198 ایستگاه و 398 دستگاه لکوموتیو به سیستم کنترل اتوماتیک قطار از دیگر طرح­های فنی و زیربنایی راه آهن است که در دستور کار قرار گرفته و تراک­بندی خطوط پرتردد کشور به طول 2572 کیلومتر، بهسازی حدود 930 کیلومتر و بازسازی 689 کیلومتر از خطوط ریلی کشور نیز در دست اجرا قرار دارد.

معاون فنی و زیربنایی راه آهن و اشاره به اهمیت ایمنی در خطوط ریلی کشور، بازسازی و بهسازی شبکه­ی ریلی و دو خطه کردن برخی مسیرها را با هدف افزایش ایمنی از اهداف مهم راه آهن برشمرد و افزود: در این راستا تجهیز و نوسازی علائم الکترونیکی 81 ایستگاه و تجهیز شبکه­ی ریلی به سیستم­های نوین کنترل ترافیک قطار در دستور کار قرار گرفته است. در خصوص افزایش ظرفیت جابجایی و سرعت سیر و حرکت قطارها علاوه بر ساخت 87 کیلومتر دیوار حریم ایمنی در شبکه ریلی کشور نسبت به تجهیز شبکه ریلی به سیستم­های مرکزی نیز اقدامات لازم صورت گرفته است.