ترانزيت؛ طفل سر راهي يا موهبت الهي!

صنعت حمل و نقل آنلاین: تحولات تاریخی و سیاسی در شوروي سابق، منشاء تغييرات بسيار بزرگي در منطقه و كشورهاي همسايه این کشور سوسیالیستی بوده است. اما آنچه مد نظر نگارنده و موضوع این یادداشت است، تغييراتي است كه باعث ايجاد اشتغال در کشورهای همسایه به خصوص جمهوری اسلامی ايران شده و محوریت آن، ترانزيت و حمل ونقل بین المللی است.این فرآیند و اثرگذاری متقابل اقتصادی و اشتغال زایی، پس از سال 1990 و فروپاشي شوروي سابق و تشكيل كشورهاي مشترک المنافع آسیای میانه و مجموعاً فدراسيون روسيه ادامه پیدا کرد، به طوری که، این سرزمین پهناور همچنان یکی از محورهای مهم ترانزیتی دنیا است.

حال برگرديم به موضوع اصلي بحث و مسایلي كه درآن سال هادرایران در حال اتفاق افتادن بود،آن هم باز شدن مرزهايي كه ساليان سال بسته و يا غيرفعال بودند و ناگهان بر اثر اين اتفاق سياسي، بازگشايي شدند.كشورهايي كه ارتباط آنها تقريباً با كل دنيا قطع و يا دسترسي به آنها غيرممكن بود،ناگهان روياي ساليان دور خود را تحقق يافته ديدند و دسترسي به آبهاي آزاد و تجارت جهانی براي آنها ميسر شد وایران را بهترين گزینه مسير عبور براي رسيدن به آبهاي آزاد وارتباط با تجارت جهانی شناختند.از همين نقطه داستان ترانزيت و ايجاد دالان ها(كريدورهاي) حمل و نقلي از طريق ايران پررنگ و قابل تامل شد. اين طفل درایران  متولد شد و قطعاً تصميم گيران و تصميم سازان داخلی کوچکترین نقشي در پا به عرصه وجود گذاشتن آن نداشتند. طبيعتاً اين طفل تازه به دنيا آمده، همچون هر طفل ديگري نياز به پرورش و نگهداري داشت تا به سرمنزل مقصود برسد. اما سوال اساسی این است که ما متولیان حمل و نقل در بخش دولتی و خصوصی، با او چه كرديم و چه تمهيداتي را براي به رشد و نمو و به ثمر رساندن آن انجام داديم؟

متاسفانه با تدوين مقررات و قوانين و تراشيدن انواع و اقسام سازمان ها و ارگان هاي ذيربط، او را آماج حملات خود قرار داديم و باعث شديم كه با كمي و كاستي هاي فراوان در پروسه رشد قرار گيرد. قوانين و مقررات بعضاً متناقض و ناهمگون و عدم هماهنگي هاي لازم در تدوين آن ها از طرف كليه عوامل درگير، باعث رشد ناهمگون و عدم تعادل در پروسه آن شد. طفل تازه متولد شده به جاي اينكه با تغذيه و امكانات مناسب مواجه شود، مرتباً با ايجاد محدوديت و مسایل دست و پاگير ازسوء تغذيه در رشد برخوردار شد.در گذر زمان به جاي اينكه عوامل دست اندر كار تمامي همت و مساعي خود را به كار گيرند تا موجود در حال رشد، حداكثر پويندگي و بالندگي خود را بروز دهد، هر كدام از ظن خود به مساله و موجوديت آن نگاه كردند و به تدريج به سهم خواهي از اين پديده پرداختند. آنها نه تنها در مسير رشد او گام ننهادند بلكه شروع به مانع تراشي و بهره برداری زودهنگام از اين صنعت نوپا کردند.

