برجام بدون آمریکا هم می­تواند تداوم داشته باشد؟

صنعت و معدن آنلاین: بانک ملی ایران ازقدیمی ترین وپرسابقه ترین بانک دولتی به شمارمی رودکه برگرفته از سرمایه­های مردمی شکل گرفته و همواره در راستای اجرای سیاست های دولت، حمایت ویژه از بخش­های تولیدی و اشتغال کشورگام برمی داردوارائه تسهیلات­ به بخش های مختلف اقتصادی ، تولیدی وخدماتی را محورفعالیت های خود قرار داده است. چنانچه در سه ماه ابتدای امسال، 22 هزار و 315 میلیارد ریال درقالب 15 هزار و 986 فقره تسهیلات سرمایه درگردش برای حمایت از تولید و اشتغال توسط این بانک پرداخت شده است ونیزدو هزار و 574 فقره تسهیلات سرمایه ثابت به بخش­های تولیدی اعم از صنعت و معدن، کشاورزی و… ارائه داده است که ارزش ریالی آن به چهار هزار و 185 میلیارد ریال می­رسد. در راستای حمایت ازایجاد اشتغال نیز در مدت مذکوربانک ملی تعداد شش هزار و 315 فقره تسهیلات قرض­الحسنه خوداشتغالی و مشاغل خانگی با معرفی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان­های حمایتی به ارزش 901 میلیارد ریال پرداخت کرده است.جداازاین موارد، تسهیلات صادراتی بانک ملی درمدت یادشده نیزبه یک هزار و 409 میلیارد ریال در 149 فقره می­رسد. بررسی موقعیت نظام بانکی کشور  و فعالیت­های بانک ملی با توجه به موقعیت پیش­آمده در ارتباط با برجام در حوزه های مختلف را با دکتر محمود شایان، عضو هیئت مدیره و معاون اعتباری مدیرعامل بانک ملی در میان گذاشتیم:

در شرایط فعلی و با توجه به موقعیت پیش آمده در ارتباط با برجام، موقعیت نظام بانکی کشور را چگونه ارزیابی می­کنید؟

مهمترین تاثیر این اقدام جدا از شرایط اقتصادی و داخلی کشور ، در ارتباط با مسیرهای نقل و انتقال منابع و مصارف ارزی است که اگر اتحادیه اروپا بتواند مسیرهای امن و تضمین­شده جهت تداوم روابط مالی، ‌تجاری و سرمایه‌گذاری مشترک میان ایران و اروپا را ایجاد کند، برجام می­تواند بدون آمریکا تداوم داشته باشد.

بانک ملی ایران پیش از تحریم­ها با بانک­های بزرگ دنیا دارای تعامل و روابط بانکی بوده که بعد از برجام سعی در برقراری دوباره آنها شد و هم­اکنون توانسته­ایم با تعداد زیادی کارگزار خارجی روابط مستقیم و  غیرمستقیم برقرار نماییم. بانک ملی علاوه بر روابط کارگزاری خود، دارای تعدادی شعبه و نمایندگی در کشورهای دیگر  است که در صورت نیاز نسبت به افتتاح شعب جدید در دیگر کشورها اقدام خواهد کرد.

اما جدا از مسئله برجام نظام بانکی با دو مسئله استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالیIFRS) ) و کسب استاندارد‌های بانکداری بین­المللی از جمله بازل­های ۱، ۲ و ۳ مواجه است، که در این زمینه بانک مرکزی دستورات لازم را به تمام بانک‌ها ابلاغ کرده است.

به طور مشخص فعالیت بانک ملی در مورد صنعت حمل و نقل اعم از زیر ساخت ها و بهره برداری چیست؟

همانطور که مطلع هستید توسعه­ی زیرساخت­های حمل و نقل از الزامات مهم رشد اقتصادی و افزایش رفاه عمومی است و باعث تحرک فعالیت­های اقتصادی از طریق کاهش هزینه­ها و تسهیل در نقل و انتقال کالا می­شود. وجود امکانات حمل و نقل جاده­ای، دریایی، هوایی و ریلی از مهم­ترین شاخص­های توسعه­ی اقتصادی بوده که بانک ملی در طول سالیان گذشته همواره در طرح­های ابنیه و بستر حمل و نقل( مثل جاده، راه آهن، فرودگاه، بندر و داخل شهری مثل مترو ) مشارکت داشته و به شرکت­های فعال در زمینه مدیریت، نگهداری و بهسازی ابنیه­ها و ناوگان حمل و نقل کمک کرده و می­­کند. در همین راستا بانک در مواردی به صورت مستقیم اقدام به سرمایه­گذاری ( بزرگراه قزوین زنجان و باغچه مشهد) کرده و در موارد دیگر به عنوان حامی مالی برای تامین سرمایه ثابت (همانند خط 4 مترو، بزرگراه صدر، طرح های نوسازی ناوگان شهری و بین شهری) اقدام کرده است و از سوی دیگر با پرداخت سرمایه در گردش به شرکت­های فعال در بخش تعمیرات و نگهداری صنعت حمل و نقل کمک می­کند.

