رشد ظرفیت مسافر و کالا، چشم انداز فرودگاه بین المللی امام

صنعت حمل و نقل آنلاین: بی اغراق باید گفت ساخت و ساز  فرودگاه بین المللی 14 هزار هکتاری  امام “ره“ تنها فرودگاهی دردنیا است که ساخت و بهره برداری ازآن با طناب کشی ها و زورآزمائی های نفس گیری بین نهادهای مختلف همراه بوده است. طرح اولیه این فرودگاه که در سال 1346 با پیشنهاد سازمان بین المللی هوانوردی غیرنظامی “ایکائو”به منظور بهره گیری از استعداد و توان ترانزیتی آن بین اروپا و آسیا کلید خورد، تا زدن نخستین کلنگ ساخت آن توسط شرکت آمریکائی TAMS مشارکت چند شرکت ایرانی در سال 1356، یازده سال طول کشید. در آن زمان قرار بود همه فازهای این فرودگاه با بودجه یک میلیارد دلاری تا سال 1362 تکمیل و آماده بهره­برداری شود ولی با وقوع انقلاب 1357 و در پی آن جنگ تحمیلی 8 ساله، ساخت این فرودگاه تا سال 1374 به تعویق افتاد. در این سال دوباره با مشارکت یک شرکت فرانسوی و چند شرکت ایرانی با تعدیل­ها و تغییرات چشمگیر نسبت به طرح اولیه، ساخت آن تا سال 1383 در دل کشمکش­های طاقت فرسا بین پیمانکاران و کارفرما ادامه یافت و فاز نخست آن به طور ناقص افتتاح شد که با ماجراهای غیرمنتظره­ای همراه بود. به این معنا که در جریان افتتاح، نیروهای زمینی و هوایی سپاه به دلیل این که وزارت راه و ترابری آن زمان برای جذب یکی از مهمترین موارد سرمایه گذاری خارجی، طی مناقصه­ای، مسوولیت بخش های کیترینگ و هندلینگ فرودگاه را به یک شرکت ترکیه­ای-اتریشی بنام “تاو” واگذار کرده بود که مورد تائید و قبول سپاه و یا قرارگاه خاتم الانبیا نبود، در نتیجه نخستین هواپیمائی که قرار بود به هنگام افتتاح در آن فرود بیاید توسط نیروی هوائی سپاه به فرودگاه مهرآباد هدایت شد و سرانجام پس از لغو قرارداد و خلع ید از شرکت ترکیه­ای “تاو”، این فرودگاه در اردیبهشت ماه سال بعد که ماه­های پایانی دولت هشتم بود بازهم به طور ناقص گشایش یافت و موارد نقص آن به گونه­ای بودکه دولت­های بریتانیا و کانادا از اتباع خود خواستند به دلیل استاندارد نبودن موارد ایمنی آن از رفت وآمد از این فرودگاه خودداری کنند

   اینک در آستانه پانزدهمین سال افتتاح فرودگاه بین المللی امام “ره”هستیم. در طول چهارده سال گذشته این فرودگاه از نظرمدیریت، برنامه ریزی و توسعه با فراز و نشیب های دست و پاگیری درگیر بوده و در عین حال ساخت و سازهای چشمگیری نیز در آن صورت گرفته است. با این وجود به نظر می­رسد این فرودگاه همچنان با نواقص و کاستی های جدی روبروست که مصداق آن فلج شدن آن در جریان بارش سنگین برف در زمستان سال گذشته بود. برای آشنائی با وضعیت فعلی فرودگاه بین­المللی امام و نیز آگاهی از برنامه های آینده آن پای صحبت های مهندس علی رستمی عضو هیئت مدیره و معاون امور فرودگاهی شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) که 23 سال تجربه کار در فرودگاه­های مختلف کشور دارد نشستیم:

 

شما در مجموعه­ای کار می کنید که پیش زمینه نه چندان مثبتی در ذهن مردم دارد. در حقیقت تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران که تصمیم داشتند فرودگاه امام (ره) را احداث کنند و چه زمانی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی طرح اولیه این فرودگاه اجرایی نشد شاهد چالش های فراوان تا به امروز در این فرودگاه هستیم. لطفا توضیح دهید آیا این فرودگاه به جایگاه اصلی خود و اهداف مورد نظرش رسیده است؟

