ابقای “ژنرال” در صنعت نفت برای اتمام امور باقی­مانده

صنعت حمل و نقل آنلاین: بیژن نامدار زنگنه (زاده۱۳۳۱، کرمانشاه) سیاستمدار اصلاح‌طلب و وزیر نفت ایران است. وی به دلیل سابقه طولانی در پست‌های اجرایی و وزارتخانه‌ای دولت‌های مختلف ایران (۲۲ سال بدون احتساب دولت یازدهم) به “شیخ الوزرا” معروف است. زنگنه را موفق‌ترین وزیر نفت در جذب سرمایه‌های عظیم خارجی در صنعت نفت و گاز ایران می‌دانند. همچنین شرکت مپنا که بزرگترین شرکت در زمینه انرژی در ایران است نیز در دوران صدارت وی تاسیس شد.

سوابق علمی

زنگنه در سال ۱۳۵۰ به رشته مهندسی عمران دانشگاه تهران راه یافت و در سال ۱۳۵۶ در رشته مهندسی راه و ساختمان با کسب رتبه ممتاز فارغ‌التحصیل شد. زنگنه از سال ۱۳۵۶ به عضویت هیات علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی درآمده و به تدریس در این دانشگاه پرداخت و در سال ۱۳۸۵ در همین سمت بازنشسته شد.

سوابق اجرایی

زنگنه ابتدا در فاصله سال­های۱۳۶۱ – ۱۳۵۹ به عنوان معاون فرهنگی وزیر ارشاد پا به دولت نهاد. در آبان ۱۳۶۱ بنا به دعوت مدیران وقت جهاد سازندگی به عضویت شورای مرکزی این نهاد درآمد و سپس با عناوینی همچون اولین وزیر جهاد، نیرو و نفت در کابینه‌های میرحسین موسوی، اکبر هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی همکاری خود را با دولت ادامه داد.

همچنین وی از ۱۳۶۲ تا ۱۳۸۴ از اعضای شورای اقتصاد بود و از سال ۱۳۷۵ تا ۲۴ اسفند ۱۳۹۰ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی بود. زنگنه از اسفند ۱۳۸۵ تا مرداد ۱۳۸۷ به عنوان رییس هیات مدیره شرکت هپکو فعالیت می‌کرد و هم‌اکنون رییس هیات مدیره و مدیرعامل موسسه گفتمان کشورهای مسلمان انرژی است. زنگنه دارای گرایش اصلاح‌طلبی بوده و سابقه عضویت در حزب کارگزاران سازندگی و بنیاد باران را دارد.

وزارت نفت دولت یازدهم

بعد از انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس دولت یازدهم ایران، بیژن زنگنه به عنوان نامزد نهایی تصدی پست وزیر نفت ایران، جهت معرفی به مجلس شورای اسلامی انتخاب شد. در خلال جلسه بررسی رای اعتماد به زنگنه، احمد توکلی، نماینده تهران ضمن اعلام نظر مخالف خود به وزارت زنگنه، انتخاب وی را برای وزارت نفت ایران مفید دانست. وی اظهار کرد: در وزارت نفت به خاطر اینکه چند دوره صدارت غیرنفتی‌ها اتفاق افتاد، یک نوع دلخوری و به نوعی سرافکندگی به طور کلی وجود دارد و وقتی زنگنه خواست وزیر بشود نشاطی در کارکنان نفت ایجاد شد که ممکن بود کارآیی را بالا ببرد. حتی گروه‌های وطن دوست استقلال‌طلب نفتی جنوب هم اکثرشان از ایشان حمایت کردند.

روحانی نیز در پایان دفاعیات خود از وزرای پیشنهادی، در دفاع از عملکرد زنگنه به نمایندگان مجلس یادآوری کرد که حتی یک هفته اداره وزارت نفت تحت نظر سرپرست، هزینه­های سنگینی برای کشور خواهد داشت و از نمایندگان خواست به وی رای اعتماد بدهند. در پایان جلسات بررسی رای ‌اعتماد به کابینه پیشنهادی حسن روحانی، با ۱۶۶ رای موافق، ۱۳ ممتنع و ۱۰۴ مخالف، موفق به کسب اعتماد نمایندگان مجلس نهم شد و برای سومین بار به عنوان وزیر نفت در دولت‌ نظام جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد.