 سمت و سوی اعتبارات بانک ملی بیشتر به چه سمتی است؟ آیا از زمان تاسیس تاکنون تغییرات محسوسی در اولویت های آن ایجاد شده است؟

با توجه به اینکه اقتصاد ایران بانک­محور است به همین علت بانک­ها در تمامی بخش­ها از جمله صنعت، خدمات، کشاورزی، صادرات، مسکن و حتی برای رفع نیاز خانوار ها و افراد نیازمند به ارائه خدمات اقدام می­کنند.

بانک ملی همواره در راستای سیاست های دولت و اولویت های تعیین­شده به عنوان حامی و پشتیبان طرح-های اقتصادی، عمرانی و توسعه­ای حرکت کرده و با تغییرات شرایط اقتصادی و همچنین اولویت های کشور بانک ملی نیز به تبع آن سمت و سوی حمایت­ها و اولویت­های خود را تغییر می­دهد. در حال حاضر نیز در راستای اجرای سیاست­های دولت، حمایت ویژه از بخش­های تولیدی و اشتغال کشور را محور اعطای تسهیلات خود قرار داده است.

از طرف دیگر بانک ملی با توجه به مسئولیت های اجتماعی خود در اعطای تسهیلات به خانواده­های نیازمند نیز از طریق اعطای تسهیلات قرض­الحسنه رفع احتیاحات ضروری و ازدواج ، فروش اقساطی، مرابحه و جعاله و طرح های اشتغالزا به کمک خانوار ها شتافته و حتی رتبه اول در اعطای اینگونه تسهیلات را نیز کسب کرده است.

 بانک ملی تا چه حد از تکنولوژی روز دنیا برخوردار است و آموزش­های لازم در ارتباط با تعامل با بانک های خارجی را فرا گرفته است؟

تحولات جهان به واسطه فناوری، به خصوص فناوری اطلاعات، اینترنت و به تبع آن تجارت الکترونیکی، تأثیری ژرف در ارتباطات و فرآیند انتقال اطلاعات به جای نهاده است. بانک­ها با افزایش مشتریان وفادار خویش و ایجاد رضایت تأثیرگذار در مشتری، به سودآوری خود می­افزایند. خدمات نوین بانکی که ارتباط بسیار نزدیکی با تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات دارند، از جمله عوامل بسیار مهم در ایجاد مزیت رقابتی برای بانک­ها و جذب مشتریان و رضایت­ مندی آنها است. همچنین یکی از الزامات اساسی رواج تجارت الکترونیکی در سطح بین­الملل در هر کشور،  وجود بستر اصلی مبادلات وجوه یعنی بانکداری الکترونیکی است.بانک ملی هم­اکنون توانسته با ارائه محصولات الکترونیکی نظیر سامانه بام، پیام­رسان بله و بانک آفیسر، خدمات ویژه­ای در اختیار مشتریان قرار دهد و خود را از سایر بانک­ها متمایز کند. ما با  در نظر گرفتن این نکته که رقابت در ارائه خدمات جدید از نظام مالی سنتی شدیدتر بوده و سرعت انطباق با آخرین تغییرات در نیازهای مشتریان بالاتر است همواره در راستای ارتقای سطح خدمات الکترونیکی برنامه­ریزی کرده و قدم برمی­داریم.

آیا ایران ظرفیت­های رقابتی لازم را برای پیوستن به سازمان جهانی تجارت و افزایش سهم از بازارهای جهانی دارد؟

در حال حاضر، 164 کشور جهان به عضویت کامل سازمان در آمده­اند و ایران بزرگترین اقتصاد خارج از سازمان تجارت جهانی است که هنوز وارد سازمان نشده است. حدود 96 درصد تجارت جهان و تولید ناخالص داخلی جهان بر عهده اعضای سازمان است. با توجه به مطالب فوق الحاق ایران دیگر داوطلبانه نبوده بلکه یک ضرورت است.با توجه به وضعیت اقتصادی ایران و حضور کالای قاچاق و آثار آن در اقتصاد متوجه می­شویم که با عدم عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی مرز های ما بسته نشده، بلکه مرز های ما بر روی کالای قاچاق باز شده است. و این به این معنی است که بجای ما دیگران از تبادلات اقتصادی ما سود می­برند. الحاق ما به سازمان تجارت جهانی قطعا به جذب سرمایه‌گذاری خارجی کمک خواهدکرد  و اهمیت این مسئله زمانی روشن­تر می­شود که بدانیم نیمی از صادرات برخی از کشور ها از محل سرمایه­گذاری خارجی است.

