تجهیز ناوگان ریلی به لوکوموتیوهای نو مقدور نیست

صنعت حمل و نقل آنلاین: لوکوموتیوهای نو به واسطه منافعی چون امنیت، سرعت، هزینه کم انرژی، درآمدزایی، توزیع عادلانه امکانات و ده‌ها مزیت ویژه دیگر همواره در برنامه‌های بالادستی حمل‌ونقل دیده شده است. به‌منظور توسعه حمل‌ونقل ریلی و مدرن سازی در بخش حمل‌ونقل، قوانین بسیاری مصوب و بر اجرای آن تأکید شده است. تا جایی که پشتیبانی از حمل‌ونقل ریلی از چشم‌اندازهای توسعه کشور به شمار می رود. همان‌طور که مردم برای توسعه بخش ریلی از دولت انتظاراتی دارند و فعالان اقتصادی این بخش نیز با تمام توان در این حوزه مشارکت می‌کنند، از دولت نیز انتظاراتی در راستای بهبود فضای کسب‌وکار و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل ریلی، حمایت از نوسازی ناوگان‌های فرسوده و تبیین برنامه‌ریزی‌های دقیق در اولویت قرار دادن توسعه بخش ریلی وجود دارد. در رابطه با این موارد با مهندس مجتبی لطفی مدیرعامل شرکت البرز نیرو گفت‌وگویی صورت گرفته است:

شرکت البرز نیرو چگونه کار خود را شروع کرد و هم‌اکنون چند دستگاه لوکوموتیو در ناوگان خود دارد؟

شرکت تجهیزات ناوگان ریلی البرز نیرو در سال 1386 همزمان با افزایش فعالیت بخش خصوصی در صنعت حمل‌ونقل ریلی و با هدف سرمایه‌گذاری در تأمین لوکوموتیو تأسیس شده است. در حال حاضر به همراه گروه شرکت‌های موسس شامل توکا ریل، بهتاش سپاهان، آسیا سیر ارس و پارت سهند، با داشتن انواع واگن، لوکوموتیو و تأمین اقلام یدکی آن‌ها زنجیره کاملی را جهت حمل بار در شبکه ریلی ایجاد کرده است. طی این مدت 77 دستگاه لوکوموتیو GT26CW خریداری شده که اولین لوکوموتیو در شهریور ماه سال 1388 راه‌اندازی و به سیر اعزام شد. تعدادی از این لوکوموتیوها نیز به شرکت‌های «الوند نیرو» و «راهوار نیرو» واگذار شده است. از جمله خدمات این شرکت می‌توان به تأمین لوکوموتیو، خدمات فنی مهندسی، ساخت و بازسازی، تعمیر و نگهداری، تأمین قطعات یدکی لوکوموتیو و واگن و استخدام و آموزش لوکوموتیوران اشاره کرد.

در حال حاضر چه سهمی از حمل‌ونقل ریلی کشور را دارید و چشم‌انداز شرکت برای توسعه فعالیت‌ها چیست؟

طبق آمار، تامین لکوموتیو برای حدود 32 درصد کل حمل‌ونقل ریلی باری کشور در اختیار شرکت‌های خصوصی لوکوموتیو است. از این میزان حدود 12 درصد بر عهده «البرز نیرو» است. به‌گونه‌ای که علاوه بر مالکیت لوکوموتیو، به‌عنوان یک شرکت متخصص لوکوموتیو دارای بخش بازسازی، خدمات فنی و مهندسی نیز هست. این بخش با همکاری نیروهای زبده و فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی مکانیک، صنایع ریلی، برق و الکترونیک که تجربه کار در صنایع ریلی دارند، فعالیت می‌کند.

این را هم اضافه کنم که نزدیک به دو سال پیش، یک قرارداد از طریق مناقصه با راه‌آهن جمهوری اسلامی، برای بازسازی لوکوموتیوهای راه‌آهن بسته شد که طبق آن تعدادی از لوکوموتیوها برای بازسازی تحویل شرکت شد و هم‌اکنون نیز در حال بازسازی است.

