به گزارش خبرنگار صنعت حمل و نقل آنلاین: محمدرضا طوافی اسماعیلی سرمهندس شرکت کشتیرانی از حساسیت‌های حرفه دریانوردی خود صحبت های قابل تاملی دارد که برای واکاوی بیشتر شغل دریانوردی با ایشان گفتگویی داشته‌ایم که به شرح آن می‌پردازیم:
مهندس یک کشتی تجاری چه مراحلی را برای تصدی پست سرمهندسی کشتی طی می‌کند؟
دوره‌هایی که باید طی کنی تا به سر مهندس برسی در زمان ما کمی با الان متفاوت بوده. یعنی در زمان ما باید ۴ سال در دانشگاه سراسری درس می‌خواندی و بعد از آن به مدت ۹ ماه به عنوان مهندس ۵ روی کشتی خدمت می‌کردیم. پس از آن وارد دوره آموزشی تئوري یکساله در داخل سازمان کشتیرانی تهران می‌شدیم. اگر از امتحان داخل سازمان بنادر عبور می‌کردیم بعنوان مهندس ۴ وارد کشتی می‌شدیم و ۱۲ ماه را می‌گذراندیم و دوباره در شرکت امتحان مصاحبه می‌دادیم و در صورت پاس کردن بعنوان مهندس ۳ برای مدت ۱۸ ماه روی کشتی می‌رفتیم.
دوباره پس از این ۱۸ ماه وارد دوره ۶ ماهه آموزشی تئوری می‌شدیم و اگر امتحانات رو پاس می‌کردیم روی کشتی برای مدت ۲۴ ماه مهندس ۲ می‌شدیم. اگر این دوره را در مدت ۲۴ ماه به اتمام می‌رساندیم دوبار در شرکت آزمون مصاحبه را می‌دادیم سرمهندس می‌شدیم.
اما امروز تغییر کرده، دانشگاه‌ها دانشجو نمی‌پذیرن و این امر را برعهده آموزشگاه‌ها قرارداده‌اند.
امروز مهندس ۵ روی کشتی نداریم، دوره مهندس ۴ که در زمان ما ۱۲ ماه بود ۱۸ ماه شده است.
مهندس ۳ نیز در زمان ما ۱۸ ماه بود که اکنون باید ۲۴ ماهه پر کنند.
درواقع پروسه ۹ ماهه مهندس ۵ کلا حذف شده و بجای آن، دو پروسه ۶ ماه به مهندس ۴ و مهندس ۳ اضافه شده است.
تمام این دوره ها و قوانین که چقدر باید دریا بمونی تا بتونی به درجه بالاتر ترفیع پیدا کنی طبق قوانین بین‌الملل و سازمان بنادر کشتیرانی می‌باشد.
اگر نیروی کار جدید یا همان مهندس ۴ که به کشتی می‌فرستند خوب آموزش دیده نشده باشند تمام کار و مسئولیت‌های این شخص بر عهده سر مهندس است تا به مرور زمان تجربه و مهارت لازم را کسب کند. کار در کشتی همانند کار در جاهای دیگر نیست که اگر کار بلد نباشد بتوان عذرش را خواست، به محض آنکه شخص جدید سوار کشتی شود و کشتی از اسکله جدا شود تا اولین کشور هدف حداقل باید یکماه بزور شخصی که نا بلد می‌باشد را با خودتان به سفر ببرید.
با توجه به دور بودن محل خدمت مهندسان و سایر کارکنان کشتی‌های تجاری از ساحل، بازده کاری آنها چگونه در اجتماع منعکس می‌گردد؟
هر چه دانش و تجربه کارکنان بیشتر باشد مشکلات کمتر است. در خیلی از مواقع ما وسط دریا هستیم و دسترسی نداریم و فقط از تجربه و دانشی که کسب کردیم می‌توانیم استفاده کنیم. وقتی مشکلات توسط خود کارکنان حل می‌شود بازده آن در اجتماع منعکس خواهد شد.
صنعت دریانوردی تجاری بدون دریانوردان معنا ندارد آیا تا به امروز سیاست‌های کلان چهارچوب مشخصی برای بهبود فرهنگ نیروی انسانی دریانورد داشته است یا اینکه بیشتر تمرکز‌ها بر سود و زیان کوتاه مدت یا حداکثر میان مدت قرار داشته است؟
تمرکز بر سودوزیان کوتاه مدت بوده. تصمیمیاتی که گرفته شده همیشه بر اساس همان زمان و مقطعی بوده و تمرکز کوتاه مدت داشته‌اند.
