ریل مونتاژ خودرو در قبضه چشم بادامی­ها!

صنعت حمل و نقل آنلاین: استقبال از خرید خودروهای چینی چنان در بازار ایران زیاد شده است که پس از توافق هسته­ای و اجرای برجام به واسطه بازگشت و حضور خودروسازان معتبر دنیا در ایران، گمان می­رفت بازار خرید خودروهای چینی به حاشیه برود. در واقع اواسط دهه80 بود که پایه­های حضور خودروسازان چینی در ایران شکل گرفت و آنها توانستند به سرعت جای خود را در بازار کشور باز کنند. هر چه گذشت، نه تنها تیراژ این خودروها در ایران افزایش یافت، بلکه تنوع محصول و همچنین تعداد شرکت­های چینی نیز روندی صعودی به خود گرفت. تحریم شدن ایران موجب شد تا حضور خودروسازان چینی در ایران پررنگ تر شود. با توجه به وضع تحریم­های بین­المللی علیه ایران، اوضاع به شکلی پیش رفت که بخش اعظم خودروسازی خصوصی کشور در اختیار چینی­ها قرار گرفت و آنها توانستند در عرض یک دهه و اندی، صاحب بخش قابل توجهی از صنعت و بازار خودروی داخل شوند. اما پس از اجرای برجام خیلی از کارشناسان اعتقاد داشتند که با لغو تحریم­ها و بازگشت و حضور خودروسازان معتبر دنیا در جاده مخصوص، خورشید چینی­ها کم­کم افول کند و این در حالی است که به نظر می­رسد چینی­ها حتی با وجود رقبای فعلی و آینده­شان در بازار خودروی ایران، قصد عقب کشیدن نداشته و به دنبال رقابت و ماندن در این بازار هستند. به اعتقاد کارشناسان، برگ برنده چینی­ها در این ماجرا می­تواند شامل مواردی مانند قیمت و تنوع محصول باشد، چرا که آنها در بیش از یک دهه نشان داده­اند تبحر خاصی در این دو مقوله دارند. به عبارت بهتر، نقطه قوت چینی­ها در جنگ با رقبایشان در بازار خودروی ایران، قیمت پایین­تر و تنوع محصول بیشتر است، موضوعی که شاید نقطه ضعف رقبای اروپایی آنها باشد. در واقع در ردیف قیمتی خودروهای چینی باید به سراغ بازه قیمتی 50 تا 100 میلیون تومان بازار خودروی کشور برویم. بازه‌ای که بیشترین میهمانان پسابرجامی را در سال 1396 به خود خواهد دید. در حال حاضر نبض اصلی این بازار در دست چشم‌بادامی‌ها است و انواع و اقسام خودروهای شاسی‌بلند و سواری چینی در این بازه قیمتی حضور دارند. این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود طی سال جاری و با ورود خودروهای جدید و پسابرجامی، چهره آن بیش از هر بخش دیگری از بازار خودروی کشور دچار تغییر شود. در حقیقت با ورود اروپایی­ها در حوزه خودروسازی به کشور بسیاری از خودروسازان اقدام به فروش فوق‌العاده یا همراه با تسهیلات خودروهای خود کرده‌اند که نشانه‌ تغییر بازار است و این تکاپو در خودروسازان چینی نیز وجود دارد. آنان که تا دیروز و به لطف تحریم‌ها خود را در بازار خودروی ایران ماندگار و پابرجای همیشگی می‌دانستند، اکنون جایگاه خود را متزلزل می‌بینند. هرچند خودروهای چینی از نظر مشخصات فنی و کیفیت، توان رقابت با خودروهای اروپایی را ندارند، اما قیمت مناسب محصولات چینی باعث شده است تا خودروسازان این کشور از فرصت‌های ایجاد شده در دوران تحریم نهایت استفاده را ببرند. با ورود خودروسازان اروپایی به ایران، جا برای خودروسازان چینی تنگ خواهد شد و چینی‌ها برای حضور در بازار خودروی ایران، چاره‌ای جز تلاش برای ارتقای کیفیت محصولات خود ندارند. در حقیقت چین باید نگاه خود را درباره خدمات پس از فروش «که گفته می‌شود صاحب اول و آخر خودروی چینی کسی است که این خودروها را می‌خرد» تغییر دهد. حضور پررنگ و گسترده خودروهای چینی در بازار ایران برخلاف اجرای برجام و انعقاد قراردادهای متعدد خودروسازان اروپایی با ایرانی ها بسیار نامعقول و غیرمتعارف است. به منظور بررسی چگونگی نفوذ چینی­ها در بازار خودروی ایران به سراغ فعالان و کارشناسان صنعت خودرو رفته­ایم تا نظرات آنها را درباره این موضوع مهم جویا شویم.

