مختصری درباره اقامتگاه­های بوم­گردی

صنعت حمل و نقل آنلاین: این روزها با افزایش تعداد گردشگران ورودی و علاقه گردشگران داخلی به کشف مسیرهای جدید، سرمایه­گذاری در واحدهایی که با طبیعت عجین شده باشند بیشتر شده است. تجربه زندگی در روستا و چشیدن طعم غذاهای ارگانیک و قرار گرفتن در فضایی که رنگ و بوی اصالت می­دهند از جمله جذابیت­هایی است که سرمایه­گذاران را به سوی راه­اندازی اقامتگاه­های بوم­گردی جذب کرده است. قطعا بازگشت سرمایه و رسیدن به سود یکی از اهداف سرمایه­گذاران در حوزه گردشگری است که با فعال شدن در حوزه بوم­گردی می­توان به این نتیجه دست یافت. چرا که از یک سو در راستای گردشگری پایدار گام برداشته می­شود و از دیگر سو با فعال شدن نیروهای محلی در حوزه گردشگری توسعه و رشد آن تضمین می­شود.

اقامتگاه بومگردی

اگر بخواهیم معرفی کوتاهی از اقامتگاه بوم­گردی داشته باشیم می­توانیم بگوییم: اقامتگاه­های بوم­گردی نوعی از محل­های اسکان برای مسافران است که برخلاف هتل­ها که ویژگی یکسانی دارند، دارای ویژگی خاص محیطی خود هستند که عمدتا در خانه­های قدیمی بازسازی شده و با شیوه­ای که برای مسافران مطلوب باشد اداره می­شوند. در این اقامتگاه­ها سعی بر این است تا میهمانان با شیوه سنتی زندگی در آن محل خاص آشنا شده و از غذاهای محلی آن منطقه استفاده کنند و در محیطی طبیعی سفر خود را به انجام برسانند.

سابقه طرح در ایران

از یک دهه قبل واحدهای بومگردی در برخی از مناطق کشور به خصوص در استان اصفهان تشکیل شدند اما در آن زمان این واحدها به صورت امروزی دارای شناسنامه نبودند. در دوسال گذشته ضوابط تشکیل این واحدها توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور تدوین شد و از آن زمان ایجاد واحدهای بوم­گردی شدت گرفت. البته این واحدها در ابتدای امر تحت عنوان خوشه­سار بوم­گردی فعالیت می­کردند که بعدها با گسترش آن در سایر استان­ها در صدد تشکیل صنفی جدید در حوزه اقامتی برآمدند.

تفاوت اقامتگاه­های بوم­گردی با هتل و مهمان­پذیر

اقامتگاه بوم­گردی اقامتگاهی برای گردشگران است که ساختار بومی خدمات، محصولات و فعالیت‌های گردشگری، ساختار محیطی بوم‌گرا، ساختار مالکیت و مدیریت خانوادگی و مشارکت جامعه بومی و در نهایت داشتن ساختارهای مناسب زیربنایی گردشگری، که ارکان و هسته‌های اصلی یک اقامتگاه است، آن را از دیگر الگوهای اقامتی مانند هتل‌ها و مهمان‌پذیرها متمایز می‌کند.

خدمات قابل ارایه

در این واحدها باید همه خدمات رنگ سنت داشته باشد. صندوقچه­های قدیمی به جای قفسه­های کتاب و لباس، جاجیم و گلیم به­جای فرش و موکت، غذاهای محلی، شب­نشینی دور آتش به جای تماشای تلویزیون، دوشیدن شیر گاو، پختن نان و غیره از جاذبه­های این مکان­ها است. هر چقدر سنتی­تر باشید و ابداعات نوستالژیک داشته باشید، توفیق بیشتری در جذب مخاطبان خاص خواهید داشت. همچنین می­توان فعالیت­های طبیعت­گردی مکمل مانند بیابان­گردی، جنگل­نوردی و گردشگری نجومی را نیز ترکیب کرده و خدمات کامل­تری به مسافران ارایه داد.

مکان اجرای طرح

روستاها و مناطق نمونه گردشگری، کویرها و مناطق جنگلی و همه روستاهای کشور که از جاذبه­های تاریخی، فرهنگی و رفاهی برخوردارند گزینه مناسبی برای راه­اندازی اقامتگاه بوم­گردی هستند.

مجوز تاسیس

در حال حاضر  برای تاسیس اقامتگاه بوم­گردی باید به کمیته طبیعت­گردی معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مراجعه کرد. دبیر این کمیته در زمان نگارش این مطلب، محمد علی فیاضی است.

الزامات و شرایط عمومی اقامتگاه­های بوم­گردی

کلیه اقامتگاه­های بوم­گردی باید ضمن رعایت اصول فنی و مهندسی که تضمین کننده ایمنی ساکنان ساختمان­ها هستند، با استفاده از مصالح بومی و با بهره بردن از حداکثر دانش بومی و هماهنگ با محیط طبیعی و فرهنگی پیرامون خود احداث شده و در طی مدت بهره­برداری و توسعه اقامتگاه، این شرایط باید تداوم داشته باشد.

• طراحی داخلی و خارجی کلیه اقامتگاه­های بوم­گردی باید با رویکرد بهره­برداری از مبلمان و تجهیزات سنتی و بومی صورت بگیرد تا ضمن تامین رفاه برای گردشگران، فرصت آشنایی و درک فرهنگی منطقه فراهم شود. در کلیه

اقامتگاه­های بوم­گردی طرح­های مشخصی در خصوص مدیریت و بازیافت پسماندها و استفاده بهینه از پساب­ها به اجرا در آیند، وجود اقامتگاه­های بوم­گردی نباید در هیچ شرایطی به آلودگی زیست­محیطی بستر پیرامون خود منتهی شود.