با توجه به سابقه دریانوردی تجاری در کشور آیا بسترهای اشاعه فرهنگ دریانوردی فراهم شده است؟
گمان نمی‌کنم شغل دریانوردی اشاعه شده باشد. خیلی از جوان‌های ما کاملا با این شغل نا آشنا هستند و از این رشته خبر ندارند. البته در سال گذشته پس از حادثه کشتی سانچی و رسانه‌ای شدن آن مردم کمی بیشتر با صنعت دریانوردی آشنا شدند.
آیا با کمبود نیروی حرفه‌ای و آموزش دیده مواجه هستید؟
بله، با کمبود نیروی حرفه‌ای مواجه هستیم. در بسیاری مواقع مجبور هستیم از خارج از کشور نیرو بگیریم. البته ناگفته نماند که جذب نیرو همانند شغل های دیگر نیست.
در کشتی دو نوع کار در دومکان مختلف انجام می شود. کار روی عرشه و کار در موتورخانه. وقتی نیرویی استخدام می شود پس از کار روی عرشه یا موتورخانه به دلیل سختی کار و دمای بالای 60 درجه در موتورخانه یا سختی کار روی عرشه توانایی ادامه همکاری را ندارند و پس از دو سه ماه به تعبیری فرار کرده‌اند. نیروهایی که از کشور هند یا پاکستان استخدام می‌شوند تحمل بیشتری نسبت به نیروهای استخدامی داخلی دارند و حتی قراردادهای 12 ماهه داشته‌اند.
در مورد آماده‌سازی بسترهای فرهنگ دریانوردی چه نوع همکاری و یا تدوین و چه برنامه‌هایی اعم از جامع، بلند مدت را پیشنهاد می‌دهید؟
در گذشته برای استخدام پرسنل از دانشگاه‌ها شروع می‌کردند. به اینگونه که افرادی را از طریق آموزش عالی برای تحصیل در این رشته قبول می‌کردند و پس از گذراندن دوره‌های آموزشی پس از 4 سال با کسب مدرک آموزش عالی وارد کشتی می‌شدند. اما اکنون متفاوت شده و آموزشگاه‌هایی هست که آموزش‌های 6 ماهه یا یک ساله به دانشجویان می‌دهند و پس از آن وارد کشتی می‌شوند. گمان می‌کنم اطلاعات دانشجویان در گذشته متفاوت‌تر بود، هم مدرک با ارزشی داشتند و هم از نظر اطلاعات دانش بیشتری داشتند. اما امروز با دانشجویان دوره‌های کوتاه مدت مشکلات بزرگتری به دلیل عدم دانش کافی روی آب داریم.
گام‌های موثر جهت مواجهه با مشکلات و تغییرات در عرصه دریانوردی تجاری بر چه اساس باید برداشته شوند؟
مهمترین مشکلات دریانوردان مشکلات پرداخت حقوق یا افزایش دانش و تجربیات دریانوردان است. اگر دریانوردان دانش خود را بالاتر ببرند تاثیر بهتری خواهد داشت. پرداخت حقوق نیز مشکل ساز شده. به دلیل افزایش نرخ ارز امروز قراردادهایی که بسته می‌شود دیگر به دلار نیست و به ریال است.
زمانیکه تحصیلات ما در این خصوص تمام شد و ما استخدام شدیم به ما گفتند که یک حقوق ثابت به ریال داریم و دستمزد ماموریت‌هایی که می‌رویم را به دلار می‌گیریم اما چندین سال است که حق ماموریت‌ها به ریال پرداخت می‌شود و حتی کمتر از مقداری که باید پرداخت کنند.
آیا اتاق فکردر جهت مواجهه با تحولات پیش روی حوزه دریانوردی تجاری جهت اتخاذ تصمیم یا ارائه راه حل مناسب برای رفع مشکل رخ داده شده در کشور وجود دارد؟
تا آنجایی که من اطلاع دارم اتاق فکری وجود ندارد مگر در رابطه با مسائل خاصی که برای شرکت رخ دهد و اتاق فکری تشکیل شود. در غیر آن صورت اتاق فکری به صورت منظم شکل نمی‌گیرد.
انجمن صنفی کارگری دریانوردان تجاری ایران در همکاری با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در صدد طراحی و اجرای سامانه متمرکز کار دریایی، نیروی کار دریایی از سوی مؤسسات کاریابی مجاز و معتبر جهت معرفی به بازار کار بود. این تصمیم تا چه حد عملیاتی شده است؟
از نظر بنده هیچ تصمیمی عملیاتی نشده است. ما از طریق پرسنل‌های خارجی که وارد کشتی می‌شوند با سندیکاهای کشورهای دیگر آشنا هستیم. سندیکاهای این پرسنل هندی و فیلیپینی که در کشتی ما مشغول فعالیت هستند بسیار قوی عمل می‌کنند. به عنوان مثال اگر حقوق آنها دیر شود سریعا از طریق سندیکا اعتراض خود را منتقل می‌کنند و به حقوق خود می‌رسند. سندیکای ما در ایران تا امروز کاری نکرده است و نتوانسته کاری انجام دهد و قدرتی در این خصوص ندارد.