بعد از چند سال از تولد اين موجود خلق الساعه، آمارها و ارقام توسط متوليان متعدد نيز به نوبه خود جالب و قابل تامل بود. اين آمار و ارقام گاهي در همايش ها و سخنراني ها و يا مقالات، به گونه ای در سخنان مسوولان ذيربط نمود پيدا مي كرد كه انگار مبدع و به وجود آورنده اين طفل ناخواسته بوده اند و گويي اصلاً اين طفل با برنامه ريزي هايي در اين طرف مرز پا به عرصه گيتي گذاشته است. يعني اين موجود كه ما امروزه آن را ترانزيت مي ناميم با طرح و نقشه قبلی به دنيا آمده تا يكي از عوامل برتري اقتصادي ما در سالهاي اخير در منطقه بوده باشد.نمي خواهم تكرار مكررات داشته باشم ولي بايد به ترانزيت از دريچه اي ديگر نگاه كرد. هر چند ممكن است خيلي دير شده باشد، چرا كه اين طفل به دوران بلوغ و بالندگي رسيده و شايد دیگر دكترها و افراد متخصص هم نتوانند به كمك آن بيايند. ولي اميدوارم ضرب المثل قديمي راست بگويد كه “ماهي را هر وقت از آب بگيري تازه است”.شايد بشود اين طفل سر راهي را با ديد موهبت الهي هم نگاه كرد كه عوامل بسيار زيادي در تولد آن دخيل بوده اندازجمله: موقعيت جغرافيايي منحصر به فرد كشورمان، وجود سياستمداران كشورشوروي سابق، امكانات زيرساختي حداقلي و وجود افراد لايق و كارآمد در بخش خصوصي و دولتي و بسياري عوامل ديگر.

به قول ضرب المثلي از كشور بيگانه كه مي گويد: Right Time-Right Place كه معني تحت اللفظي آن اين است كه بايد براي موفقيت در مكان و زمان مناسب قرار گيريد. موفق شدن طفل ناخواسته ما هم شايد مصداقی از اين ضرب المثل باشد.نظر نگارنده اين است كه شايد بهتر است مدتي دست از برنامه هاي پرطمطرق و گاهي اوقات ناشدني و غير عملي برداشته شود و فقط با تكيه بر امكانات موجود اين موهبت الهي را حفظ و حراست كنيم. با هماهنگي ارگان هاو حذف قوانين و مقررات دست و پاگیر موجود و تعيين يك متولي واقعي (پدر واقعي) نه در حد شعار اين نعمت خدادادي يعني ترانزيت را سر و ساماني بخشيم و از به هدر رفتن مواهب آن جلوگيري كنيم.البته اين موضوع منكر برنامه ريزي و مسایلي از اين دست براي ترانزيت نيست،اما با نگاه واقع بينانه و متفكرانه به دور از احساسات و تكيه بر امكانات موجود به اين قضيه سر و ساماني ببخشیم.لازم است براي جلوگيري از وخامت بيشتر اوضاع ترانزيت از نگاه درون سازماني دست برداشته و منافع ملي را در نظر بگيريم و به آن به عنوان يك پديده مهم اقتصادي و ملي نگاه كنیم و سعي در آينده نگري در جهت رشد آن داشته باشيم.بيائيم اين طفل سر راهي را موهبت الهي قلمداد کنیم و با ايجاد هارموني و هماهنگي بين كليه ارگان ها و سازمان هاي ذيربط آن را زمينه اشتغالزايي براي جوانان اين مرز و بوم قرار دهيم. اين نعمت خدادادي با نگاه ويژه و اقتصادي مي تواند براي كشورمان امنيت و ثبات سياسي و اقتصادي درخور توجهي را فراهم آورد.به اميد آن روز.

٭عضو هیات مدیره و مسوول کمیته آموزش و روابط عمومی انجمن صنفی شرکتهای حمل و نقل بین المللی خراسان رضوی و نایب رییس کمیته حمل و نقل اتاق بازرگانی خراسان رضوی