دلار آتشین ایرانی

دکتر فریبرز رییس دانا

دلار فقط پول برتر جهان نیست بلکه همچنین پول سلطه­ گر جهانی است. دلار بدون استیلا بر فضای پولی جهان –شامل میلیاردها دلار تجارت روزانه کالا، مبادلات ارزی و نقل و انتقال اوراق بهادار – دیگر بدین سان وجودی ندارد و می­ شود یک پول معمولیِ بی رمق.

از ماه اوت 1971 به بعد، دولت آمریکا به رهبری ریچارد نیکسون مصمم شد که رابطه دلار با پشتوانه طلا، یعنی ضرورت رعایت موازین پولی را نادیده بگیرد. سلطه جهانی امریکا از آن تاریخ به بعد وارد مرحله تازه­ تری شد. قرارداد معروف به اسمیتسونین در اوت 1971 نقطه عطفی در استیلای امریکا بود. نقطه عطف قبلی را می­ توان قرارداد تسلیم آلمان نازی به متفقین دانست که موجب انتقال قدرت جهانی از انگلستان به امریکا شد.

باری، از 1971 به بعد این فدرال رزرو (بانک مرکزی ایالت متحده امریکا) است که به اختیار خود و با تصمیم­ های مقطعی، دلار را منتشر و به بازار جهانی سرازیر می­ کند و این دلارهای بی­ حساب و کتاب وسیله تجارت جهانی و وسیله ذخیره ­سازی بانک­های مرکزی، بانک­های تجاری و تخصصی، موسسات و شرکت­ های تولیدی و مالی جهانی می­ شود.

نیاز به دلار در سطح جهان موجب تقاضای ناگزیر برای پول آمریکا می­ شود زیرا دلار به واحد پولی جهان تبدیل شده است. دلار آمریکا فعال مایشاء شده است. البته این چنین نیست که بقیه ارزهای مهم مانند ین، فرانک سوییس، یورو و پوند هیچ کاره شده باشند بلکه آنها به طور نسبی کمرنگ تر شده و خودشان زیر سلطهِ دلار آمریکا قرار گرفته ­اند. تقاضای به اصطلاح نهادینه شده برای دلار موجب شده است که امریکا به شماری از کشورهای مهم اقتصادی جهان، حتی کشورهای جنوب، امکان دسترسی تقریبا دلبخواه به دلار را بدهد.

در واقعیت، اقتصاد امریکا اقتصادی است که… 

ادامه این نوشتار را می توانید در شماره 363 ماهنامه صنعت حمل و نقل مطالعه کنید.