اما در رابطه با سوال شما مبنی بر چشم‌انداز توسعه‌ای ناوگان باید بگویم که استفاده از لوکوموتیوهای با توان و فناوری بالاتر در برنامه‌های این شرکت است. این برنامه با همکاری شرکایی چون واگن پارس و شرکت‌هایی از چین، آلمان و فرانسه انجام می‌شود و حمایت صندوق توسعه ملی را نیز دارد. البته یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های هر شرکت، نیروی انسانی کارآمد و متخصص است و با توجه به چشم‌انداز ترسیم شده در شرکت جهت ارتقای دانش و مهارت فنی کارکنان، برنامه‌های متعددی برای آموزش نیروی انسانی پیش‌بینی‌شده است. این شرکت همزمان با افزایش فعالیت بخش خصوصی در صنعت حمل‌ونقل ریلی کشور، اقدام به تربیت اولین لوکوموتیورانان بخش خصوصی در سال 1389 کرده است و در حال حاضر بیشترین لوکوموتیورانان بخش خصوصی را در اختیار دارد که تعداد آن‌ها به 100 نفر می‌رسد. هم‌اکنون نیز تعدادی از آن‌ها در قطارهای باری شبکه ریلی کشور در اصفهان، یزد و قم مشغول به کار هستند. این به دلیل ساختار شرکت است که با در نظر گرفتن تنوع‌ بخش‌ها و ادارات مختلف در تهران، کرج، اصفهان، یزد و سایر مناطق کشور فرصت‌های شغلی زیادی را در زمینه حمل‌ونقل ریلی فراهم کرده است.

با توجه به حضور در عرصه حمل‌ونقل ریلی به‌عنوان یک شرکت بخش خصوصی، به نظر شما خصوصی‌سازی بخش ریلی تا چه میزان تحقق پیدا کرده است و شما در این زمینه با چه مشکلاتی مواجه بوده‌اید؟

خصوصی‌سازی در بخش لوکوموتیو، دیرتر از بخش‌های دیگر آغاز شد، در حالی که سال‌هاست روند خصوصی‌سازی در بخش واگن‌های باری و مسافری آغاز شده است و این زنجیره کامل نبود. از بزرگ‌ترین مشکلات این بخش، وابستگی مالی پیچیده مالکان لوکوموتیو به راه‌آهن و شرکت‌های مالک واگن است که همین مساله، شرکت‌های بخش خصوصی را از نظر تأمین نقدینگی در یکی دو سال گذشته، دچار مشکلاتی کرده است. هنوز توافقی بین راه‌آهن، واگن‌دارها و مالکان لوکوموتیو صورت نگرفته است و مشخص نیست که شرایط این بدهی‌ها در آینده چگونه خواهد بود. به این موضوع توجه داشته باشید که لوکوموتیو در اختیار راه‌آهن است و راه‌آهن از آن بهره‌برداری می‌کند و در نتیجه باید هزینه این بهره‌برداری را بدهد، اما به دلیل برخی مشکلات موجود و کمبود نقدینگی، پرداخت آن به عهده مالکان واگن گذاشته شده است. این شرایط موجب شده تا قرارداد درستی که سود طرفین را در نظر بگیرد، وجود نداشته باشد و دست آخر به نوعی سردرگمی در برنامه‌های توسعه‌ای بخش خصوصی دامن می‌زند. به‌طوری که زنجیره این مشکلات موجب شده تا برنامه‌های توسعه پنج شرکت صاحب لوکوموتیو عقب بیافتد و شرکت‌ها در حوزه تعمیر و نگهداری لوکوموتیوها نیز با مشکلاتی مواجه شوند.

اجرای قوانین در بخش‌های «سیر و حرکت» و «اطلاعات و فناوری» تا چه حد هماهنگ و راضی‌کننده بوده است؟

در سال گذشته دو بخش «بهره‌برداری» و «سیر و حرکت» در حوزه حمل‌ونقل ریلی رشد خوبی داشته است و به‌موازات آن فضای مثبتی در عرصه کسب‌وکار ایجاد کرده است. در راه‌آهن جمهوری اسلامی از ایده‌های نو برای توسعه بخش خصوصی استقبال می‌شود و امیدوارم در سال جدید بهره‌وری عملکرد بخش خصوصی افزایش یابد و در بخش «سیر و حرکت» نیز راهکارهای جدیدی ارایه شود.

با توجه به اولویت‌های موجود در بخش حمل‌ونقل ریلی و همچنین امیدواری به گشایش‌های صورت گرفته، آیا بهبود مناسبات بین‌المللی مشوق‌هایی برای سرمایه‌گذاری در این بخش ایجاد کرده است؟

مشوق‌ها در دو سال گذشته بسیار کمرنگ بود زیرا با وجود مشکلات نقدینگی، دولت نیز نتوانست به تعهدات خود عمل کند و کمک‌ها همه در قالب تعریف طرح‌های عمرانی به راه‌آهن بوده است.

یکی از این طرح‌ها، پروژه ساخت کارخانه لوکوموتیو در نزدیکی اصفهان است که نیاز به حدود 35 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری دارد. البته حدود 8 میلیارد تومان از این رقم را سرمایه‌گذاری کرده‌ایم اما تأمین مابقی آن کار بسیار مشکلی است و حتی در این زمینه بانک‌ها نیز نتوانسته‌اند کمک کنند.