از زمانی که طرح ساخت فرودگاه امام (ره) روی کاغذ بود تا زمانی که این طرح وارد فاز اجرایی شود احداث این فرودگاه با فراز و نشیب فراوانی روبرو بوده است اما در شرایط کنونی با ایده مناسب آقای وزیر مبنی بر تبدیل شدن این فرودگاه به معنی کامل کلمه به شهر فرودگاهی امیدواری بیشتر شده است، چرا که شاهد حمایت همه جانبه از طرف وزارت راه و شهرسازی هستیم. در شرایط کنونی ریاست فرودگاه در اختیار کسی هست که بیشتر به صورت سیستمی فکر می کند و پیاده سازی سیستم را در اولویت قرار می دهد و این سیستم می تواند شامل مناطق آزاد، منطقه ویژه اقتصادی و توسعه زیرساخت فرودگاه باشد. اگر بتوانیم منابع مالی مورد نیاز داخلی و خارجی را جذب کنیم و اولویت­ها مشخص شود در آینده­ای نه چندان دور زیرساخت های شهر فرودگاهی احداث می شود که  با تامین این موارد انشالله شاهد تحقق کامل افق چشم انداز شهر فرودگاهی امام(ره) باشیم.

فرودگاه امام(ره) حدود 5/4 میلیون نفر ظرفیت پذیرش مسافر در سال را دارد ولی در شرایط کنونی مشاهده می کنیم که ظرفیت سالانه مسافر ممکن است به 10 میلیون نفر هم برسد که قطعا با ظرفیت بیشتر کار کردن این فرودگاه سطح ارائه خدمات مناسب را کاهش می دهد. در نیمه اول سال 1397با راه اندازی ترمینال سلام قطعا ظرفیت پذیرش مسافر در فرودگاه امام بین 3.5 تا 5 میلیون افزایش می یابد که با وقوع این اتفاق  بخش مهمی از بار ترمینال یک وپروازهای زیارتی به ترمینال سلام منتقل می شود.

بارش نگین برف سال گذشته نشان دادکه این فرودگاه در ابعادمختلف دارای نوقص جدی است؟

درباره بارش برفی که در فرودگاه امام(ره) بارید باید به این نکته مهم اشاره کرد که زمستان سال گذشته برف سنگین تمام نقاط فرودگاه را فرا گرفت هرچندروزبعد، فرودگاه 8 پروازرا پذیرفت که باتوجه به 15 ساعت بارش مداوم برف این پروازهابه خوبی صورت گرفت.البته نباید از ذکر این نکته مهم غافل شویم که بارش برف موجب شد تا ایرلاین ها نتوانند کترینگ خودشان را به پروازها برسانند، هرچند با توجه به زمان طولانی بارش برف وارتفاع آن تا 70 سانتی متر، کاهش دید را همراه داشت، به طوری که شعاع دید به 200 متر بیشتر نمی  رسید در حالی که خلبان به 800 متر دید کامل نیاز دارد. با توجه به این که بنده قبلا ریاست فرودگاه مهرآباد را هم برعهده داشتم که درآن بیش از 400 پرواز در روز صورت میگیردکه بیشترین تعداد پرواز در بین فرودگاههای کل کشور است. اما فرودگاه امام(ره)  اهمیت بیشتری دارد زیرا پروازها در این فرودگاه جنبه بین المللی دارد ومسافر زمان بیشتری در فرودگاه می ماند تا فرآیند پرواز انجام شود، به طوری که هر مسافر در فرودگاه مهرآباد حدود یک ساعت مهمان فرودگاه است ولی در فرودگاه امام(ره) به طور میانگین این زمان حدود 3 ساعت است که صرف کنترل گذرنامه، امورگمرک و ویزا می شود.

به نظر می رسد در مواقع بحرانی این فرودگاه با مشکلات مختلفی روبرو می شود. آیا شما این مشکلات و نارسائی ها را شناسائی کرده­اید؟