• کلیه شیرآلات اقامتگاه­های بوم­گردی باید از انواعی انتخاب شود که کاهش مصرف آب را به دنبال داشته باشند.
• نورپردازی اقامتگاه­های بوم­گردی باید ضمن تامین روشنایی مورد نیاز گردشگران، حداکثر صرفه­جویی در مصرف انرژی داشته و حداقل آلودگی نوری را در منطقه ایجاد کند.
• سیستم گرمایش و سرمایش اقامتگاه­های بوم­گردی باید ضمن تامین رفاه مسافران حداقل تاثیر منفی را بر محیط زیست منطقه داشته باشد و با رعایت اصول معماری بومی و دانش فنی روز، میزان نشت حرارتی در اقامتگاه­های بوم­گردی به کمترین حد ممکن برسد.
• استفاده از پوشاک بومی ضمن رعایت اصول بهداشتی و ایمنی برای کلیه کارمندان اقامتگاه­های بوم­گردی و همچنین رعایت اصول بهداشتی و پاکیزگی کلیه فضاهای اقامتگاه­های بوم­گردی براساس استانداردها و ضوابط الزامی است.
• کلیه اقامتگاه­های بوم­گردی موظفند ضمن رعایت ذائقه گردشگران، خوراک و نوشیدنی­های بومی را با استفاده از
• سفره­آرایی بومی و رعایت اصول بهداشتی به گردشگران ارایه کنند.
• حضور راهنمایان و بلدهای محلی و فراهم کردن فرصت بازدید از سیمای طبیعی و بستر فرهنگی پیرامون اقامتگاه­های بوم­گردی توسط راهنمایان مورد تایید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در کلیه اقامتگاه­های بوم­گردی الزامی است.

حمایت­ها و مشوق­ها

محمد علی فیاضی دبیر کمیته ملی طبیعت­گردی اعلام کرد ارایه تسهیلات بانکی تا سقف۱۰۰ میلیون تومان با تنفس ۶ ماهه و بازپرداخت ۵۵ ساله برای راه­اندازی اقامتگاه­های بوم­گردی، از مشوق­های سازمان برای این واحدها است. وی با اشاره به اینکه امکان فراهم آمده را نتیجه تعامل سازمان میراث فرهنگی با صندوق کارآفرینی امید در راستای تقویت ظرفیت­های بومی و محلی استانی عنوان کرد افزود: تسهیلات مذکور مشمول راه­اندازی و بازسازی اقامتگاه­های بومگردی و نیز دفاتر خدمات مسافرتی خواهد شد که در حوزه طبیعت­گردی فعالیت می­کنند.

سرمایه ­گذاری مورد نیاز و درآمد مورد انتظار

براساس آمار وزارت کار، برای ایجاد یک شغل به300 میلیون تومان سرمایه نیاز است، در حالی که برخی اقامتگاه­های بوم­گردی با 40 میلیون تومان ایجاد شده­اند و دست­کم برای چهار خانواده دیگر اشتغالزایی کرده­اند. البته هستند اقامتگاه­های بوم­گردی که سرمایه زیادی برای راه­اندازی آن­ها صرف شده است ولی در کل بوم­گردی­ها به نسبت هتل­ها سرمایه کمتری را به کار

می­گیرند. البته اگر تاکید بر خرید زمین و ملک باشد، می­توان گفت بر اساس تحقیقات میدانی برای راه­اندازی یک واحد اقامتی با پنج اتاق حداکثر ۲۰۰ میلیون تومان کافی است. البته هزینه مربوط به مکان با توجه به اینکه در روستاهای مختلف، متفاوت است منظور نشده است که می­توان برای سال­های اول به صورت استیجاری در نظر گرفت.

این سرمایه صرف آماده­سازی واحد و خرید تجهیزات و ملزومات مورد نیاز، تبلیغات و سرمایه در گردش ماه­های اول است. ظرفیت هر اتاق به طور متوسط ۴ نفر بوده و با ضریب اشغال ۵۰ درصد در طول سال باید آمادگی پذیرایی از بیش از ۳۶۰۰ نفر را در طول سال داشته باشد. قیمت خدمات وابسته به کیفیت واحد و خدمات قابل ارایه متغیر است. به طور متوسط هزینه اقامت در این واحدها برای هر نفر در شبانه روز ۷۰ هزار تومان است. البته اگر صبحانه، ناهار و شام به اقامت شبانه افزوده شود این نرخ تا 125 هزار تومان افزایش می­یابد. البته واحدهای اقامتی که در روستاهای کوچک­تر فعال هستند نرخ کمتری ارایه می­دهند و ممکن است به طور مثال یک شب اقامت در اقامتگاهی در کرمانشاه حدود 25 هزار تومان شود.

درآمد انتظاری از محل اقامت حدود۲۵۰ میلیون تومان در سال است. علاوه بر این می­توان از محل رستوران، فروش صنایع دستی، لبنیات محلی، تورهای گردشگری در محل مانند اقامت در جنگل، کویر، دوچرخه­سواری و غیره نیز درآمد داشت. برای کاهش هزینه­ها و همچنین افزایش جذابیت واحد اقامتی به ویژه برای گردشگران خارجی، باید بسیاری از خدمات از طریق افراد محلی ارایه شود. این خدمات می­تواند شامل تهیه غذاهای محلی، لبنیات تازه، پختن نان و خدماتی از این قبیل باشد. با یک برنامه­ریزی صحیح و تبلیغات مناسب، برای بازگشت سرمایه اولیه به یک سال زمان نیاز است و از سال دوم سود مناسب در انتظار سرمایه­گذار خواهد بود.