اختصاص 7.5 میلیارد دلار به صنعت ریلی کشور

صنعت حمل و نقل آنلاین: پنجمین نمایشگاه بین المللی صنعت حمل و نقل ریلی، صنایع، تجهیزات و خدمات وابسته با حضور دکتر عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی، مهندس محمد رضا نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت ، دکتر سعید محمد زاده مدیر عامل راه آهن جمهوری اسلامی ایران و جمع کثیری از سفرای کشورهای خارجی، کارشناسان و فعالان حوزه صنعت ریلی کشور از 25 تا 28 اردیبهشت ماه سال جاری در محل دایمی نمایشگاه بین المللی تهران برگزار شد. در این نمایشگاه بیش از 130 شرکت معتبر خارجی از 16 کشور جهان و 160 شرکت و تولیدکننده ایرانی در حوزه صنعت ریلی حضور داشتند که دست آوردها و محصولات خود را در فضایی بالغ بر33000 متر مربع در معرض دید علاقمندان قرار دادند. همچنین پنجمین نمایشگاه بین المللی پیشرفت های اخیر در مهندسی راه آهن نیز با حضور اساتید و متخصصان داخلی و خارجی در قالب سخنرانی و ارایه کارگاه های آموزشی در حاشیه نمایشگاه برگزار شد:

ورود 30 هزار واگن باری و سه هزار واگن مسافری به کشور کلید خورد
دکتر عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی: بحث من این است که راه‌آهن یک تحول در سطح زندگی مردم است و باید آن را به سبک معاصر و مدرن کشور وارد کنیم. اگر راه‌آهن در سبک زندگی مردم وارد شود، در حوزه‌ شهرسازی، حمل و نقل مسافر، بار، صنعت، ارتباطات بین‌المللی، اقتصادی و بازرگانی نقش بسزایی دارد. حضور 130 شرکت خارجی و 160 شرکت داخلی در این نمایشگاه بیانگر این مهم است که آنها با هدف بزرگی در این نمایشگاه شرکت کرده‌اند و باید قدم‌های بزرگی در حیطه‌ ریلی کشور انجام شود. برای توسعه شبکه‌ حمل و نقل ریلی کشور در سال جاری بیش از830 کیلومتر به طول شبکه‌ ریلی افزوده شده و 950 کیلومتر نیز خط دوم ریلی به بهره‌برداری رسیده است. در سال‌های گذشته حدود 300 کیلومتر ریل احداث شد اما اکنون با تلاش متخصصان ایرانی بسیار افزایش یافته است. برای حمل بار در کشور باید بیش از 30 هزار دستگاه واگن به ظرفیت فعلی افزوده شود. همچنین برای پاسخگویی به نیاز حمل و نقل مسافری در کشور هم نیازمند حداقل سه هزار دستگاه واگن مسافری هستیم که این نیازها در دستور کار قرار گرفته است. اتصال شبکه ریلی ایران به کشورهای همسایه یکی از مهم ترین اهداف ماست، ازجمله تقاضای سفر به کشور عراق و سایر کشورهای همسایه جزو مطالبات مردم ما قرار دارد اما از آنجا که سهم ریل در این جابه جایی بسیار ناچیز است باید تلاش شود تا سهم ریل در این جابه جایی بسیار بیشتر شود. با یک نگاه استراتژیک باید در همه‌ بخش‌های حمل و نقل کشور تغییرات اساسی به وجود آوریم تا بتوانیم با نظام بین‌المللی حمل و نقل، ملت‌های منطقه را به یکدیگر مرتبط سازیم. در صنعت ریلی فقط به چند پروژه اکتفا نکنیم، بلکه باید در لایه‌های مختلف به بحث ریل توجه شود، آنگاه آثار فزاینده آن را می‌توان مشاهده کرد. در این شبکه‌ آسیایی ریل است که می‌توانیم مفهوم ترانزیت و مفهوم منافع مشترک دولت‌های منطقه را داشته باشیم. بدین ترتیب ارقام یک میلیون یا دو میلیون تن نخواهد بود بلکه از ارقام ده ها میلیون تن ترانزیت می‌توانیم صحبت کنیم. اگر از شهرهای اصلی کشورهای همسایه به شهرهای اصلی ایران مسیر