چرا این ارابه مرگ شد کالای سرمایه‌ای ؟

تا چندی قبل صحبت از پراید به عنوان ارابه مرگ نام برده می‌شد ،اما این روز ها از این تحفه کره ای به خاطر قیمت نجومی‌اش  به عنوان یک کالای سرمایه‌ای یاد می‌شود، خودروئی که تاچندی پیش بیشتر از 24 سال به خاطر قیمت پائین‌اش در بازار خودرو دلربایی می‌کرد. گرچه تعریف کالای مصرفی  و سرمایه ای را همه می‌دانند ولی برای  این که بازار خودرو در ایران را بیشتر بشناسیم مجبورم به این  اصل اشاره کوتاه داشته باشم.

“کالای مصرفی محصولی است که برای مصرف تولید می‌شود و پس از مصرف در تولید کالای دیگرمورد استفاده قرار نمی‌گیرد مانند مواد غذایی ،پوشاک ،وسایل نقلیه موتوری ، وسایل الکترونیکی و لوازم خانگی. البته ممکن است از اجزای فلزی و پلاستیکی  بعضی از کالا های مصرفی مانند خودرو های اسقاطی در فرآیند تولید کالای نو استفاده گردد” اما در هر حال در اکثر کشور های در حال توسعه  خودرو،کالای مصرفی است حتی اگر این کشور ها را جوامع مصرفی فرض کنیم. اما حقیقت این است که سال‌ها است در کشور ما خودرو به عنوان کالای سرمایه ای جا افتاده است. در شماره 363 ماهنامه به روند افزایش قیمت پراید – که به خوش نامی پیکان هم نیست و با وجود اعتراض ها و نارضایتی‌های ایمنی همچنان در مدل های مختلف تولید و عرضه می شود- اشاره شده است. قیمت این خودرو از 6 میلیون و900 هزار تومان درسال 1382 به 22 میلیون وپانصد هزار تومان در اواخر سال 1396 رسید .به طور متوسط سالیانه بیش از یک میلیون تومان افزایش قیمت داشته است. در کمتر از یک سال سایپا  45 درصد به قیمت پراید افزوده است. قیمت مدل 111 آن در بازار آزاد  50 میلیون تومان معامله می‌شود و با توجه به قیمت اواخر سال 96 بیش از 120 درصد افزایش را نشان می‌دهد. این روز ها صحبت از افزایش قیمت خودرو های دیگر نیست و فقط قیمت پراید بازگفت مجالس بازار خودرو شده است .  برعکس فرآیند خرید و فروش خودرو در جهان، در بازار خودرو ایران  مشتاقان هم چنان در صف انتظار نوبت خرید این خودروی  قاتل هستند. فرمول استهلاک ماشین آلات تجاری را همه حسابرس ها می‌دانند. اگر خودروی سواری در شرکت ها و ارگان ها مورد استفاده قرار گیرد چون تابع محاسبات دارایی  هستند استهلاک سالیانه آن مستقیم و یا غیر مستقیم محاسبه و ارزش پایان دوره عمر قانونی آن مشخص می شود. اما خودروی شخصی از فرمول استهلاک سالیانه پیروی نمی‌کند و با توجه به میزان کارکرد و سلامت موتور و بدنه و بر اساس سال های مصرف ، افت قیمت آن را بازار خودرو تعیین می‌کند. بازار جهانی خرید و فروش خودرو اصطلاحی دارند و می‌گویند” اگر به دنبال آن هستید که پول قابل توجهی  را در مدت کوتاه از دست بدهید در خرید خودرو سرمایه گذاری کنید. چون چیزی به نام افت قیمت وجود دارد که ماشین و سرمایه شما را بی ارزش می‌کند.”شاید مثال زیر تفاوت بازار خودرو دردنیای توسعه یافته و ایران را آشکار تر کند.

میانگین قیمت خودرو های نو 34 هزار دلار است ، اگر پس از یکسال قصد فروش آن را داشته باشید 10 درصد از قیمت خرید آن کم  می‌شود. درسال دوم  افت قیمت به 25 ، سال سوم 45 و سال  5 به 60 درصد می رسد. البته کارکرد خودرو درافت قیمت تاثیر بسیار دارد .در این مثال در پایان 5 سال کارکرد خودرو مورد نظر89 هزار کیلومتر است. برمی گردیم به اوضاع داخلی، خودروسواری من اپل آسترا مدل 1994با قیمت اولیه 2میلیون و 600 هزار تومان است.  در سال 86  قیمت بازار دست دوم آن  3 میلیون تومان بود. با افزایش قیمت خودرو قیمت اپل رسید به 12 میلیون تومان  و الان قیمت آن پس از 25 سال استفاده و با کارکرد بیش از 300 هزار کیلومتر 28 میلیون تومان است. در صورتی که مدل 2010 تا 2015 پیشرفته آن با 7 هزار تا 138هزارکیلومتر کارکرد از 4 هزار یورو تا 12 هزار و مدل 2018 صفر آن 28 هزار یورو است.  این مثال ها نشان می‌دهد که  خودرو در ایران کالای مصرفی نیست و عکس کشور های توسعه یافته ،سرمایه گذاری خودرو در ایران برای واسطه ها و سرمایه داران پرمنفعت است و قادر هستند گیشه فروش همه محصولات خودروسازان داخلی را به روی مصرف کنندگان واقعی ببندند و نبض بازار را در اختیار خود بگیرند. کسی که یک دستگاه خودرو دارد نمی‌تواند با آن کسب و کار خرید و فروش راه بیندازد. پس  تا  مادامی که چنین وضعیتی در کشورحاکم است مصرف کنندگان واقعی پراید باید افزایش قیمت فن آوری عقب مانده 30 سال قبل را نه فقط به سایپا  بلکه به واسطه ها هم بپردازد.