تبادلات بانکی مانع خودروسازان اروپایی

دبیر سابق انجمن قطعه‌سازان خودرو کشور با بیان اینکه شرکت‌های خودروساز چینی با شرکت‌های خودروساز اروپایی یا آمریکایی زمین تا آسمان فرق دارند می­گوید: مسوولان هم به این موضوع واقف هستند، اما در شرایط فعلی چاره‌ای جز همکاری با چینی‌ها وجود ندارد زیرا هنوز ارتباط مستمر و دایمی خودروسازان ایرانی با اروپایی ها برقرار نشده است. ساسان قربانی تصریح می­کند: زمانی‌که ما از همکاری با چینی‌ها حرف می‌زنیم نباید انتظار داشته باشیم که بتوانیم به تکنولوژی، دانش فنی و یا توسعه محصول آنچنانی دست پیدا کنیم. زیرا به هر حال چینی‌ها خود مصرف‌کننده دانش تولید خودرو هستند و از نظر تکنولوژی نسبت به صاحبان اصلی دانش فنی تولید خودرو در درجه دو یا سه قرار دارند. این مدیر ارشد صنعت خودروسازی اضافه می­کند: در حال حاضر چینی‌ها از نظر تولید خودرو نسبت به سال‌های قبل در شرایط بهتری قرار دارند و میزان خودروهایی که قرار است توسط چینی‌ها در ایران وارد بازار شود، نهایتا10 درصد از تولیدات خودروسازان را تشکیل خواهد داد، اما نهایتا به نظر این خوب نیست که تمام فضای تولید خودرو با چند شرکت چینی پر شود. زیرا ما خودمان قادر به توسعه محصول هستیم همان‌طور که خودروسازان تا چند ماه آینده محصولات جدید خود را راهی بازار خواهند کرد. وی می­افزاید: از آنجا که فشارها برای توسعه محصول روی خودروسازان خیلی زیاد است، آنها در شرایط فعلی که تولید مناسبی هم ندارند، مجبور به حرکت به سمت چینی‌ها می‌شوند تا در کوتاه‌مدت محصولات متنوع‌تری را به بازار عرضه کنند. وی می­گوید: بازار داخلی ایران و کشورهای اطراف آن بسیار گسترده است و نباید زیاد نگران ورود چند شرکت چینی به ایران بود. وی تصریح می­کند: ورود چینی‌ها به ایران در شرایط فعلی نوعی هشدار برای غرب به شمار می‌رود زیرا آنها به خوبی می‌دانند ورود به بازاری که چین با روش‌های خاص خود به آن وارد شده است، به سادگی امکان‌پذیر نخواهد بود. بنابراین بهتر است آنها فرصت را از دست ندهند. به گفته قربانی در حال حاضر تنها مانع همکاری خودروسازان با شرکای غربی، مانع بانکی است. در حالی که چین با چنین مشکلی مواجه نیست و مراودات مالی خودروسازان از طریق یکی از بانک‌های چینی بدون هیچ مشکلی در حال انجام است.

واردات بی ضابطه زنگ خطر بزرگ

آرش قربانی کارشناس صنعت خودرو با بیان اینکه حتی اگر خودروهای تولید داخل موفق به کسب همه استانداردهای یورو 4 شده باشند، اما مردم با وجود قیمت بالای خودروهای داخلی از حق انتخاب بیشتر محروم بوده و مجبور به خرید خودروهای داخلی در رده قیمت­های20 تا 50 میلیونی هستند. وی می­افزاید: مجادله بر سر کیفیت خودروهای تولید داخل کشور در حالی بالا گرفته است که مونتاژ خودروهای چینی بر روی خط تولید خودروهای ایرانی انتقادهای بسیاری را به دنبال داشته است. بدون تردید، کیفیت، یکی از اصلی‌ترین پرسش­های آنها بوده و حساسیت بر سر این موضوع تا جایی است که  برخی کارشناسان ورود خودروهای چینی به خط تولید را در کشورمان خطری برای صنعت خودرو سازی ایران می­دانند. وی می­افزاید: خودروهای چینی در شرایطی با قیمتی به مراتب گرانتر از خودروهای ایرانی به فروش می‌رسند که در جدول رده‌بندی کیفی از کیفیت پایین‌تری نسبت به خودروهای داخلی برخوردارند و اکنون تناسبی بین قیمت و کیفیت خودروهای چینی عرضه شده در بازار ایران در مقایسه با قیمت و کیفیت خودروهای تولیدی در داخل کشور وجود ندارد و هرروز یک خودرو جدید به جمع خودروهای تولید داخل افزوده می­شود. قربانی در مورد خودروهای چینی تولیدی در ایران اظهار می­کند: این خودروها دارای ظاهری خوب و مشتری پسند هستند و حتی برخی از آنها در بازارهای اروپایی هم حضور دارند اما نکته اینجاست که هنوز کارکرد آنها به لحاظ فنی روشن نیست که در بلند مدت به چه شکلی باشد. وی تصریح می­کند: خودروهای چینی تولیدی در ایران نباید صنعت خودروسازی کشورمان را تحت­تاثیر خود قرار بدهند و سازندگان را از توانایی ساخت داخل دور کنند. وی ورود بی­ضابطه خودروهای چینی را به صنعت خودروی ایران خطری بزرگ برای این صنعت ارزیابی می­کند و می­گوید: در صورت ادامه این روند، صنعت خودروی ایران هم از نظر حیثیتی و هم از نظر کیفی­سازی و فناوری تولید، آسیب خواهد دید و به زبانی دیگر مونتاژکار چینی­ها خواهد شد.