از مشکلات بزرگی که من و همکارانم داریم بحث دستمزدهایی است که در گذشته به دلار پرداخت می‌شد و به دلیل افزایش نرخ ارز دیگر این دستمزدها به دلار نیست بلکه به ریال است. سندیکا هم تا امروز کاری برای ما نتوانسته انجام دهد و فقط نام انجمن صنفی دریانوردان را داریم.
چندین ماه است که ویروس کووید 19 شیوع پیدا کرده و برای تمامی اصناف مشکلات و چالش‌هایی را در برداشته، صنف دریانوردی نیز با مشکلاتت بسیاری روبرو بوده، چه پروتکل‌هایی برای گذر از این چالش در حوزه دریانوردی در نظر گرفته شده است؟
قراردادهای دریانوردان 4 ماهه و 6 ماهه است که پس از پایان زمان می‌توانند درخواست پیاده شدن بدهند و فرد دیگری جایگزین شود. از اسفند ماه که این ویروس شیوع پیدا کرد به همکاران داخل کشتی گفته شد که از کشتی پیاده نشوند و اگر دریانوردی مجبور به پیاده شدن بود نفر جایگزین باید با رعایت پروتکل‌ها وارد کشتی می‌شد و به مدت 3 روز تا یک هفته در اتاق خود فرنطینه می‌شد تا تحت نظر پزشک باشد و پس از یک هفته که مطمئن شدند دریانورد بیماری ندارد کار خود را آغاز می‌کند. اگر فردی در کشتی دچار این بیماری شود بقیه افراد مطمئنا درگیر خواهند شد.
سرمهندس یک کشتی تجاری هم آتش نشان است هم یک ناجی غریق، هم با علم مکانیک و شیمی سر و کار دارد و از سیالات همانقدراطلاعات دارد که از جامدات و در مورد کیفیت آب ذره‌ای کمتر از مردان نیروگاه ها نمی‌داند و در مورد خانواده توربین‌ها و انواع موتورها و ماشین آلات منصوب در کشتی هم نظریه و هم تجربه عملی و کاری دارد با این وصف و در مقایسه با سایر مهندسان که هر کدام در رشته خود با مردم سروکار دارند و به چشم مردم می‌آیند و کار هم صنف‌هایشان بر سر زبان‌هاست و چه بسا از این طریق پیش برد اهداف مناسب کارشان زودتر محقق می‌گردد.
آیا دریانوردان کشتی‌های تجاری تحت پرچم جمهوری اسلامی ایران از چنین موهبتی برخوردار بوده‌اند؟
موتورخانه کشتی از پیچیدگی بسیاری برخوردار است و حدود 100 دستگاه در آن‌جا جای دارد و مهندس باید کاملا به آن دستگاه‌ها آگاهی داشته باشد اما کار مهندسان کشتی نسبت به تجربه‌ای که دارند به چشم نمی‌آید. دلیل آن این است که این شغل شناخته شده نیست و اطلاع رسانی‌های لازم در این خصوص انجام نشده است. در صورتیکه دریانوردان باید اطلاعات بسیار بالا و تجربیات زیادی داشته باشند.
تشکیل خانواده برای دریانوردان کشتی‌های تجاری آیا با رنج‌ها و مشقات بیشمار همسران دریانوردان همراه است و باور بر این است که همسر یک دریانورد بودن به همان اندازه سخت است که دریانورد بودن دشوار است؟
صددرصد برای خانواده‌ها سخت است. تا زمانیکه خانواده‌ها فرزند نداشته باشند و به خصوص فرزند آنها وارد مدرسه نشده باشد باز راحت‌تر است.
در دو سال اول که فرزند به دنیا می‌آید به دلیل پایین بودن ایمنی بدن کودک اجازه ورود به کشتی را ندارند اما پس از دوسال می‌توانیم با خانواده سفر کاری داشته باشیم. همسر من از سال 80 تا سال 85 که پسرم به دنیا آمد تمام سفرها را همراه من درکشتی بوده است. پس از آن خانواده‌ام تا سال ششم مدرسه پسرم همراه من بودند. اما به دلیل سختی درس ها امروز دیگر نمی‌توانند همراه من باشند و در خانه تنها هستند. از شرایط ما سخت تر، شرایط ملوان هاست، ملوان ها به هیچ عنوان در هیچ سفری نمی‌توانند خانواده را همراه داشته باشند.
سخن آخر:
شغل ما وابسته به دنیاست، آرزو می‌کنیم رابطه ایران با تمام دنیا در آرامش باشد تا بتوانیم کار کنیم. اگر بار نباشد کشتی حرکت نمی‌کند در نتیجه تاثیرات آن روی حقوق پرسنل است.