از جمله مهم­ترین اقدامات زنگنه در شروع کار، مذاکره با شرکت‌های عظیم بین‌المللی حاضر در صنعت نفت و گاز جهان جهت حضور مجدد در پروژه‌های نفت و گاز ایران و جلوگیری از فروش نفت توسط بخش خصوصی (واسطه‌ها) بوده است. توقف فروش نفت توسط بخش خصوصی به موجب عدم شفافیت مالی این گروه و سوء‌استفاده‌های انجام‌شده توسط ایشان در بحث فروش نفت ایران به طور غیرمستقیم، مطرح شده است.

منافع ملی نقطه اشتراک موافقان ومخالفان

بالاخره با تمام فراز و نشیب­ها بیژن زنگنه در دولت دوازدهم در راس وزارت نفت ماند اما برخی گلایه‎های ناروا و بعضا مغرضانه که در صحن علنی مجلس به عملکرد شیخ‎الوزرا وارد شد، حکایت از این داشت که زنگنه در دولت دوازدهم هم بسان دولت قبل، مسیر پرچالشی در برخورد با دست‎اندازهای داخلی در پیش دارد. البته سعی زنگنه بر این بود که در همین آغاز به کارِ دولت دوازدهم، مجددا بر همراهی و همکاری به‎رغم وجود اختلاف سلیقه‎ها تاکید کند. از این رو در صحن علنی مجلس، راه حل مشکلات کشور را مذاکره و نه مخاصمه عنوان کرد و گفت: “می‎توانیم مخالف هم باشیم، اما در حوزه منافع ملی باید همراه هم باشیم.” زنگنه در روزی که سخنان نماینده مخالفش با عبارتی مانند “عمال آمریکایی” همراه بود، از اتحاد در برابر دشمنان سخن به میان آورد و گفت: “ما دشمنان سرسخت و بدذاتی در منطقه و جهان داریم اما اگر همه با هم باشیم بر همه مشکلات غلبه می­کنیم.”

اتهامات بی اساس به زنگنه
وزیرنفت در مجلس به “میدان ندادن به جوانان” هم متهم و با این سوال روبرو شد: “شما کی ژنرال شدید؟” او درحالی متهم به بی‎مهری به جوانان شد که پس از امضای نخستین قرارداد جدید نفتی از جوانان دست‎اندرکار این قرارداد قدردانی کرد و گفت: “جوانانی با میانگین سنی ۳۰ سال، این قرارداد را به سرانجام رساندند.” او متهم به بی‎مهری به جوانان شد در حالی که اقداماتی مانند راه‎اندازی مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت را با هدف پرورش مدیرانی با تجربه در دستور کار داشته و این مرکز هم تاکنون در بحث شناسایی “مدیران پروژه” آتی در نفت، عملکرد قابل دفاعی داشته است. زنگنه متهم شد که چرا قرارداد توسعه میدان آزادگان جنوبی با “سی‎ان‎پی‎سی” به‎طور شبانه فسخ و سپس با این شرکت چینی در طرح توسعه فاز ۱۱ قرارداد همکاری بسته شده است؟ و این ابهام مطرح شد که “اگر سی‎ان‎پی‎سی بد است، بد است. چه در خشکی و چه در دریا.” حضرات مخالف یا اطلاعاتشان از نفت به غایت ناقص است یا دوستانی که اطلاعات به ایشان می‎دهند، کم‎لطفی کرده‎اند. چه آنکه این نماینده مخالف نمی‎دانست زمانی که قرارداد با سی‎ان‎پی‎سی در آزادگان جنوبی فسخ شد، این شرکت همچنان به عنوان پیمانکار در طرح توسعه میدان آزادگان شمالی به فعالیت خود ادامه داد و تا بهره‎برداری از فاز نخست توسعه آزادگان شمالی هم این طرح را همراهی کرد. بنابراین فعالیت سی‎ان‎پی‎سی در سال ۹۲ صرفا محدود به آزادگان جنوبی نبود که به زعم برخی نمایندگان، به یکباره و مجدد از فاز ۱۱ سردرآورده باشد. اتفاقا فسخ قرارداد با این شرکت در آزادگان جنوبی و تداوم همکاری در آزادگان شمالی نشان از این داشت که هیچ خصومت پنهانی در کار نبوده است. جای شکرش باقی است توسعه آزادگان جنوبی پس از فسخ این قرارداد در دستور کار نیروهای داخلی قرار گرفت در غیر این صورت حتما به جز فسخ شبانه نسبت‎های دیگری نیز به وزارت نفت داده می‎شد.