ریل داشته باشیم، می توانیم با کشورهای آذربایجان، افغانستان، پاکستان، عراق، ارمنستان و ترکیه چندین خط ریل برقرار کنیم. بنابراین باید نگاهمان را به موضوع ریل تغییر دهیم. در این صورت است که اثرات آن بسیار فزاینده خواهد بود. آنگاه می‌توان برای اشتغال، سیستم‌های نگهداری و بهره‌برداری و نیز برای شرکت‌های داخلی برنامه‌ریزی انجام داد. باید در صنعت حمل و نقل موضوع بازرگانی رویکرد اصلی باشد. در این صورت است که مجبوریم در ساختار سازمانی حمل و نقل بازنگری مجدد انجام دهیم، به این دلیل است که به دنبال شرکت حمل و نقل حومه‌ای رفته‌ایم که بسیار حایز اهمیت است. چرا که سهم یک یا دو درصد مطرح نیست بلکه سهم 40 یا 50 درصدی مطرح می‌شود. به همین علت است که به دنبال شهر ریل پایه رفته‌ایم یا به دنبال ایجاد لیزینگ ریلی هستیم. وارد کردن حدود 30 هزار واگن باری یا سه هزار واگن مسافری به صنعت ریلی کشور کار کوچکی نیست.
این نمایشگاه سکویی است که می‌توانیم نشان دهیم ما می‌توانیم کارهای بزرگی انجام دهیم. به طور قطع متصل شدن به شبکه‌ آسیایی در دستور کار ما قرار دارد تا به شبکه‌های همسایگان خود متصل شویم و در این خصوص با هر پیشنهادی موافقت خواهیم کرد.
تولید 4900 دستگاه واگن باری در کشور سفارش داده شده است.
مهندس محمدرضا نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت: خوشبختانه با تاکیدی که دولت و مجلس شورای اسلامی ایران نسبت به توسعه‌ صنایع ریلی داشته‌اند، به ویژه آنچه که در برنامه‌ ششم توسعه کشور نیز بر این بخش تاکید شده است شاهد شکوفایی این صنعت چه در زمینه‌ حمل و نقل و چه در حوزه فنی و مهندسی و ساخت تجهیزات آن هستیم. نمایشگاه امسال را نسبت به نمایشگاه قبل که مقایسه می‌کنیم به لحاظ کیفی بسیار رشد نشان می‌دهد چرا که شاهد حضور شرکت‌های برجسته خارجی و داخلی در آن هستیم. امروزه شاهد همکاری نزدیک صنعت ریلی با دانشگاه ها هستیم که امید است این همکاری روز به روز پررنگ‌تر شود آن هم در شرایطی که بر اقتصاد مقاومتی تکیه می‌شود و تولید و اشتغال سرفصل فعالیت‌های سال جاری قرار گرفته است. باتوجه به وجود دانشکده‌ مهندسی راه‌آهن و فارغ‌التحصیلی متخصصان این صنعت از این دانشکده به توانمندی‌های مهمی دست یافته‌ایم. هم اینک برای تولید واگن‌های مسافری و باری ظرفیت مطلوبی در کشور وجود دارد و سازندگان می‌توانند علاوه بر استفاده از فاینانس از صندوق توسعه‌ ملی نیز برای رفع نیازهای داخلی بهره‌مند شوند. همچنین درخصوص تولید ریل از سه سال گذشته مذاکراتی را با ذوب آهن اصفهان انجام داده‌ایم که هم اکنون در مرحله‌ ساخت هستند. امروز تمام فرآیند تولید ریل در کشور وجود دارد و مقرر شد راه آهن جمهوری اسلامی ایران کلیه تولیدات ریل شرکت ذوب آهن را به صورت نقدی خریداری کند. خوشبختانه دولت و مجلس محترم به اهمیت توسعه صنعت ریلی واقف هستند و اکنون شاهد تولید لکوموتیو دیزلی در کشور هستیم که امید است به زودی لکوموتیو برقی نیز تولید شود. شرکت‌های ایرانی در گذشته با شرکت‌های خارجی همکاری‌های نزدیکی داشتند اما به علت تحریم‌ها این همکاری‌ها قطع شده بود که پس از برجام مجددا از سر گرفته شد. به عنوان نمونه قرارداد ساخت 6 هزار واگن باری با شرکت‌های خارجی منعقد شده که قرار است تعداد 4900 دستگاه آن در داخل تولید شود.