ناوگان ریلی همواره در معرض فرسودگی قرار دارد. برای بهره‌وری بیشتر چه برنامه‌هایی در پیش خواهید داشت؟

چندی پیش شرکت مشاور آلمانی راه‌آهن، آماری را از مقایسه فرسودگی ناوگان‌های ریلی دنیا منتشر و عنوان کرد که ناوگان‌های فعال در راه‌آهن جمهوری اسلامی نسبت به ناوگان‌های دنیا فرسوده نیست. اما به اعتقاد من این مساله نیاز به تأمل بیشتری دارد. ناوگان یک شرکت فعال در صنعت ریلی تا زمانی که صرفه اقتصادی و ایمنی داشته باشد قابل بهره‌برداری است. ضمن این‌که گزینه بازسازی و نوسازی ناوگان نیز همواره وجود دارد. در بخش لوکوموتیو در سال‌های اخیر 100 رام لوکوموتیو از شرکت «آلستوم» و 150 رام لوکوموتیو از شرکت «زیمنس» خریداری شده که این کار، متوسط عمر ناوگان کشور را پایین آورد. اما ناوگان‌های باری کشور متشکل از لوکوموتیوهای «جی.‌ام. جی» هستند که فناوری آن‌ها متعلق به اواخر دهه70 میلادی است و عمر بالایی دارند و به‌طور مرتب بازسازی می‌شوند. البته در راه‌آهن‌های اروپا نیز لوکوموتیوهایی وجود دارد که عمر زیادی دارند و فقط با بازسازی و نوسازی مجدد قابل استفاده می شوند. در ایران به دلیل مشکلات موجود در تعاملات مالی و البته تحریم‌ها خرید لوکوموتیو با قیمت بالا امکان‌پذیر است. بنابراین در خوش‌بینانه‌ترین حالت، امکان خرید لوکوموتیوهای نو وجود ندارد. بسیاری از کشورهای صاحب فناوری لوکوموتیوسازی مانند امریکا به دلیل تحریم با ما معامله نمی‌کنند و خرید لوکوموتیو از اروپای غربی نیز به دلیل قیمت بالا و مشکلات مربوط به گشایش اعتبار اسنادی عملاً غیرممکن است. در نتیجه گزینه‌ای که باقی می‌ماند، بازسازی یا نوسازی لوکوموتیوها یا خریداری لوکوموتیوها با فناوری پایین‌تر است.

حمایت دولت از بخش خصوصی در زمینه نوسازی ناوگان چگونه است؟

در پنج سال گذشته، با وجود این‌که طرحی برای خرید لوکوموتیو ارایه شد، شبکه بانکی از این طرح حمایت نکرد. استدلال بانک‌ها این بود که تعهدات موجود صندوق توسعه ملی، اجازه تعریف پروژه جدید نمی‌دهد. بعد از توافق هسته‌ای و گشایش‌های به وجود آمده، تلاش شرکت بر این است که با استفاده از فضای جدید مجدداً پروژه‌های معوق خرید لوکوموتیو را فعال کند که امیدواریم امسال قراردادهای خرید امضاء شود. قراردادی هم برای خرید لوکوموتیو از واگن پارس، شرکت‌های اروپایی و چینی وجود دارد که در این زمینه مذاکرات اولیه انجام شده است. امیدواریم حمایت مالی از طرف دولت و سیستم بانکی انجام شود.

دستاورد شما از حضور در نمایشگاه‌های سال‌های گذشته حمل‌ونقل ریلی چه بوده و اصولا برپایی این دست نمایشگاه‌ها را چطور ارزیابی می‌کنید؟

شرکت البرز نیرو در سه دوره پیشین نمایشگاه ریلی شرکت داشته‌ است. ارزیابی من این است که سطح نمایشگاه در دوره گذشته در مقایسه با دوره‌های پیشین بسیار خوب بود و برای اولین بار همانند نمایشگاه‌های اروپایی، شرکت‌های خارجی نیز در نمایشگاه حضور داشتند تا از امکانات ایران بازدید کنند و تفاهم‌نامه‌هایی نیز به امضاء رسید. بخشی از این قراردادها نیز در مدت‌زمان باقیمانده تا نمایشگاه امسال آماده می‌شود. به نظر می‌رسد با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام گرفته، نمایشگاه این دوره نسبت به دوره‌های قبل توسعه بیشتری داشته باشد.

در سال 95 تا چه اندازه به اهداف خود دست‌یافته‌اید و چه چشم‌اندازی برای سال جاری در نظر گرفته‌اید؟

در سال 95، حفظ جایگاه اختصاصی در حمل‌ونقل ریلی، هدف بوده است. عملکرد شرکت در سال گذشته نیز نشان می‌دهد که حمل بار حدود 12 درصد رشد کرده است. این عملکرد خوب و قابل دفاعی است اما برنامه‌های توسعه ناوگان روند مثبتی نداشته است.