با توجه به اینکه فرودگاه امام(ره) با شهر فاصله دارد در مواقع بحرانی راه های دسترسی مسافران به فرودگاه باید باز باشند تا مسافران به راحتی به فرودگاه رفت وآمد کنند. البته اگر بتوانیم همه امکانات را برای فرودگاه در شرایط بحرانی محیا کنیم قدم مهمی برداشته ایم به طوری که اگر برفی آمد کترینگ ایرلاین ها را به صورت ذخیره داشته باشیم تا اگر بحرانی بوجود آمد اخلالی در پروازهای فرودگاه ایجاد نشود. فرودگاه هم از چند مجموعه تشکیل شده است که شامل ایرلاین ها، خود مجموعه فرودگاه و ارگان ها هستند که یک پرواز را شکل می دهند. در حقیقت همه این اجزا باید در کنار هم قرار بگیرند تا یک پرواز کامل انجام شود. تمام مشکلات فرودگاه باید از زوایای داخلی و خارجی بررسی شود. مثل عوامل بیرونی و بخشی و معضلات داخل فرودگاه نظیرکمبود تجهیزات و غیره نیازمند تدوین قوانین است. البته در حوزه قانون گذاری امتیازهایی که مناطق آزاد برخوردار هستند باید به شهر فرودگاهی داده شود، یعنی تبدیل فرودگاه به شهر فرودگاهی به این دلیل است که شهر فرودگاهی از امتیازات و مزایا ویژه­ای برخوردار است تا این عامل موجب تشویق سرمایه گذاران شود. در واقع شهر فرودگاهی سرمایه گذاران را برای سرمایه گذاری و ایجاد زیرساخت های مناسب در یک فرودگاه ترغیب می کند. البته قوانین هر چه زودتر ابلاغ شود شاهد شکل گیری شهر فرودگاهی به معنی واقعی در فرودگاه امام (ره) خواهیم بود. از طرف دیگر خود دولت هم نقش مهمی در سرعت بخشیدن و تبدیل شدن فرودگاه امام (ره) به شهر فرودگاهی به معنی واقعی کلمه دارد به طوری که روند این رخداد را می تواند از 5 سال به 3 سال کاهش دهد. فرودگاه امام (ره) قرار بود به عنوان هاب منطقه خاورمیانه عمل کند و از لجاظ پذیرش ظرفیت مسافر مقام دوم و از لحاظ پذیرش کالا مقام اول را داشته باشد که تحقق این موضوع نیازمند ایجاد زیرساخت مناسب است. فرودگاه امام متعلق به کشور است وحمل و نقل هوایی اقتصاد و سیاست یک کشور را به کل دنیا پیوند می دهد. هرچند توسعه فرودگاه به نفع همه دستگاه­های اقتصادی، سیاسی و توریستی کشور است.

به نظر می رسد چندین عوامل بازدارنده نامریی در عدم توسعه فرودگاه امام (ره) نقش دارد به عقیده شما این استنباط درست است؟

خیر. در حقیقت منظور عوامل نامریی نیست بلکه فرودگاه امام(ره) حمایت همه نهادها اعم از دولت و مجلس را می طلبد، هر چند حمایتی که از سوی دکتر آخوندی شاهد هستیم می تواند در توسعه فرودگاه امام(ره) آثار مثبت و سازنده ای داشته باشد.

با وجود نهادهای مختلف دخیل در امور فرودگاهی که اغلب تاخیرهای مکرر پروازی را در بردارد، می توان فرودگاه امام(ره) را به عنوان یک هاب در منطقه خاورمیانه دانست؟

تبدیل شدن فرودگاه امام(ره) به شرکت شهر فرودگاه خودش ظرفیت خوبی را ایجاد کرده است به طوری که موجب شده است این فرودگاه از چارچوب یک فرودگاه ساده خارج شود. در حقیقت بسیاری از مشکلات ما مربوط به عدم مدیریت یکپارچه فرودگاهی در کشور است. در بعضی از پروازها 25 تا 30 ارگان برای انجام یک پرواز دخیل هستند و اگر مدیریت واحد فرودگاهی وجود نداشته باشد با چالش و مشکل روبرو می شویم. تبدیل فرودگاه امام(ره) به شهر فرودگاهی یک امتیاز مهم محسوب می شود و همین موضوع یک ظرفیتی را ایجاد کرده است. با انضباط مدیریتی که مدیریت جدید شهر فرودگاهی امام(ره) و در راس آن مهندس آدم نژاد ایجاد کرده است شاهد تحول و رونق چشمگیر فرودگاه امام(ره) خواهیم بود.

ظرفیت اسمی مسافر در فرودگاه 4.5 میلیون نفراست چشم انداز توسعه این فرودگاه تا چند میلیون نفر است؟

ظرفیت فرودگاه امام (ره) در طرح اصلی90 میلیون نفر بود که هنوز محقق نشده است. راه اندازی ترمینال های سلام و ایرانشهر برای تبدیل فرودگاه امام(ره) به هاب منطقه ای در اولویت است تا این فرودگاه با فرودگاه های دوبی و استانبول رقابت کند. در خوشبینانه ترین حالت اگر بخواهیم ظرفیت فرودگاه امام(ره) به 10 میلیون نفر برسد باید زیرساخت­های لازم آن در 3 تا 5 سال آینده شکل بگیرد تا ظرفیت مورد انتظار محقق شود.

