![butanerun-[-banner-]-100-x-900](https://iran-transportation.com/wp-content/uploads/2023/04/butanerun-banner-100-x-900.gif "butanerun-[-banner-]-100-x-900")
صنعت حمل و نقل آنلاین: شرکت فنی مهندسی فرآب به‌عنوان یک شرکت دانش‌بنیان در حوزه طراحی، تامین و ساخت پروژه‌های نیروگاه‌های آبی و حرارتی، اجرای پروژه‌های نیروگاهی کارون یک و سه، کرخه، مسجدسلیمان و یزد را به عهده داشته است. همچنین این شرکت با صدور دانش فنی و مهندسی به خارج از مرزهای کشور، احداث نیروگاه‌هایی در کشورهای سریلانکا، عراق، کنیا و تاجیکستان را به عهده داشته است. شرکت فرآب علاوه بر فعالیت در بخش نیروگاهی حدود یک دهه است که در صنعت ریلی نیز پروژه‌های متعددی را طراحی و احداث کرده است که توسعه و احداث خط یک و خط هفت متروی تهران، اجرای خط دو متروی مشهد، پروژه متروی گلشهر- هشتگرد و پروژه‌های خط A متروی قم از آن جمله‌اند. برای آگاهی بیشتر از فعالیت‌های شرکت فرآب در حوزه صنعت ریلی با مهندس سعید قنبری معاون طرح‌هاي صنايع ريلي شرکت فرآب به گفت‌وگو نشستیم:
شرکت فرآب پیش از این خود را در قالب یک شرکت فعال در صنعت نیروگاهی مطرح کرده است. چگونه فعالیت این شرکت به بخش حمل‌ونقل ریلی گسترش پیداکرده و اساساً چه هدفی از این سیاست دنبال می‌شود؟
همان‌طور که گفتید شرکت فرآب از سال 71 فعالیت خود را به‌عنوان پیمانکار پروژه‌های بزرگ نیروگاه‌های آبی کشور آغاز کرده و در زمینه طراحی، تامین و ساخت پروژه‌ها حضوری فعال داشته است. یعنی تقریبا در تمامی پروژه‌های نیروگاهی آبی پس از انقلاب اسلامی حضور داشته است. ازجمله پروژه‌هایی که در این حوزه انجام گرفته، احداث نیروگاه‌های کارون یک، کارون سه، کرخه، مسجدسلیمان و تعداد دیگری از نیروگاه‌های آبی کشور و همچنین بیش از ده‌ها پروژه در زمینه‌های نیروگاه‌های آبی، حرارتی و ریلی را در کشور طراحی و احداث کرده است. با توجه به محدودیت منابع آبی کشور و با توجه به تجارب ارزشمندی که از انجام این پروژه‌ها به‌دست‌آمده، توسعه فعالیت‌های شرکت در دستور کار قرار گرفت. چرا که محدودیت منابع آبی کشور ظرفیت نیروگاه‌های آبی را هم کاهش داد. به همین دلیل فعالیت شرکت فرآب در دو زمینه گسترش پیدا کرد: اول حضور در پروژه‌های خارج از کشور به‌ویژه در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی و دوم حضور همزمان در پروژه‌های نیروگاه‌های حرارتی. این فعالیت‌ها باتوجه به نیاز بازار و ضرورت ادامه حیات شرکت فرآب شکل گرفته و از حدود سال 88 و 89 نیز فعالیت در حوزه ریلی تقویت شد.
شما به فعالیت شرکت در پروژه‌های خارج از کشور اشاره کردید. در چه کشورهایی همه پروژه‌ها را به سامان رساندید؟
ازجمله پروژه‌هایی که در خارج از کشور اجرا شد می‌توان به نیروگاه آبی سنگ توده 2 در کشور تاجیکستان، نیروگاه‌های آبی تانا، کینگاداما و تِرم در کشور کنیا و همچنین نیروگاه آبی اومااویا در کشور سریلانکا اشاره کرد. در حال حاضر نیروگاه‌های سنگ توده، تانا و کینگاداما چندین سال است که احداث شده و در حال بهره‌برداری است ولی نیروگاه اومااویا و تِرم در حال ساخت هستند. یکی دیگر از پروژه‌های خارجی فرآب احداث نیروگاه حرارتی اَلسعد در کشور عراق است که آن هم در حال بهره‌برداری است. البته باید تاکید کنم پروژه‌ها به دو روش BOT یا BOO اجرا می‌شود که احداث نیروگاه حرارتی یزد به‌صورت BOO انجام شده و مالکیت آن با فرآب است و برق تولید شده به‌طور مستقیم به توانیر فروخته می‌شود. در حال حاضر هم فرآب در حال احداث یکی دو نیروگاه به روش BOO است که به دلیل کمبود منابع مالی فعالیت آن کُند پیش می‌رود. علاوه بر این پروژه‌ها، جذب پروژه‌های خارج از کشور نیز همچنان در دستور کار است. به‌طور مثال قرارداد پروژه نیروگاهی درالوک در کشور عراق منعقد شده و حدود یک سال از اجرای پروژه می‌گذرد و نیز احداث نیروگاه دیگری هم در کشور عراق در حال بررسی و مذاکره است. بنابراین با این توضیحات باید تاکید کنم سرشاخه‌های فعالیت شرکت فرآب احداث نیروگاه‌های آبی، حرارتی و پروژه‌های نفت، گاز و پتروشیمی است.