ساز ناکوک با کارکنان زحمتکش صنعت نفت
اما گذشته از تمام متن و حاشیه‎های جلسه بررسی صلاحیت وزیر نفت پیشنهادی دولت دوازدهم در مجلس شورای اسلامی، یکی از سازهای مخالفی که علیه زنگنه نواخته شد و بسیار هم ناکوک بود زیر سوال بردن تلاش ده‎ها هزار نفر از کارکنان صنعت نفت به بهانه مخالفت با وزیر نفت پیشنهادی دولت بود! نماینده‎ای که به عنوان مخالف وزیر نفت صحبت کرد از بزرگ­نمایی و غیرواقعی جلوه دادن میزان تولید و صادرات نفت در دوران بعد از تحریم گلایه کرد و گفت: “افزایش تولید نداشته‎ایم. برگشت تولید داشته‎ایم. انگار تصمیم گرفته‎ایم به مسافرت برویم. شیر گاز را می­بندیم و وقتی برمی­گردیم، شیر گاز را باز می­کنیم.” نماینده‎ای از کمیسیون انرژی با سال‎ها سابقه کار در صنعت نفت، با چشم بستن بر روی تلاش بی‎وقفه کارکنان این صنعت و تشبیه فرآیند “افزایش بیش از یک میلیون بشکه‎ای ظرفیت تولید نفت” به “باز کردن یک شیر گاز”، خوب از خجالت نفتی‎ها درآمد. حدود ۹۰ درصد پیشرفت طرح توسعه میدان‎های مشترک یاران‎ شمالی و یاران جنوبی، حدود ۵۰ درصد پیشرفت فاز نخست طرح توسعه میدان‎های مشترک آزادگان شمالی و آزادگان جنوبی و بیش از ۲۰ درصد پیشرفت فاز نخست طرح توسعه میدان یادآوران در غرب کارون، آغاز تولید نفت در لایه نفتی پارس جنوبی و تلاش شبانه‎روزی کارکنان در شرکت‎های ملی مناطق نفت خیز جنوب، نفت مناطق مرکزی، نفت فلات قاره و نفت و گاز اروندان به منظور نگهداشت تولید نفت، دستاوردهایی بود که نماینده مخالف وزیر ترجیح داد آنها را نادیده بگیرد. شاید بهترین بخش صحبت‎های وزیر نفت در دفاع از برنامه‎هایش همین‎جا بود که در جواب خادمی، از مجاهدت‎های کارکنانش دفاع کرد و گفت: “اگر نمی­خواهید بالا ببرید نبرید اما توی سر بچه‎های نفت نزنید.”

بی­سابقه­ترین رای اعتماد به وزیرنفت
با همه این تفاسیر، بیژن زنگنه با کسب ۲۳۰ رای موافق و جلب اعتماد اکثریت قریب به اتفاق نمایندگان خانه ملت، سکاندار وزارت نفت باقی ماند آن هم با رای اعتمادی که در تاریخ صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران بی‏سابقه است. زنگنه تعیین تکلیف تمام میدان‎های مشترک، ازدیاد برداشت از مخازن، افزایش ظرفیت پالایشی، رشد تولید محصولات پتروشیمی، رسیدگی به معیشت کارکنان و جوانگرایی را از رئوس برنامه‎های خود در دولت دوازدهم اعلام کرده است و بی‎تردید برای دستیابی به این اهداف، خود را برای عبور از موانع داخلی و خارجی متعدد آماده کرده است. زنگنه باقی ماند تا کارهای باقی­مانده را به سرانجام برساند.