نرخ مالیات بر ارزش افزوده در صنعت ریلی صفر شد
سعید محمدزاده معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران:
عملکرد سال 1395 در حمل و نقل ریلی کشور بیانگر این مهم است که حجم بار جابه جا شده حدود 260 میلیارد تن کیلومتر و حجم بار ریلی فولاد کشور طی سال 95 حدود 50 میلیون تن بوده است. اگر فرض کنیم در سال 1405 قرار داشته‌ باشیم، با سرمایه‌گذاری‌ای که فقط در حوزه حمل فولاد انجام خواهیم داد، میزان حمل و نقل فولاد و دیگر بارهای معدنی به حدود 210 میلیون تن خواهد رسید. اگر فقط یک سوم این حجم بار مانند سال 95 بر روی ریل بیاید ما به‌التفاوت مصرف سوخت بین جاده و ریل رقم هنگفتی می‌شود. علاوه بر این اگر این حجم بار به ریل منتقل نشود با سونامی تصادفات جاده‌ای و تخریب زیرساخت‌های آن مواجه هستیم. بنابراین باید به این سمت برویم که طبق برنامه ششم توسعه حداقل 30 درصد حجم بار کشور بر روی ریل منتقل شود. طی سال 92 میزان بار حمل شده توسط ریل 4/22 میلیاردتن کیلومتر بود که در سال 95 به 2/27 میلیارد تن کیلومتر رساندیم. همچنین برای دستیابی به اهداف چشم‌انداز باید اقدامات مهمی انجام پذیرد ازجمله کاهش تعرفه‌ها، افزایش شبکه ریلی کشور به حداکثر ظرفیت، توجه ویژه به کریدور شمال- جنوب، اتصال ریل به مناطق صنعتی معدنی و اتصال ریل به کشورهای همسایه؛ که برای افزایش توان صنعت ریلی کاهش مالیات بر ارزش افزوده به صفر اولین اقدامی بود که برای ایجاد انگیزه فعالان صنعت ریلی انجام پذیرفت. از سوی دیگر سرمایه‌گذاری در حمل و نقل ریلی به مثابه سرمایه‌گذاری در مناطق محروم محسوب شد که در این رابطه سرمایه‌گذاران از مشوق‌ها و تسهیلات مطلوبی برخوردار خواهند شد. در سال 93 تا 95 شاهد بودیم که حدود 6 هزار میلیارد تومان به راه‌آهن اختصاص یافت که بیش از اعتبارات ده سال گذشته بود. در برنامه ششم توسعه، راه‌آهن موظف شد نسبت به راه‌اندازی شرکت قطارهای حومه‌ای اقدامات لازم را انجام دهد که در این راستا حجم سفرهای حومه‌ای با ریل به دو برابر افزایش یافت. همچنین طبق مصوبه‌ مجلس محترم 5/7 میلیارد دلار برای حمایت از سرمایه‌گذاران حوزه‌ ریلی از بابت صرفه‌جویی سوخت به تصویب رسید که در این نمایشگاه اولین قرارداد آن به امضا خواهد رسید.