در حوزه ریلی چه فعالیتی انجام گرفته و با چه روش‌هایی پروژه‌ها احداث می‌شود؟
در حوزه ریلی، فقط قرارداد تامین تجهیزات انجام می‌گیرد و احداث ساختمان بر عهده فرآب نیست. یعنی طراحی، تامین و نصب تجهیزات با شرکت فرآب است. البته این روش EPC در همه پروژه‌های فرآب به‌جز پروژه متروی مشهد برقرار است که در این‌باره توضیح خواهم داد. پروژه‌های فعلی فرآب خط 2 متروی مشهد به طول 14 کیلومتر و 113 ایستگاه است. پروژه دیگر توسعه خط یک متروی تهران به طول 52 کیلومتر از ایستگاه شاهد تا پرند است. پروژه بعدی خط 7 متروی تهران به طول 26 کیلومتر است که 22 ایستگاه دارد. آخرین پروژه ریلی فرآب که قرارداد آن منعقد شده پروژه گلشهر- هشتگرد است که 25 کیلومتر طول و یک ایستگاه دارد. تمام این پروژه‌ها ادامه‌دار هستند هرچند به دلیل کمبود نقدینگی با تاخیراتی روبرو هستند.
در پروژه خط 2 متروی مشهد حدود 8 کیلومتر از خط راه‌اندازی شده و 6 ایستگاه آن بهره‌برداری خواهد شد که فاز یک پروژه محسوب می‌شود. در پروژه خط 7 تهران هم شش ایستگاه برقی شده که آن هم به‌زودی راه‌اندازی می‌شود. قبلا اشاره کردم تنها تفاوتی که پروژه متروی مشهد با سایر پروژه‌های شرکت فرآب دارد، این است که به‌جز تامین تجهیزات، طراحی و تامین ناوگان این خط هم به عهده فرآب بوده است. به همین دلیل برای تامین قطارها با شرکت نورینکوی چین و سازنده داخلی آن‌ها واگن‌سازی تهران قرارداد منعقد شد. قرارداد شرکت فرآب این‌گونه بوده که تعداد 20 رام قطار و هر قطار با پنج واگن یعنی یک‌صد واگن از آن‌ها خریداری شده است. البته در حال حاضر 3 رام قطار از چین وارد شده و مابقی آن توسط واگن‌سازی تهران در حال مونتاژ است. همچنین دریافت پروژه‌های دیگر ریلی نیز در دستور کار است. ازجمله خط A متروی قم که در مرحله مذاکره است و در خط 3 متروی مشهد هم شرایط برای عقد قرارداد مساعد است.