وقتی به فرودگاهی واژه بین­المللی اتلاق می­شود ناظر بر حضور انواع توریست ها و گردشگرهای خارجی است که به کشور وارد یا خارج می شوند. در واقع ورود گردشگر خارجی با سیاست های گردشگری حاکم بر کشور در تضاد است به طوری که حتی شاهد قانون گذاری های گسترده در زمینه ایجاد موانع برای جذب گردشگر در کشور هستیم در این زمینه نظر کارشناسی شما چیست؟

صنعت گردشگری  ارتباط مستقیم با صنعت هوایی در یک کشور دارد. در حقیقت هر چقدر صنعت هوایی را توسعه دهیم صنعت توریسم هم با گسترش بیشتری در یک کشور رشد خواهد کرد. قطعا باید مسافرهای بین المللی وخارجی وارد کشور شود و مقررات حاکم در داخل کشور باید از صنعت توریسم در کشور حمایت کند. ایجاد جاذبه برای توسعه صنعت گردشگری و توریسم در ایران بسیار مهم است که تحقق این موضوع بر عهده نهادهای قانون گذار و اجرایی کشور است و این موضوع باید در رئوس سیاست های کلان کشور باشد هرچند فرودگاه هم باید بتواند از فرصت حضور گردشگران و توریست های خارجی در کشور نهایت استفاده را ببرد.

با توجه به اینکه قراراست فرودگاه امام (ره) به شهر فرودگاهی تبدیل شود و در آینده ای نه چندان دور منطقه ویژه اقتصادی درآن شکل بگیرد در جذب سرمایه های خارجی برای تحقق این هدف چه اقداماتی انجام داده اید؟

در شرایط کنونی مسئولان جدید شهر فرودگاهی امام (ره) و وزارت راه وشهرسازی در حال مذاکره هستند و زمینه مذاکرات در بخش های مختلف فراهم شده است تا شاهد شکل گیری شهر فرودگاهی امام (ره) به معنی واقعی کلمه باشیم.

به نظر شما چه زمانی مشکل تاخیرهای پروازی در کشور حل خواهد شد؟

صنعت هوایی کشور و به خصوص هواپیماها باید نوسازی شوند. در حقیقت هر چقدر هواپیماهای کشور قدیمی باشند به طور قطع زمان چک کردن آنها  به لحاظ فنی و انجام یک پرواز مطمئن بیشتر خواهد شد. البته با ورود ناوگان هوایی جدید به کشور میزان تاخیرها رو به کاهش است.  موضوع دیگر بخش مربوط به شرایط آب و هوایی است و بخش دیگر مربوط به خود فرودگاه ها است که ممکن است شاهد عدم هماهنگی بین تجهیزات فرودگاهی باشیم. اگر نوسازی در صنعت هوایی انجام بگیرد و تجهیزات برای پذیرش پروازها در شرایط بد جوی مهیا باشد به طور قطع کاهش زمان تاخیرهای پروازی رخ خواهد داد.

 

در بارش برف و باران سال گذشته شاهد بودیم که بسیاری از مسافران با نرخ بالای تاکسی های فرودگاهی روبرو شدند تا جایی که برای انتقال 4 نفر به صورت دربست از فرودگاه تا تهران یک میلیون تومان کرایه می خواستند. آیا سازمان خاصی بر نرخ گذاری تاکسی ها در فرودگاه نظارت می کند؟

ما این موضوع را به طور دقیق بررسی کردیم و به هیچ وجه ممکن از سوی تاکسی های شناخته شده فرودگاه امام (ره) مبلغ بالاتر و خارج از عرفی به مسافران پیشنهاد داده نشده است. حتی بعضی از سازمان­ها به صورت محرمانه بین راننده تاکسی ها وارد شدند و چنین موضوعی را مشاهده نکردند. البته افزایش قیمت از 10 تا 20 درصد بخاطر بارش برف بوده است اما اخذ مبالغ بالایی از 200 هزار تومان تا یک میلیون تومان به منظور انتقال مسافر از فرودگاه امام در شرایط برفی کذب بوده است و حتی اعلام کردیم مسافری که مبلغ یک میلیون تومان را داده است به ما مراجعه کند که خبری نشد. احتمال دارد خودروهایی که گذری هستند از فرصت استفاده کرده اند و 4 مسافر را هم سوار کرده اند که ما دیگر روی آن نظارتی نداریم و باید مسافران حواس خود را جمع کنند. فرودگاه در ندارد و نمی توان درش را بست. مسافران باید از تاکسی های ثبت شده در فرودگاه استفاده کنند و هر گونه بد رفتاری از سوی رانندگان را می توانند گزارش کنند هر چند رانندگان تاکسی نسبت به فرودگاه امام (ره) تعهد دارند.