افزایش 30 برابری هزینه تولید خودرو

البته رییس انجمن خودرو نیرو محرکه خانه صنعت، معدن و تجارت اصفهان با بیان اینکه ایران واردکننده بیشترین تعداد خودروهای چینی در جهان است می­گوید: متاسفانه هزینه‌های تولید بالا رفته و قیمت دلار واقعی نیست. بنابراین بازار در حال حاضر به نفع واردات کالای چینی و نه تولیدات داخلی است. ابراهیم احمدی تصریح می­کند: متاسفانه آمار واردات خودرو‌های چینی بسیار بالا بوده و در شرایط کنونی این موضوع برای بازار خودرو‌های داخلی خطرناک است. وی ایران­خودرو را نماینده اصلی واردکننده خودروهای چینی به داخل کشور قلمداد می­کند و می­افزاید: قطعات این خودروها پس از واردات توسط این نمایندگی در داخل کشور طبق سایزهای مختلف مونتاژ می‌شود. احمدی با بیان اینکه خودروهای چینی در کشور چین خریدار ندارد، می­گوید: بسیاری از برندهای خودروی چینی که با سر و صدای زیادی وارد بازار خودرو کشور شدند، عملکرد مطلوبی نداشته و خیلی زود از هم پاشیده‌اند. وی با تاکید بر اینکه بازار خودروی کشور در اختیار خارجی‌ها قرار دارد، تصریح می­کند: قیمت هزینه‌های تولید، حامل‌های انرژی، حمل­ و نقل و مواد اولیه نسبت به20 سال گذشته حدود 20 تا30 برابر افزایش داشته، اما نرخ دلار فقط 5 برابر شده و با این اوصاف بازار در انحصار خارجی‌ها است. رییس انجمن خودرو نیرو محرکه خانه صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان، پیرامون کیفیت قطعات خودروی داخلی می­گوید: کیفیت مقوله‌ای است که با قیمت رابطه مستقیم دارد و اکنون قطعات مختلفی از کشورهای هند و چین در بازار وجود دارد که در بعضی موارد نمونه‌های ایرانی به مراتب از خارجی‌ها مطلوب‌تر است و برای تمام شرکت‌های تولیدکننده قطعه در دنیا قیمت پایین در اولویت قرار دارد و آنها با کاهش هزینه‌ها و حمایت دولت قطعات با کیفیت و مناسب تولید می‌کنند.

بنابراین با توجه به صحبت­هایی که از سوی کارشناسان و فعالان صنعت خودروی کشور مطرح شد، موضوع کیفیت یکی از مهم­ترین مسایل روز خودروسازان است به طوری که در شرایط کنونی افزایش بیش از حد تعداد خودروهای چینی در بازار ایران موجب شده است تا به نوعی شاهد نزول کیفیت صنعت خودرو در کشورمان باشیم. از طرف دیگر با توجه به اینکه هزینه­های ساخت و تولید قطعات و حتی مونتاژ خودرو در کشورمان با افزایش روبرو بوده است به نظر می­رسد واردات خودرو به ایران نسبت به ساخت و تولید آن باصرفه­تر باشد و به همین دلیل است که شاید بسیاری از خودروهای چینی نسبت به امکانات سخت­افزاری و نرم­افزاری که دارند، از خودروهای ایرانی ساخته شده در داخل کشور گران­تر باشند ولی برای مشتریان، این خودروها صرفه اقتصادی بیشتری دارند.