حساس‌ترین حلقه‌های زنجیره ارزش در حمل و نقل ریلی!

صنعت حمل و نقل آنلاین: سالانه‌ چند صد میلیارد دلار کالا در جهان‌ مبادله‌ می‌شود تا نیازمندی­های‌ گوناگون‌ ساکنان‌ نقاط مختلف‌ جهان تامین ‌شود. رشد چشمگیر حجم‌ مبادلات ‌تجاری ‌در قرن ‌اخیر ،هر چند متاثر از افزایش‌ مازاد تولید در برخی‌ کشورها و نیز گسترش‌ فعالیت­های‌ بازاریابی‌ بین‌المللی‌ است‌، اما در عین‌ حال‌ نمی‌توان‌ سهم‌ عمده‌ سیستم‌ حمل‌ ونقل‌ جهان‌ را در زمینه‌سازی‌ برای‌ افزایش‌ حجم‌مبادلات‌ تجاری‌ نادیده‌ گرفت‌ .حمل‌ و نقل‌ کارآمد و موفق‌، زمینه‌ساز اقتصاد سالم‌ است‌. حمل‌ و نقل‌ از امور زیربنایی‌ و یکی‌ از اجزای‌ مهم‌ چرخه‌ تولید ـ مصرف‌ است‌. هر چند فعالیت­های‌ حمل‌ و نقل‌ بخشی‌ از فرایند تولید است‌. در طبقه­‌بندی‌ بخش­های‌ اقتصادی، این بخش‌ از بخش­های‌ خدماتی‌ محسوب ‌می‌شود.  برخی از‌ محققان‌ رشد بخش‌حمل‌ و نقل‌ را منوط به‌ رشد تولید و برخی‌ دیگر، رشد تولید را منوط به‌ رشد بخش‌ حمل‌ و نقل ‌می‌دانند. در هر حال‌ با گسترش‌ جوامع‌ بشری‌ و پیچیده‌ شدن‌ روابط اجتماعی‌ و اقتصادی‌، تعیین ‌این‌ که‌ تولید مقدم‌ است‌ یا حمل‌ و نقل،‌ کار مشکلی‌ است‌، در رابطه با بخش ریلی نیز متاسفانه اکنون با مشکل سودآوری اندک یا حتی زیان­دهی روبه‌رو هستیم پس بنابراین نه فقط توسعه بخش ریلی حائز اهمیت است بلکه امروز بقای آن به دلیل مواجه شدن با تهدید شکست در چنین شرایطی، حتماً ضروری است تا با استفاده از تسهیلات ارزان قیمت و طویل­المدت صندوق توسعه ملی،از توسعه زیرساخت و ناوگان در این بخش حمایت­ شود .به همین منظور پای صحبت­های مهندس سبحان نظری، مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره شرکت ترکیب حمل و نقل نشستیم:

نخست ممنون خواهم شد مختصری از فعالیت های شرکت ترکیب حمل و نقل را توضیح بفرمائید؟

شرکت ترکیب حمل ونقل وابسته به موسسه صندوق پس­انداز کارکنان راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۷۴ تأسیس شد و فعالیت خود را در زمینه حمل و نقل ریلی، جاده­ای و ترکیبی کالا آغاز  نمود. این شرکت با استفاده از امکانات، تجربیات و توانمندی­های خود در حال حاضر خدمات حمل و نقل ریلی، جاده‌ای و ترکیبی بارهای داخلی، ترانزیت، وارداتی و صادراتی را برای طیف وسیعی از مشتریان انجام می‌دهد.

شرکت با دارا بودن تعداد ۵۳۶ دستگاه واگن لبه کوتاه و کامیون ملکی، ۵۰۰ دستگاه کامیون تحت پوشش و ۲۰ نمایندگی فعال در کشور، در زمینه حمل محمولاتی از قبیل محصولات فولادی، کانتینر پر و خالی، قطعات خودرو، مواد معدنی بسته­بندی شده، تجهیزات و ماشین­آلات، محمولات ترافیکی و همچنین در عرصه خدمات جانبی و مشاوره حمل ونقل، حضوری فعال دارد.

عضویت در سازمان‌ها و موسسات ذیربط از جمله اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران، انجمن صنفی شرکت­های حمل و نقل ریلی و خدمات وابسته، انجمن صنفی شرکت­های حمل ونقل جاده‌ای و انجمن شرکت­های حمل ونقل بین المللی، از جمله ویژگی‌های شرکت است.

