منبع: کتاب سفارشات خارجی – از انتشارات ماهنامه صنعت حمل و نقل تالیف اکبر بوالحسنی
الف- بازرسی از لحاظ محتوی
صنعت حمل و نقل آنلاین: محتوای بازرسی حد معینی ندارد بلکه محدوده آن امریست توافقی میان خریدار و فروشنده. مطلق بازرسی و عدم تصریح در قرارداد در مورد حد بازرسی کالا به موارد کیفیت و کمیت و بسته بندی کالا محدود است و جهت گسترش دامنه امر بازرسی نیاز به تصریح و توافق میان خریدار و فروشنده و در صورت لزوم تصریح در شرایط اعتبار اسنادی دارد.
هرچه که دامنه انجام بازرسی و موضوعات آن گسترده باشد معمولا موجب افزایش هزینه بازرسی می گردد.
ممکن است حد بازرسی از مورد کمی و کیفی و بسته بندی در حین حمل کالا فراتر رفته و به بازرسی مواد اولیه ساخت کالا و کنترل مراحل تولید کالا و بازرسی کمی و کیفی و بسته بندی و همچنین نحوه چیدن کالا در کشتی و همچنین وضعیت قرار گرفتن کالا در روی عرشه و زیر عرشه و کنترل انبارهای کشتی نیز کشانده شود لكن آنچه بطور معمول و متداول در تجارت خارجی جاریست محتوا و موضوع بازرسی کالا به معنای اخص شامل کنترل کمیت و کیفیت و بسته بندی کالا در حین بارگیری در کشور مبدأ حمل است، مگر آنکه امور دیگری را خریدار و فروشنده در قرارداد تصریح نموده باشند.
ب- محدوده بازرسی از لحاظ زمان
در بازرسی کالا به معنای خاص زمان بازرسی قبل از حمل کالاست (در حین بارگیری) زمان بازرسی نباید به مدت طولانی قبل از حمل کالا باشد بلکه معمولا در حین بارگیری کالا در مبدأ می باشد. همانگونه که قبلا توضیح داده شد معمولا پس از بارگیری کالا و صدور بارنامه امر بازرسی صورت نمی پذیرد و تاریخ بازرسی همواره مقدم بر تاریخ بارنامه می باشد. |
در روش پرداخت اعتبارات اسنادی که تاریخ استفاده ذینفع از اعتبار محدود است فروشنده باید اقدامات لازم را قبل از سررسید اعتبار جهت بازرسی مبذول دارد و چنانچه اعتبار بنا به توافق خریدار و فروشنده تمدید گردد باید امر بازرسی به تأخیر افتد تا مرحله بارگیری نهایی کالا. بنابراین چنانچه فروشنده قادر به حمل کالا تا سررسید اولیه اعتبار اسنادی نیست نباید کالا را بازرسی نماید زیرا در صورت تمدید مهلت اعتبار بازرسی معتبر نخواهد بود مگر آنکه در همان ایام که عرفا هنگام صدور گواهی بازرسی است کالا به مقصد حمل گردد.
چنانچه در اعتبار اسنادی حمل به دفعات تجویز شده باشد و فروشنده بخواهد به دفعات کالا را حمل نماید برای هر محموله باید بازرسی جداگانه تهیه نماید. بدین معنی که به تعداد دفعات حمل باید گواهی بازرسی تهیه نماید و به ضمیمه سند هر محموله تسلیم بانک نماید. بازرسی محموله قبل قابل تسری به محمولات بعد نبوده و مورد قبول بانکها نمی باشد. توجه شود که تاریخ صدور گواهی ممکن است با تاریخ بازدید یکسان نباشد در هر حال در معامله اسناد تاریخ صدور گواهی ملاک است اگر چه به تاریخ بازدید در حین حمل کالا اشاره شده باشد.
ج – محدوده بازرسی کالا از لحاظ مکان
گفته شد بازرسی کالا به معنای خاص در کشوری انجام می پذیرد که کالا از آن کشور بارگیری و حمل می گردد.
چنانچه مبدأ حمل کالا کشورهای متعدد باشد بازرسی هر قسمت از کالا جداگانه باید تهیه و ضمیمه اسناد گردد مگر آنکه کل محمولات در یک سفر و یک بارنامه به مقصد حمل گردد که ممکن است در این رابطه امر بازرسی در کشورهای مختلف انجام لكن صدور آن در کشور اول مبدأ حمل صورت می پذیرد.
كما اینکه اگر کشوری که باید در آن معامله اسناد انجام پذیرد با کشور مبدأ حمل متفاوت باشد در این صورت ممکن است امر بازرسی در کشور مبدأ حمل انجام لكن صدور آن در کشور ذینفع و یا کشوری که باید اسناد در آن معامله گردد انجام پذیرد. در قسمتهای قبل توضیح داده شد، مطابق روش متداول فروش بین المللی که شامل ترمهای FOB و CFR و CIF می باشد محل انتقال مسئولیت کالا از فروشنده به خریدار، نقطه بارگیری کالا در کشور مبدأ حمل است و بطور عرفی بازرسی در همین محل انجام می پذیرد، مگر آنکه خریدار درخواست دیگری داشته باشد و مورد قبول فروشنده قرار گیرد.
بازرسی کالا ممکن است توسط نماینده شرکت بازرسی کالا در غیر از مرکز تأسیس شرکت فوق انجام پذیرد لكن تحت سربرگ و با مهر مؤسسه بازرسی اصلی گواهی صادر می گردد.
اهمیت بازرسی کالا
یکی از مهمترین مسائلی که خریدار در امر خرید خارجی بدان توجه دارد این است که کالاتی که فروشنده تحویل می دهد دقیقا منطبق با کالای درخواستی وی و مطابق با شرایط قرارداد و یا توافقات باشد. تجارب تلخ تجار در تحویل کالای تقلبی و یا تحویل کالا ناشی از تعارض قصد وی با فروشنده، و همچنین سفرهای پرخرج و زحمت وی برای نظارت بر امر بارگیری و بسته بندی موجب گردید که ابزاری به نام مؤسسات بازرسی براساس اصل بی طرفی و تخصص در تجارت خارجی رایج گردد تا بتواند مقاصد خریدار را عملی سازد.
مسئله بازرسی کالا در تجارت خارجی آمریست عرفی و در حال حاض گسترش فراوانی داشته و در تجارت بین الملل راه پیدا نموده است.
گرچه مقررات اتاق بازرگانی بین الملل نشریه ۵۰۰ و ۶۰۰ در مورد اصول صدور این سند و محتوای آن تصریحی ندارد لکن بازرسی بین المللی کالا در تجارت بین الملل راه پیدا نموده است. لازم است خریدار و فروشنده و شرکتهای بازرسی دقت کافی را مبذول دارند.
امروزه این سند، بعنوان یکی از اسناد مهم در روش اعتبارات اسنادی جاریست و حتی در روشهای غیر متمرکز بانکی نیز رواج فراوانی دارد.
با همه توضیحات فوق باید توجه داشت گواهی بازرسی بعنوان یک اماره حقوقی مورد توجه است و هرگز بعنوان دلیل نمی تواند مورد استناد باشد. و باب تقلبات هنوز در تجارت خارجی حتی با وجود صدور گواهی فوق بسته نیست.