تاکسی های فرودگاه امام نرخ ثابتی دارند ولی در فرودگاه مهرآباد تاکسی ها بر اساس تاکسی متر کرایه دریافت می شود، علت این تفاوت در چیست؟

در فرودگاه امام (ره) برای انتقال مسافر به نقاط مختلف تهران از شمال تا جنوب گرفته و یا از غرب تا شرق  مبلغ ثابتی دریافت می­شود که به نظر من عادلانه نیست. این نرخ برای مناطق مختلف تهران نباید یکسان باشد و باید نرخ گذاری کرایه تاکسی های این فرودگاه به نقاط مختلف تهران مانند فرودگاه مهرآباد محاسبه شود که به زودی شاهد این اتفاق خواهیم بود.

خط متروی فرودگاه امام تاچه اندازه استقبال مسافران رادرپی داشته است؟

خط یک مترو فعلا راه افتاده است اما رینگ خطوط آن هنوز تکمیل  نشده است. البته نباید از ذکر این نکته مهم غافل شویم که زمان بندی ورود قطار به ایستگاه مترو مهم است به طوری که در فرودگاه مهرآباد این زمان حدود 15 دقیقه و در بعضی مواقع حتی کمتر هم  است ولی در این فرودگاه این زمان بندی به حدود 2 ساعت می­رسد. با تکمیل رینگ متروی فرودگاه امام ضمن ایجاد انگیزه و جذب مسافران دیگر شاهد معطلی آنان نخواهیم بود.

هنوز استنباط کامل از عنوان شهر فرودگاهی در ذهن مردم نیست. لطفا این موضوع را بیشتر بشکافید؟

شکل کامل صنعت هوایی مخصوصا در حوزه بین المللی ایجاد شهر فرودگاهی است. وقتی که شهر فرودگاهی شکل می گیرد ما می توانیم بخشی از فعالیت های مرتبط با حوزه را وارد شهر فرودگاهی کنیم که شامل لجستیک، صادرات، واردات و ترخیص است و این موضوعات در قالب یک فرودگاه شکل نمی گیرد. حمل و نقل ترکیبی در شهر فرودگاهی باید شکل بگیرد به طوری که انتقال بار باید به صورت ریلی، جاده ای و یا دریایی انجام شود. در شرایط کنونی اگر بخواهیم فرودگاه را رونق بدهیم باید شهر فرودگاهی تاسیس کنیم. وقتی فرودگاه رونق گرفت اقتصاد کشور رونق می گیرد و اقتصاد کشور هم به اقتصاد دنیا متصل می شود. با ایجاد سالن های  کنفرانس و اجلاس در شهر فرودگاهی شاهد خواهیم بود به جای اینکه اجلاسی در استانبول یا دوبی برگزار شود در این شهر برگزار شود. در حقیقت تکمیل زیرساخت های شهر فرودگاهی نیازمند تامین منابع مالی است که اگر تا حدی هزینه های آن تامین شود از آن به بعد سرعت بیشتری به خود خواهد گرفت.

 

 

 

سوتیترها:

• اگر بتوانیم منابع مالی مورد نیاز داخلی و خارجی را جذب کنیم و اولویت­ها مشخص شود در آینده­ای نه چندان دور زیرساخت های شهر فرودگاهی احداث می شود که با تامین این موارد انشالله شاهد تحقق کامل افق چشم انداز شهر فرودگاهی امام(ره) باشیم
• در فرودگاه امام (ره) برای انتقال مسافر به نقاط مختلف تهران از شمال تا جنوب گرفته و یا از غرب تا شرق مبلغ ثابتی دریافت می­شود که به نظر من عادلانه نیست
• در شرایط کنونی اگر بخواهیم فرودگاه را رونق بدهیم باید شهر فرودگاهی تاسیس کنیم. وقتی فرودگاه رونق گرفت اقتصاد کشور رونق می گیرد و اقتصاد کشور هم به اقتصاد دنیا متصل می شود