شرکت در سال ۱۳۹۶ توانست در بخش حمل بار ریلی از نظر تناژی ۱۸۹ درصد و از نظر تن کیلومتری ۱۳۸ درصد رشد عملکرد نسبت به سال ۱۳۹۵ را تجربه نماید تا از این نظر، رتبه اول را در بین همه شرکت های حمل بار ریلی به خود اختصاص دهد. همچنین، عملکرد حمل بار شرکت در بخش جاده­ای نیز  طی سال ۱۳۹۶ تقریباً ۵۰ درصد نسبت به سال ۱۳۹۵ رشد داشت. علاوه بر  این، شرکت توانسته است با رویکرد به توسعه حمل ترکیبی، سهم حمل ترکیبی را از سبد فروش خود به ۱۱ درصد برساند، که با توجه به اثرگذاری خوب این شیوه بر جذب بار به شبکه ریلی، اتفاق مطلوبی به شمار می‌رود.

شرکت ترکیب حمل‌ونقل برای سال ۱۳۹۷ نیز هدف‌گذاری‌های بزرگی در جذب بار به شبکه ریلی و به ویژه در حمل بارهای کانتینری و ترانزیتی انجام داده است که امیدواریم با لطف حضرت حق و همت مضاعف سرمایه‌های انسانی خوب شرکت ترکیب، در تحقق این اهداف موفق باشیم.

وضعیت صنعت ریلی کشور را در ارتباط با فعالیت شرکت خود در بخش ترکیب حمل و نقل را چگونه ارزیابی می­کنید؟

با توجه به افزایش تولیدات صادراتی شرکت­های فولادساز، افزایش واردات و صادرات محمولات کانتینری از گمرک­های متصل به شبکه ریلی از جمله گمرک شهید رجائی و همچنین واردات ریل برای توسعه شبکه ریلی کشور در تکمیل خطوط آهن قزوین- رشت، مراغه -ارومیه و همدان -ملایر در چند سال اخیر وضعیت تقاضای حمل و نقل بار ریلی رو به رشد بوده و شرکت ترکیب حمل و نقل نیز به عنوان پررشدترین شرکت مالک واگن لبه کوتاه در سنجش آماری راه­آهن ج.ا.ا، می‌کوشد تا از این فرصت‌ها به خوبی برای توسعه توان و اعتبار خود استفاده نماید؛ در عین حال، لازم است قانون‌گذاران محترم در مجلس و سیاست‌گذاران و مدیران ارشد محترم در دولت دقت داشته باشند که حمل و نقل ریلی، یکی از اساسی‌ترین و حساس‌ترین حلقه‌های زنجیره ارزش صنایع بزرگ و مادر همچون معدن، فولاد و خودرو است و با توسعه شبکه ریلی و اتصال مراکز جدید بار و به ویژه صنایع پتروشیمی به این شبکه در سال‌های آینده، درجه‌ی وابستگی زنجیره ارزش بخش‌های اقتصادی به این شبکه افزون‌تر می‌شود. این سطح اثرگذاری سیستم حمل‌ونقل ریلی بر صنایع بزرگ، معنایی جز وابستگی شدید رشد اقتصادی به کمیت و کیفیت عملکرد سیستم حمل‌ونقل ریلی ندارد. در نتیجه، حقیقتاً لازم است قانون‌گذاران و مدیران ارشد در هنگام وضع مقررات و تخصیص منابع مالی، پشتیبان این سیستم حیاتی و زیربنایی اقتصاد باشند، چرا که می‌شود به زبانی ساده، نقش آن را به نقش شریان‌های خونی حیاتی در بدن انسان تشبیه نمود.

بخش حمل و نقل ریلی اکنون با مشکل سودآوری اندک یا حتی زیان­دهی روبه‌رو است و بنابر این نه فقط توسعه، که حتی بقای آن هم با تهدید مواجه می‌شود. در چنین شرایطی، حتماً ضروری است تا با استفاده از تسهیلات ارزان قیمت و طویل­المدت صندوق توسعه ملی، از توسعه زیرساخت و ناوگان در این بخش حمایت شود.

دستاورد پنج نمایشگاه ریلی سال­های گذشته از نظر شما چگونه ارزیابی می شود و از ششمین نمایشگاه سال جاری چه انتظاری دارید؟

نقش نمایشگاه­های تخصصی را در رشد و پیشرفت صنعت­های مختلف به عنوان ویترین نمایش محصولات و یا خدمات نمی­توان نادیده گرفت. در صنعت حمل و نقل ریلی نیز در سال­های اخیر با ابتکاری چون نمایشگاه حمل و نقل ریلی که در هر سال به مدت 3 یا 4 روز برگزار می­گردد فرصت مناسبی فراهم می‌شود تا شرکت‌های حمل و نقل ریلی بتوانند ارتباط نزدیک‌تری با صاحبان کالا و مشتریان برقرار نمایند و همچنین با شناخت رقبا قدم‌های مؤثری در پیشرفت و توسعه کمی و کیفی خدمات خود بردارند.