نقش دانشگاه در صنعت تثبیت شده است
دکتر فاضل رییس دانشکده‌ راه‌آهن و دبیر پنجمین کنفرانس پیشرفت‌های اخیر در مهندسی راه‌آهن: در سال 2009 پس از وقفه‌ای طولانی موفق شدیم دومین کنفرانس پیشرفت‌های اخیر در صنعت حمل و نقل ریلی را برگزار کنیم و متعاقب آن هر دو سال یک بار این کنفرانس بین‌المللی را انجام داده‌ایم. در این کنفرانس تعداد 8 محور اصلی تعریف شده که مقالات دریافت شده را نیز حول محور این اهداف فراخوان دادیم. محورهای کنفرانس شامل خط سازه‌های ریلی، ناوگان، ایمنی، راه‌آهن برقی، اقتصاد، حمل و نقل، توسعه‌ پایدار راه‌آهن شهری، سیگنالینگ و علایم است که تعداد 315 مقاله در این موضوعات دریافت شد و پس از داوری توسط اعضای علمی کنفرانس در نهایت 45 مقاله برتر برگزیده شد تا به صورت ارایه مقاله یا پوستر عرضه شود. همچنین در حاشیه این کنفرانس تعداد 19 کارگاه آموزشی برای علاقه‌مندان ارایه می‌شود. در سال 1997 راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به این باور رسید که حلقه‌ مفقوده‌ای بین صنعت ریلی و دانشگاه وجود دارد. براین اساس بود که دانشکده‌ راه‌آهن را تاسیس کرد. برای دستیابی به سند چشم‌انداز جایگاه مهندسی و مدیریت مهندسی دارای اهمیت ویژه‌ای است که تصور می‌کنم دانشکده‌ مهندسی راه‌آهن به عنوان اولین دانشکده‌ راه‌آهن در خاورمیانه می‌تواند نقش مهمی را در توسعه‌ این صنعت بردارد.
سفارش ساخت دو هزار واگن مترو به تولیدکنندگاه داخلی
مهندس منصور معظمی معاون وزیر صنعت و رییس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران:
صنعت ریلی صنعتی بسیار استراتژیک در کشور است که با توجه به وسعت زیاد، پراکندگی و ارتباطات بین‌المللی که اکنون داریم، توسعه نیافته است. این صنعت به لحاظ هزینه و قیمت تمام شده دارای صرفه اقتصادی مطلوبی است. چه به لحاظ حمل مسافر و چه به جهت حمل و نقل کالا از نظر قیمت بسیار اقتصادی است. به همین دلیل مردم بهتر می‌توانند سفر کرده یا حمل کالای خود را به آن بسپارند. با پایین بودن قیمت در این صنعت قدرت رقابت‌پذیری آن افزایش می‌یابد. در تبصره 88 برنامه ششم مجلس شورای اسلامی تکلیف کرده است که دولت باید در بخش صنعت ریلی سرمایه‌گذاری‌های مناسبی انجام دهد. بنابراین بعد از برجام که فرصت‌های طلایی برای کشور فراهم آمد، شرکت‌های ایرانی توانسته یا به صورت مشارکت یا همکاری متقابل از منابع کشورهای خارجی بهره‌مند شوند. به همین دلیل شرکت‌های مختلفی از کشورهای اروپایی و آسیایی اظهار تمایل کرده‌اند تا به اشکال مختلف در صنایع ریلی ایران سرمایه‌گذاری کنند. رسالت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران توسعه‌ صنایع مختلف کشور را عهده‌دار است و مقرر است مجموعه‌ صنایع را ایجاد کند. سپس آن را به بخش خصوصی واگذار یا آن صنعت را با مشارکت بخش خصوصی فعال سازد. نمایشگاه موجود بیان قابلیت‌های ساخت داخل است و سازمان گسترش حلقه‌ واسطی بین توان داخلی و استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی برای رونق تولید داخل است. شورای اقتصادی طی سال گذشته مجوز ساخت دو هزار واگن مترو را صادر کرد که در مرحله‌ اول 630 دستگاه آن طی چهار ماه آینده تبدیل به قرارداد خواهد شد. نگاه سازمان گسترش علاوه بر تولید برای داخل کشور بر تولید برای صادرات به کشورهای دیگر را نیز مدنظر دارد. بنده به آینده‌ صنعت ریلی بسیار خوشبین هستم چرا که فضای بین‌المللی برای همکاری با صنعتگران ایرانی آماده است. به عنوان نمونه هم اینک سه شرکت یورو فاینانس آورده‌اند اما زمانی ما رضایت به این کار خواهیم داد که شرکت‌های تولیدی داخلی نیز بتوانند در پروژه‌های آنها مشارکت کنند.