دیده می شود که اعتبارات بانک ها به سمت فعالیت های زود بازده گرایش دارد و این گرایش در زمینه پروژه های بزرگ نظیر زیر ساخت های حمل و نقل و واحد های تولیدی سنگین نظیر واگن سازی کمتر دیده می شود. علت را در چه می دانید؟

در سال­های اخیر با توجه به مشکلات احداث طرح های عظیم صنعتی و طولانی بودن زمان قبل از بهره-برداری و وضع تحریم­ها و نرخ بیکاری بالا در کشور طرح­های زود بازده در دستور کار دولت ها قرارگرفت و به عنوان اولویت از طریق بانک مرکزی به بانک­ها ابلاغ شد. بانک ملی نیز به عنوان یک بانک دولتی تابع سیاست­گذاری­ها و اولویت­­بندی مورد نظر دولت بوده. اما باید توجه داشت این اولویت­بندی به معنی عدم سرمایه­گذاری بر روی سایر طرح­ها نیست. اعطای تسهیلات سرمایه ثابت به طرح­های بزرگ صنعتی و تولیدی و عمرانی در سال گذشته انجام شده و یا به صورت سندیکایی مورد حمایت قرار گرفته است.

عملکرد بانک ملی مشخصا در طرح­های عمرانی و توسعه­ای طی دهه­ های اخیر چه رویه­ای داشته است؟ 

بانک ملی ایران به عنوان یک بانک دولتی و برگرفته از سرمایه های مردمی همیشه در تمامی ایام مثل جنگ تحمیلی، تحریم و بحران­های اقتصادی حضور پر رنگی داشته و با توجه به تلاش دولت­ها برای انجام فعالیت های عمرانی و توسعه­ای، بانک ملی نیز به عنوان یکی از بازو های دولت همراه همیشگی بوده است. برای احداث طرح های عمرانی بانک ملی با سرمایه­گذاری مستقیم و یا اعطای تسهیلات در مواردی مطابق با قوانین از طریق سندیکاها در اجرای طرح های عمرانی نقش خود را ایفا می­کند. از جمله طرح های سندیکائی که بانک ملی در آن مشارکت دارد می­توان به طرح شیرین­سازی آب خلیج فارس و انتقال آب از خلیج فارس به مناطق مرکزی ایران اشاره کرد.

سود بانکی با تورم ارتباط مستقیم دارد با توجه به بحران­های ارزی اخیر و افزایش قیمت­ها تصور می­کنید نرخ فعلی سود بانکی جاذبه­ ای برای سپرده­ گذاری داشته باشد؟

در حالت عادی در تعیین نرخ سود عوامل زیادی مثل نرخ تورم، میزان ریسک­پذیری، عرضه و تقاضای سرمایه و … دخالت دارند. در ماه­های اخیر ما شاهد افزایش افسارگسیخته در بخش ارز و سکه بوده­ایم. که علت آن تحولات اقتصادی نبوده است و بیشتر عوامل روانی است. اگر این حباب­های به وجود آمده در طول زمان تخلیه و تثبیت شوند. تاثیر آنرا در سایر بخش­ها شاهد خواهیم بود. از طرفی این تحولات که به موجب عامل روانی به وجود آمده با خبری جدید ممکن است به یکبار کاهش داشته باشند. نرخ سود بانکی نیز بی تاثیر از شرایط اقتصادی کشور نیست اما تغییرات فوق آنی و سریع نخواهد بود. باید توجه داشت که این نرخ یک شمشیر دو لبه است که به هر سمتی حرکت کند آثار خاص خود را با توجه به شرایط اقتصادی کشور خواهد داشت. از یک طرف با سپرده­گذار ارتباط دارد و از طرفی دیگر با توجه به قیمت تمام شده پول برای بانک با متقاضیان تسهیلات ( بخش­های مختلف اقتصادی )سروکار دارد. تجربه چند ساله گذشته نشان داده است نرخ بالای سود در هیچ بخش اقتصادی و تولیدی کشور توان راه­اندازی تولید و ایجاد سود بالا را ندارد و فقط بخش بانکی قابلیت پرداخت سود بالا را دارند که این امر نهایتا موجب ضرر برای شبکه بانکی خواهد بود.

از آنجایی که بانک ملی ایران  یک سرمایه ملی در کشور است و نحوه تاسیس آن به گونه­ای بوده که همه ملت سهامدار آن هستند و از طرفی شعار : “هرجا سخن از اعتماد است نام بانک ملی ایران می­درخشد” سر لوحه کار بانک قرار گرفته. آیا این شعار هنوز هم با شرایط امروزی پا برجا است و بانک ملی همان جایگاه اولیه خود را دارد؟

بانک ملی ایران پس از تصویب مجلس شورای ملی و با فداکاری مردم تاسیس و از یک جایگاه ویژه در همان زمان برخودار بوده و وظایف مهمی ( ازجمله برخی از وظایف بانک مرکزی ) را بر عهده داشته است. امروزه نیز با تغییر برخی از وظایف نسبت به گذشته، هنوز هم در میان بانک های دولتی، خصوصی و موسسات اعتباری و با وجود شعارها و وعده های جذاب برخی از آنها، دارای جایگاه ویژه­ای در بین مردم بوده و هنوز هم این شعار را مردم ایران به یاد داشته و به بانک ملی اعتماد دارند.