قوانین و مقررات جاری را در ارتباط با فعالیت­های شرکت خود تا چه حد تسهیل­ کننده کارها و یا مانع توسعه می­دانید؟

قوانین و مقررات جاری در اکثر مواقع تسهیل کننده‌اند و باعث ایجاد نظم و افزایش بهره‌وری می‌گردند. در پاره‌ای از موارد، مقرراتی وجود دارد که به نوعی مانع رقابت عادلانه و درست با بخش جاده‌ای و توسعه شرکت­ها است. بعضی از این قوانین اصلاح گردیده، مانند معافیت اخیر بخش ریلی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده که البته هنوز نقایصی در آن موجود است، و بعضی دیگر همچنان بدون تغییر وجود دارند. برای مثال، مبلغ حق دسترسی به شبکه راه آهن به طور متوسط نزدیک به ۲۰ درصد کرایه حمل بار ریلی است ولی سهم سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای از کرایه حمل بار جاده‌ای ۴ درصد می‌باشد، که این وضعیت سبب رقابت ناعادلانه دو بخش است و نیاز به اصلاح و بازبینی دارد، به گونه‌ای که حتی بهتر است در یک وضعیت مطلوب‌تر، به حمل‌ونقل ریلی که از نظر مصرف انرژی، آلایندگی محیط‌زیست و تلفات مالی و جانی بسیار کارآتر از حمل‌ونقل جاده‌ای است، یارانه و کمک تعلق گیرد.

متقاضیان فعالیت شرکت شما چه افراد یا سازمان­ها و یا نهادهای ذیربط هستند؟

شرکت ترکیب حمل‌ونقل چهار بخش عملیاتی فعال شامل حمل‌ونقل ریلی، حمل‌ونقل جاده‌ای، حمل‌ونقل ترکیبی و حمل‌ونقل بین‌المللی دارد.

با توجه به نوع واگن‌های این شرکت که لبه کوتاه هستند و نیز سوابق کاری متنوع بخش­های دیگر شرکت، مشتریان و متقاضیان خدمات شرکت عمدتاً شامل شرکت‌های فولاد‌ی و معدنی، صنایع پتروشیمی، شرکتهای خودروسازی، پیمانکاران ساخت راه آهن، شرکت های فورواردر و بازرگانان، صاحبان انواع محمولات کانتینری و صاحبان محموله‌های ترافیکی سنگین یا طویل می‌باشند.

نقش حمل و نقل ریلی را در توسعه پایدار کشور تا چه حد مهم و مؤثر می­دانید؟

خوب است نخست تعریف مختصری از توسعه پایدار داشته باشیم. توسعه پایدار، فرایند توسعه‌ای است که در آن، به طور هم‌زمان، دغدغه‌های سه­گانه‌ای شامل رشد اقتصادی، عدالت اجتماعی و فقط محیط زیست محترم و واجب شمرده می‌شوند. با چنین دیدگاهی، روشن است که حمل و نقل ریلی در توسعه پایدار کشورها بسیار اثرگذار و حائز اهمیت است. در واقع حمل و نقل ریلی با کاهش قیمت تمام شده کالاها در تحقق بُعد رشد اقتصادی، با پشتیبانی خوب از صنایع منطقه‌ای، اشتغال ملی و توزان جغرافیایی در تحقق بُعد عدالت اجتماعی و سرانجام با مصرف انرژی و تولید آلایندگی کمتر در تحقق بُعد حفاظت از محیط زیست نقش ایفا می­کند.

نمی‌توان کشور موفقی از منظر شاخص‌های سه‌گانه‌ توسعه پایدار پیدا کرد که تمرکز جابه‌جایی بار و مسافر در آن کشور بر حمل و نقل ریلی نباشد.

در رابطه با فعالیت شرکت در بخش حمل و نقل با چه چالش­هایی در بخش حاکمیت مواجه هستید ؟

اصلی­ترین چالش حاکمیتی موجود در بخش حمل‌ونقل ریلی، نبود منابع مالی ارزان و سهل (مانند منابع صندوق توسعه ملی) برای توسعه زیرساخت و ناوگان است.

چالش دیگر آن است که ساختار کسب‌وکار حمل‌ونقل ریلی کشور در حال حاضر، هم‌چنان در مقیاس بزرگی متکی به تصدی‌گری دولت است و این نقیصه سبب تقلیل بهره‌وری بخش تا اندازه‌ی زیادی شده است.

چالش دیگر، این که رفتار جذب سرمایه در این بخش نیز همچنان سنتی و ناظر بر حضور و سهم‌خواهی حداکثری دولت است. شاید اگر حمایت از سرمایه‌گذاران خصوصی در این بخش قدری سهل‌تر و با دوره بهره‌برداری طولانی‌تر باشد، بتوان بدون نیاز به اتکای فراوان به منابع دولتی، سطح خوبی از توسعه در این بخش به ارمغان آورد.

.