قابل توجه اینکه در دولت یازدهم بالغ بر 13 میلیارد دلار تثبیت شده که 8 میلیارد دلار آن در بخش صنعت و معدن بوده و حدود 2 میلیارد دلار آن پس از توافق‌نامه برجام شکل گرفته است. از آن 2 میلیارد دلار 3/1 میلیارد دلار آن سرمایه‌گذاری نهایی صورت گرفته است. در نهایت اتفاق مهمی که روی داده این است که با وزارت صنایع و وزارت راه موفق شدند مصوبه‌ شورای اقتصادی را دریافت کنند که در این مصوبه شهرهایی که در حال احداث مترو هستند می‌توانند ناوگان موردنیاز را خودشان تهیه کنند. با این تجمیع تقاضا فرصت مناسب بوجود آمده که از تمام ظرفیت واگن‌سازان و سازندگان قطعات و تجهیزات تولید داخل استفاده کنیم.
اختصاص 500 میلیون دلار برای توسعه صنعت ریلی
مهندس بابک احمدی معاون ناوگان در حوزه‌ زیربنایی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران: پنجمین نمایشگاه صنعت حمل و نقل ریلی، صنایع، تجهیزات و خدمات وابسته با مشارکت انجمن صنایع ریلی، انجمن صنفی حمل و نقل ریلی، راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، وزارت راه و شهرسازی و وزارت صنعت، معدن و تجارت برگزار ‌شد. این نمایشگاه در مساحتی بالغ بر 30 هزار مترمربع و با حضور تعداد 281 شرکت فعال داخلی و خارجی طی چهار روز انجام ‌شد که از این تعداد 136 شرکت داخلی و 145 شرکت داخلی حضور داشتند. همچنین تعداد شش راه‌آهن از کشورهای خارجی و تعداد پنج انجمن ریلی از کشورهای مرتبط نیز در پنجمین نمایشگاه حمل و نقل ریلی شرکت کردند. گفتنی است این نمایشگاه پس از نمایشگاه نوتن، دومین نمایشگاه بزرگ در عرصه حمل و نقل ریلی جهان محسوب می‌شود که در این دوره شرکت‌هایی از کشورهای آلمان، اسپانیا، اوکراین، امارات، ایتالیا، ترکیه، جمهوری چک، بلژیک، چین، روسیه، فرانسه، لتونی، صربستان، نیوزلند، سوئد، سوئیس و هند در کنار شرکت‌های داخلی جدیدترین دستاوردها، تولیدات، تجهیزات و خدمات حوزه حمل و نقل ریلی خود را به نمایش گذاشتند. همزمان با برپایی این نمایشگاه پنجمین کنفرانس بین‌المللی پیشرفت‌های اخیر در مهندسی راه‌آهن نیز با حضور برخی مدیران راه‌آهن‌های مطرح دنیا برگزارشد. در ضمن برگزاری 15 کارگاه آموزشی و نشست‌های تخصصی در حوزه صنعت ریلی از دیگر برنامه‌های جانبی این نمایشگاه بود. باتوجه به چشم‌اندازی که راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران برای افق 1402 دارد، تعداد هشت هزار واگن باری و حدود چهار هزار دستگاه واگن مسافری باید به ظرفیت موجود کشور افزوده شود که در این راستا قرارداد ساخت تعداد 6 هزار دستگاه واگن باری به ارزش 250 میلیون یورو از منابع خارجی در حال نهایی شدن است. البته شایان ذکر است که از سوی صندوق توسعه‌ ملی موافقت شده مبلغ 500 میلیون دلار برای توسعه‌ صنعت ریلی کشور تخصیص یابد.