باتوجه به فعالیت مستمر و مستقیم در حوزه ریلی، طبیعتاً با مشکلات و چالش‌هایی در این بخش روبرو بوده‌اید. مهم‌ترین چالش این حوزه را در چه مسایلی می‌بینید؟
با توجه به حجم انبوه پروژه‌هایی که در کشور وجود دارد، مهم‌ترین بحث و معضل این بخش را می‌توان کمبود نقدینگی عنوان کرد. البته گاهی نقدینگی تامین می‌شود اما کمتر رخ می‌دهد که این تامین نقدینگی نیز منطبق با اصول و برنامه‌ریزی باشد. از آنجا که تامین منابع مالی به‌صورت مقطعی صورت می‌گیرد، این منابع مالی به‌سرعت هزینه می‌شود و مجددا باید نقدینگی جدید تزریق شود که این امر موجب می‌شود پروژه‌ها دچار وقفه‌های متعدد شوند. این شرایط هم برنامه‌ریزی پروژه‌ها را دچار مشکل می‌کند و هم به طولانی شدن روند اجرای پروژه‌ها می‌انجامد. به‌جز این مورد، به اعتقاد من مشکل مهم دیگری که در پروژه‌های ریلی مشاهده می‌شود شکل‌گیری پیمانکارانی به نام پیمانکاران عمومی است. در زمان وزارت مهندس زنگنه در وزارت نیرو این جمع‌بندی صورت گرفته که باید پیمانکاران عمومی وجود داشته باشند تا اجرای پروژه‌ها را به عهده بگیرند. بر همین اساس بود که شرکت فرآب و شرکت مپنا تأسیس شدند. به نظر می‌آید کارنامه هر دو این شرکت‌ها نیز کارنامه مثبتی بوده است. تاکید می‌کنم شرکت فرآب هیچ‌گاه پروژه نیمه‌کاره نداشته است. حتماً مپنا هم بدین گونه است. یعنی همه پروژه‌های در دست اجرا یقینا به اتمام رسیده‌اند. هرچند ممکن است به دلایل وضعیت اقتصادی زمان انجام پروژه‌ها طولانی‌تر شده باشد اما هیچ‌گاه پروژه‌ای به‌صورت نیمه‌کاره رها نشده است. در نهایت معتقدم این الگو در حوزه ریلی به کار گرفته نشده که شرکت‌هایی توانمند و دارای تجهیزات و فناوری تاسیس شوند. درحالی‌که با شکل‌گیری این‌گونه شرکت‌ها کارها منسجم‌تر انجام می‌پذیرد. یا برخی قوانین دست‌وپا گیر که در سامانه‌های دولتی اجرای پروژه‌ها را کندتر می‌کند، در این شرکت‌ها کمتر وجود دارد و دست آن‌ها بازتر است. مزیت دیگر آن است که دانش فنی یک پروژه تجمیع می‌شود و بومی خواهد شد. البته عملکرد خوب این‌گونه شرکت‌ها هم مزید بر علت هستند تا کارفرماها تمایل بیشتری برای واگذاری پروژه‌ها به این شرکت‌ها داشته باشند. به‌عنوان مثال شرکت فرآب دارای معاونت مهندسی است که بالغ بر 200 مهندس در رشته‌های گوناگون در آن فعالیت دارند و به پروژه‌های مختلف خدمات ارایه می‌دهند.
آیا در اجرای پروژه‌های ریلی توان مهندسی و دانش فنی موردنیاز کشور وجود دارد یا همچنان در بخش‌هایی نیاز به مهندسان خارجی احساس می‌شود؟
به‌طور قطع این توان و دانش در کشور وجود دارد و اگر مشکلات مالی آن رفع شود، مشکل خاصی وجود ندارد. البته این بدان معنا نیست که ادعا کنیم صددرصد تجهیزات ریلی از داخل کشور تامین بشود، بلکه ممکن است حجم عمده آن در داخل کشور تامین و بخش‌هایی هم از کشورهای خارجی وارد شود. به‌عنوان نمونه برخی تجهیزات مخابراتی یا اعلان حریق یا سیگنالینگ از کشورهای دیگر وارد شود. معتقد هستم که باید از سوی دولت در جهت رشد و شکوفایی صنایع حمایت صورت گیرد و به تولیدکنندگان داخلی اعتماد شود. هرچند تولیدکنندگان و پیمانکاران نیز باید جواب این اعتماد را بدهند و خدمات با کیفیت یا محصولات مطلوب و قابل رقابت را با تولیدکننده خارجی ارایه دهند. شرکت فرآب هم‌اینک کلیه کابل‌های موردنیاز خود را در داخل تهیه می‌کند، همچنین تابلوهای LV و MV پروژه‌ها نیز در داخل کشور تامین می‌شود. همچنین برای تامین سامانه‌های اعلان حریق، اطفای حریق یا مخابرات با شرکت‌های ایرانی قرارداد بسته است. ولی ممکن است آن‌ها بعضی از قطعات یا تجهیزات را وارد کنند که امری طبیعی است. البته برخی قراردادها نیز با شرکت‌های پیمانکار خارجی منعقد شده است. این موضوع را هم اضافه کنم که شرکت فرآب از سال 89 تا 94 به‌عنوان صادرکننده نمونه خدمات فنی مهندسی در کشور انتخاب شده و در سال 95 نیز به‌عنوان صادرکننده ممتاز صدور خدمات فنی مهندسی معرفی شده است. همچنین گواهینامه‌های 9001 مدیریت کیفیت، ایزوی 14001 محیط‌زیست، ایزوی 18001 ایمنی بهداشت و سایر گواهینامه‌های مرتبط را کسب کرده است.