تخصیص 5/7 میلیارد دلار به صنعت ریلی کشور
مهندس نوراله بیرانوند معاون برنامه‌ریزی و اقتصاد حمل و نقل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران: هدف راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران از برگزاری این نمایشگاه فراهم آوردن فضایی برای شرکت‌های فعال داخلی و خارجی در این حوزه است که حضور بسیار گسترده‌ای را شاهد هستیم. این شرکت‌ها از کشورهای صاحب نام در صنعت ریلی ازجمله آلمان، فرانسه، ایتالیا، هند، چین و برخی کشورهای دیگر حضور یافته‌اند. در این نمایشگاه شاهد عقد قراردادها و تفاهم‌نامه‌های متعددی بین شرکت‌های داخلی با شرکت‌های خارجی بودیم اما یکی از مهمترین این قراردادها استفاده از تسهیلات مابه التفاوت مصرف سوخت بود که توسط فعالان بخش ریلی کشور صرفه‌جویی خواهد شد. در این قرارداد معادل 5/7 میلیارد دلار با وزارت نفت به توافق رسیدیم که برای تشویق سرمایه‌گذاران در بخش ریلی پرداخت شود. این باعث تحول مطلوبی در صنعت ریلی خواهد شد، توافق دوم با راه‌آهن اسپانیا بود که برای مدیریت ترافیک سیر و حرکت قطارها از تجارب آنها بهره‌مند شدیم. همچنین با کمک فاینانسورهای خارجی تامین منابع مالی پیش‌بینی شده و در ضمن مقرر شده از صندوق‌ توسعه ملی مبلغ قابل توجهی برای تامین منابع به صنعت ریلی تخصص یابد. درخصوص تخصیص 5/7 میلیارد دلار باید تاکید کنم براساس هر تن کیلومتر 3/1 سنت و برای هر نفر کیلومتر نیز 75 صدم سنت به صورت بلاعوض به سرمایه‌گذاران پرداخت خواهد شد. دغدغه راه‌آهن امروز فعال کردن صنعت نیست بلکه پر کردن ظرفیت تولیدی آنهاست. دو خطه کردن بیش از سه هزار کیلومتر، تراک‌بندی بیش از 4600 کیلومتر، برقی کردن خطوط به طول 2800 کیلومتر، ایجاد شبکه‌ قطارهای سریع‌السیر به طول 1900 کیلومتر و بهسازی خطوط به طول 5100 کیلومتر از پروژه‌های زیربنایی توسعه‌ حمل و نقل ریلی در کشور است.
ترافیک ریلی کشور ساماندهی می‌شود
مهندس یزدانی معاون فنی و زیربنایی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران: از آنجا که راه‌آهن کشور ایران در حال توسعه‌ روزافزون است و ضروری است در ترافیک خطوط ریلی بازنگری جدی صورت گیرد در نظر داریم باتوجه به اینکه کشور اسپانیا در این زمینه صاحب تجارب ارزشمندی است از روش‌هایی که در این زمینه به کار گرفته‌اند استفاده کنیم به همین لیل در تلاش هستیم مشابه ترافیک خطوط ریلی آنها را در کشور ایران شبیه‌سازی کنیم. بنابراین برای سیستم ترافیک و سیستم‌های مکانیزه سیگنالینگ و ارتباطات با راه‌آهن اسپانیا، تفاهم‌نامه‌ای مدون کرده‌ایم تا بتوانیم آن را عملیاتی کنیم تا ایران مانند کشورهای اروپایی و اسپانیا دارای ترافیک منظم و منسجمی باشد. همکاری آنها از هم اکنون آغازشده و هدف‌گذاری کرده‌ایم تا دانش فنی آنها را در این زمینه بومی‌سازی کنیم.